Văn hóa > Đương đại

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã sớm nhận thức về vị thế, tầm quan trọng của văn hóa. Năm 1946, Bác Hồ khẳng định: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Từ năm 1943, Đảng ta đã có “Đề cương văn hóa”; xuyên suốt trong các Văn kiện của Đảng qua các thời kỳ lịch sử, đều đề cập đến văn hóa và phát triển văn hóa. Văn hóa được xem là thế “kiềng ba chân” trong toàn bộ sự phát triển: “phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần” như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã định hướng.

Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, truyền thông có sức ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của xã hội. Sự tham gia của truyền thông góp phần vào việc đảm bảo thành công hay thất bại của chu trình thực thi chính sách (TTCS) nói chung và chính sách văn hóa nói riêng. Mỗi khâu trong chu trình chính sách văn hóa đều có nhiều bên liên quan, chịu tác động rất lớn từ truyền thông trong việc phổ biến tuyên truyền chính sách hay định hướng dư luận... Bài viết đề cập đến vai trò của truyền thông trong việc phổ biến, tuyên truyền chính sách nhằm nâng cao hiệu quả của TTCS văn hóa ở Việt Nam hiện nay.

Thuật ngữ “không gian sáng tạo” xuất hiện trong chương trình toàn cầu Kinh tế Sáng tạo của Hội đồng Anh, triển khai tại Việt Nam vào năm 2014. Không gian sáng tạo là một địa điểm, có thể là địa điểm thực hoặc địa điểm trực tuyến, là nơi đem những con người sáng tạo đến với nhau. Đó là nơi tụ họp, chia sẻ không gian và hỗ trợ cho các hoạt động kết nối, phát triển kinh doanh, cũng như thu hút cộng đồng trong các lĩnh vực sáng tạo, văn hóa và công nghệ (1).

Đảng ta chủ trương thu hẹp, chênh lệch mức độ hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, miền, tầng lớp dân cư. Để thực hiện mục tiêu này, việc xây dựng đời sống văn hóa cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp (KCN) đã được đặt ra do mức độ hưởng thụ văn hóa ở tầng lớp này còn có những hạn chế. Hơn nữa, công nhân được coi là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nên cần nâng cao cả đời sống vật chất và tinh thần của họ. Thành phố Cần Thơ là trung tâm của vùng Tây Nam Bộ, nơi có nhiều KCN, khu chế xuất với số lượng công nhân nhiều. Do đó, đánh giá đúng thực trạng đời sống văn hóa công nhân các KCN ở Cần Thơ là một yêu cầu cấp thiết để có những giải pháp phù hợp

Khu vực Đông Nam Á hiện tại đang là tâm điểm thu hút nhiều nhà nghiên cứu trên phạm vi toàn thế giới, không chỉ bởi những chuyển biến năng động về kinh tế mà còn có “lực hấp dẫn” từ các giá trị văn hóa - lịch sử. Khi đề cập đến văn hóa Đông Nam Á, người ta thường nghĩ ngay đến một khu vực thống nhất trong đa dạng hay tương đồng trong dị biệt. Đó là điểm mạnh nhưng cũng là một trong những rào cản đối với tiến trình hội nhập và liên kết ASEAN.

Một trong các mục tiêu cụ thể để xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, được Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đặt ra trong Nghị quyết 33-NQ/TW ngày 9-6-2014, đó là: “Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế...”. Môi trường văn hóa trong nhà trường bao gồm từ cơ sở vật chất, cảnh quan cây xanh, nơi giải trí, sinh hoạt, hội họp, học tập, bảng tên trường, phòng học, phòng làm việc... đến nền nếp, chuẩn mực, lễ nghi, niềm tin, giá trị, hành vi ứng xử của các chủ thể tham gia hoạt động giáo dục đào tạo trong nhà trường, là lối sống văn minh trong trường học. Bài viết đề cập đến những nội dung và các bước để xây dựng văn hóa nhà trường (VHNT) ở các cơ sở giáo dục đại học lĩnh vực nghệ thuật.

Thực thi chính sách (TTCS) có vai trò, ý nghĩa rất quan trọng trong chu trình chính sách. TTCS góp phần thực hiện mục tiêu chính sách, kiểm nghiệm chính sách trong thực tế, cung cấp luận cứ cho việc hoạch định, ban hành chính sách tiếp theo. Trên cơ sở tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả TTCS, bài viết đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả TTCS văn hóa ở Việt Nam hiện nay.

Xu thế toàn cầu hóa ảnh hưởng sâu rộng tới mọi quốc gia, không chỉ ở lĩnh vực kinh tế mà còn ảnh hưởng đến mọi phương diện hoạt động, trong đó có văn hóa. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH), đô thị hóa diễn ra nhanh chóng cũng là một trong những nguyên nhân tác động, tạo ra những thay đổi trong văn hóa, quản lý văn hóa (QLVH) nói chung và hệ thống các thiết chế văn hóa, trong đó có các nhà văn hóa lao động (NVHLĐ). Vì vậy, cần thay đổi để đáp ứng với yêu cầu của tình hình mới. Muốn làm được điều đó, cần nghiên cứu các nhân tố tác động và những vấn đề đặt ra trong quản lý các NVHLĐ trong hệ thống công đoàn Việt Nam hiện nay.

Sự mở rộng, lan tỏa của các sản phẩm, dịch vụ văn hóa đến từ các quốc gia có nền công nghiệp văn hóa phát triển như Mỹ, các nước châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và gần đây là Trung Quốc đã từ lâu thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, đặc biệt là tại các quốc gia giàu tài nguyên văn hóa, nhưng chưa giải quyết được một số rào cản thể chế để thúc đẩy thị trường văn hóa phát triển như Việt Nam. Bài viết bước đầu tìm hiểu cơ sở lý luận về thị trường văn hóa, đi sâu tìm hiểu kinh nghiệm thành công của các quốc gia trong phát triển thị trường văn hóa nhằm tìm ra những gợi mở về chính sách phát triển thị trường văn hóa, từ đó biến công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam.