Nghệ thuật > Văn học

Cùng với lễ vinh danh nữ sĩ Hồ Xuân Hương nhân kỷ niệm 250 năm năm sinh (1772-2022), 200 năm năm mất (1822-2022), Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Nữ sĩ Hồ Xuân Hương - Danh nhân văn hóa và giá trị di sản” vừa diễn ra tại TP Vinh ngày 3-12-2022, do UBND tỉnh Nghệ An phối hợp với Bộ VHTTDL, Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức. Hơn 100 tham luận, bài nghiên cứu được gửi về, tìm hiểu nhiều phương diện đặc sắc, độc đáo… cho thấy giá trị trường tồn của một di sản.

Tính tới nay, quan niệm nghệ thuật về con người trong thơ ca hiện đại Việt Nam nói chung hay trong thơ Trần Nhuận Minh nói riêng đã có sự chuyển mình mạnh mẽ xuôi theo dòng chảy của thời gian. Từ con người sử thi, trọng tâm đã chuyển dần về con người đời thường của cuộc sống phức tạp. Đó là do sự thay đổi về nhận thức của nhà thơ. Từ con người sử thi, ông hướng tới những ngóc ngách đời thường, sử dụng ngòi bút để “áp tải sự thật”, dũng cảm vạch ra những mặt tối, khuất lấp đang tồn tại trong con người hiện nay. Việc nghiên cứu sự vận động trong quan niệm nghệ thuật về con người trong thơ Trần Nhuận Minh qua hai giai đoạn sáng tác giúp chúng ta hiểu rõ hơn về con người nhà thơ cũng như những điều mà ông muốn gửi gắm tới người đọc.

Truyện Kiều là tập đại thành của văn học dân tộc, mặc dù ra đời đã gần 300 năm nhưng những giá trị của Truyện Kiều vẫn còn luôn để ngỏ với nhiều bí ẩn trong câu chữ, trong hình tượng dẫn đến ý nghĩa của tác phẩm luôn như một dòng chảy không bao giờ vơi cạn. Bài viết tìm hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật trong Truyện Kiều, góp phần lý giải cơ sở tạo nên sức hấp dẫn của tác phẩm.

Nhà văn Sơn Tùng giã từ cuộc sống khi tuổi đã cao (1927-2021), song tôi cứ ngỡ ông vẫn đang ngồi suy ngẫm cách viết về sự nghiệp của Bác Hồ đối với non sông nước Việt, trước muôn triệu đồng bào yêu quý cùng nắm tay nhau xây dựng Tổ quốc ngày càng tươi đẹp theo con đường “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” mà Bác đã chọn. Sơn Tùng để lại hàng ngàn trang sách quý cho hậu thế. Gần như ông đã dành phần lớn khát vọng sáng tác để viết về Bác Hồ.

Việt Nam, sau năm 1986, tôn giáo trở thành chất liệu mới, một trong những thành tố nghệ thuật quan trọng trong tư duy của nhà văn. Nó không chỉ phản ánh những vấn đề văn hóa, xã hội, khung tri thức, thẩm mỹ thời đại, mà còn là một trong những biểu hiện của sự thay đổi quan niệm thẩm mỹ về thế giới và con người, làm nên dấu ấn đặc biệt của tiểu thuyết đương đại. Trong đó, Phật giáo chi phối và ảnh hưởng đậm nét nhất. Từ đó, các tiểu thuyết gia đã mở rộng khả năng và phạm vi chiếm lĩnh hiện thực, đem đến cái nhìn nhiều chiều về con người trong xu hướng đối thoại với các giá trị cũ, mang lại tính dân chủ cho văn học.

Trong cuộc sống, mọi sự vật đều tồn tại trong thời gian và không gian. Nghệ thuật là một dạng tồn tại đặc thù, nó cũng có thời gian, không gian riêng. Thơ là tác phẩm nghệ thuật, do nhà thơ sáng tạo. Thời gian nghệ thuật có gì khác so với thời gian vật lý? Thời gian nghệ thuật có vai trò gì đối với việc thể hiện tư tưởng, cảm xúc, thái độ… của nhà thơ? Bài viết phân tích cách sử dụng những kiểu thời gian trong một số tư liệu thơ tiếng Việt bao gồm: bài Không ngủ được trong tập Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh; một số câu thơ của các tác giả trong tập Thơ tình người lính và trong tập Tuyển thơ Nhà thơ - Nhà giáo; hai câu thơ trong bài Nguyệt cầm của Xuân Diệu.

Chưa đạt đến bề dày như văn học thiếu nhi nước ngoài, văn học thiếu nhi Việt Nam phải đến sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 mới thực sự trở thành một bộ phận có tổ chức ở tầm vĩ mô và dần dần đạt được sự ổn định về định hướng, ngày càng phong phú về nội dung, trong đó thơ là mảng sáng tác quan trọng. Trải qua quá trình phát triển, đến nay, đội ngũ sáng tác thơ cho thiếu nhi ngày càng được bổ sung, số lượng tác phẩm dồi dào, có những tác phẩm đạt đến độ kết tinh nghệ thuật, chinh phục đông đảo bạn đọc.