Thước phim từ những mảnh ghép giàu cảm xúc với Cố đô Huế

Phim ngắn quảng bá du lịch PIECES of HUẾ (tạm dịch là Những mảnh ghép của Huế ) được đăng tải trên mạng xã hội trong thời gian gần đây, đã thu hút sự quan tâm của nhiều khán giả và giới chuyên môn. Với thời lượng 3 phút 30 giây, phim ngắn như vẽ lại lịch sử Huế với những thăng trầm từ thuở sơ khai cho tới kỷ nguyên hiện đại bằng những hình ảnh đầy sống động.

Tác giả Nguyễn Xuân Phúc Toàn

Cơ duyên với di sản miền Trung

Đây là dự án của anh Nguyễn Xuân Phúc Toàn, sinh viên khoa Mỹ thuật ứng dụng (Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM). Sinh ra và lớn lên ở miền Nam, nhưng tình yêu với Huế hun đúc trong Phúc Toàn qua những chuyến điền dã, những kiến thức trên sách vở, và thôi thúc anh thực hiện một dự án nhằm quảng bá vẻ đẹp của vùng đất này.

Biến tình yêu với di sản mảnh đất Cố đô thành các sản phẩm văn hóa là hướng đi mà nhiều bạn trẻ đã và đang theo đuổi. Điều này được TS Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở VHTT Huế đánh giá: “Thay vì đứng ngoài chiêm ngưỡng, nhiều bạn trẻ đã trực tiếp tham gia, nhập cuộc, dùng chính ngôn ngữ của thế hệ mình - ngôn ngữ hình ảnh, công nghệ số, mạng xã hội, để kể lại những câu chuyện về vùng đất, con người, giá trị truyền thống. Đó là sự gắn kết tự nhiên giữa tình yêu quê hương với kỹ năng và tư duy sáng tạo hiện đại. Có thể nói, những sản phẩm sáng tạo của các bạn trẻ không chỉ quảng bá hình ảnh Huế đến du khách, mà còn khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương trong cộng đồng. Đây là một cách tiếp cận mới, rất thú vị, hợp thời đại, khi di sản không chỉ được bảo tồn trong không gian bảo tàng hay những lễ hội truyền thống, mà còn được sống lại trong từng khung hình, bản nhạc, tác phẩm, sản phẩm nghệ thuật lan truyền trên mạng xã hội”.

Những lát cắt lịch sử về Huế được tái hiện trong phim ngắn Pieces of Huế

Một cảnh quay tại lăng Vua Minh Mạng

Có thể kể đến nhà thiết kế La Quốc Bảo với những ứng dụng hoa văn mỹ thuật Huế vào các sản phẩm thời trang, tiêu biểu là giày vải. Hay nhà làm phim Lê Chiến Thắng với những thước phim đầy lắng đọng xoay quanh trang phục truyền thống lồng ghép trong không gian các di tích ở Huế. Với Phúc Toàn, để tạo dấu ấn riêng, anh đã lựa chọn 3 yếu tố chính làm nền tảng xây dựng cốt truyện. Cụ thể, đó là: trang phục, địa điểm và lịch sử. Khi lên ý tưởng, anh nhận thấy, không thiếu các sản phẩm nghe nhìn giới thiệu chi tiết về lịch sử của Thuận Hóa - Huế, những địa điểm, danh thắng và trang phục gắn với sự hình thành và phát triển của triều đại Nguyễn. Nhưng không dễ để tìm kiếm sản phẩm nghe nhìn kết hợp được nhuần nhuyễn cả 3 yếu tố nêu trên thành một khối liền mạch. Con số 3 cũng đại diện cho thuyết Tam tài (thiên - địa - nhân) trong văn hóa truyền thống.

Từ góc độ quản lý văn hóa, TS Phan Thanh Hải chia sẻ, Huế luôn chào đón và tạo điều kiện thuận lợi để các ý tưởng, sáng kiến từ cộng đồng, nhất là từ giới trẻ được phát huy. Ngành Văn hóa địa phương nhiều năm qua đã chủ trương xã hội hóa hoạt động bảo tồn và phát huy di sản, coi sự tham gia của người dân và các nhà sáng tạo nội dung như một phần tất yếu của quá trình lan tỏa giá trị. Nhờ vậy, các dự án phim ngắn, video, sản phẩm nghệ thuật đương đại mang cảm hứng từ di sản đã liên tục ra đời, góp phần làm phong phú thêm diện mạo văn hóa Huế.

Để làm nổi bật cho 3 yếu tố kể trên, tác giả chỉ đưa vào một chàng trai trẻ - nhân vật duy nhất xuất hiện xuyên suốt tác phẩm, dẫn dắt câu chuyện. Mang năng lượng sáng tạo, bứt phá của thế hệ trẻ, chàng trai ấy cũng đại diện cho Huế - thành phố mới mẻ, đang vươn mình từng ngày. Chỉ một con người nhưng không tạo cảm giác lẻ loi, lạc lõng giữa vùng đất rộng lớn với bề dày lịch sử đa tầng. Chàng trai ấy bước đi mạnh mẽ bước đi, trở về những ngày đầu chúa Nguyễn vào Nam mở đất, cho đến những thăng trầm dưới triều các vua Nguyễn, rồi trở lại kỷ nguyên hiện đại.

Trong quá trình học tập trên giảng đường đại học, Phúc Toàn được nghe giảng về kĩ thuật “show don’t tell” trong điện ảnh. Không lan man quá nhiều vào lời thoại, thay vào đó, câu chuyện được kể bằng những hình ảnh trực quan, sinh động. Vì sự ấn tượng đặc biệt với kỹ thuật này, anh đã lồng ghép nó vào đồ án tốt nghiệp của mình. Qua đó, khán giả thấy được Huế đã thay đổi, phát triển qua từng giai đoạn lịch sử như thế nào, thông qua trang phục, danh thắng, kiến trúc.

Lựa chọn từng bộ trang phục cho dự án dựa trên quá trình nghiên cứu kĩ lưỡng các tư liệu mỹ thuật

Trang phục, địa điểm mang dáng hình lịch sử

Từng bối cảnh quay là từng lát cắt của các thời kỳ lịch sử. Theo đó, trang phục sẽ có bước phát triển, cách tân như thế nào, đồng thời, xuất hiện ở những địa điểm phù hợp, sẽ phát huy được những chức năng và giá trị văn hóa của cả 3 yếu tố đó. Trong chặng đầu tiên trên hành trình quay ngược thời gian, mang trên mình bộ giao lĩnh đỏ - trang phục được ưa chuộng vào thời Hậu Lê, chàng trai đó trở về thời điểm các chúa Nguyễn tiến vào phía Nam, mở mang bờ cõi. Màu đỏ được Phúc Toàn chia sẻ là đại diện cho sự chinh phục, ý chí vươn lên giống như cách chúa Nguyễn gây dựng cơ nghiệp ở vùng đất mới. Sang đến thời kì Vua Gia Long lập nên triều Nguyễn với bối cảnh quay tại lăng Gia Long, nhân vật mặc trên mình nhu bào màu đen. Tác giả chia sẻ, màu đen với ý nghĩa là nền tảng, là cơ sở để phát triển của những hoa văn sặc sỡ, giàu thẩm mỹ trên đó. Hay sâu xa hơn, là nền tảng cho sự phát triển của một triều đại.

Chuyển cảnh sang lăng Minh Mạng, nhân vật cũng chuyển sang một tà áo ngũ thân. Sự xuất hiện của trang phục này gắn với sắc lệnh thống nhất trang phục trong cả nước dưới triều Minh Mạng. Song không phải áo ngũ thân đơn sắc, mà là chiếc áo dệt hoa văn con mãng. Mãng là loài vật phát triển từ rắn, mọc ra tứ chi với 4 ngón cùng với sừng, nhưng chưa hoàn thiện thành rồng. Hình ảnh linh vật này ẩn dự cho sự phát triển của kinh đô Huế và triều đại Nguyễn dưới sự trị vì của vua Minh Mạng.

Bước sang đến lăng Đồng Khánh - công trình có sự pha trộn giữa yếu tố văn hóa phương Đông và phương Tây, nhân vật mặc mãng lan của thị vệ. Bộ trang phục mà tác giả lựa chọn đại diện cho sự phản kháng trước thế lực xâm lược từ bên ngoài, đồng thời gợi nhắc về truyền thống anh dũng của dân tộc ta.

Cuối cùng, Huế chuyển giao sang thời kì hiện đại, phát triển trên nền tảng tiếp biến văn hóa truyền thống. Nhân vật mặc lên một chiếc áo ngũ thân đen, chân đi giày vải vẽ hoa văn rồng, phượng. Sự kết hợp trang phục giữa truyền thống và hiện đại không chỉ đại diện cho gu thẩm mỹ của những bạn trẻ yêu văn hóa hiện nay, mà còn mang hàm nghĩa Huế trong thời kỳ hiện đại sẽ còn tiếp tục vận động, phát triển.

Lê Chiến Thắng - phụ trách quay phim rất hào hứng khi được mời tham gia dự án này

Hành trình nhiều cảm xúc

Khi thực hiện dự án, Phúc Toàn nhận được sự đồng hành, hỗ trợ của Khẩu Cao Nhựt Phúc trong việc chọn lựa trang phục. Theo chia sẻ, để hoàn thiện cho tạo hình của nhân vật sát với bối cảnh lịch sử trên thực tế nhất có thể, 2 bạn trẻ đã tìm kiếm từ nhiều nguồn tài liệu như: cuốn Ngàn năm áo mũ (Trần Quang Đức), những bức ảnh chụp dưới thời Pháp thuộc, bức tranh được các nhà truyền giáo phương Tây vẽ vào thế kỷ 17. Từ tư liệu kể trên, Phúc Toàn phác họa lên giấy hình tượng nhân vật, rồi cả 2 anh cùng tìm kiếm trang phục phù hợp từ các thương hiệu khác nhau. Và để thực hiện được những cảnh quay mãn nhãn là sự hỗ trợ của Lê Chiến Thắng. Từng thực hiện nhiều thước phim quảng bá cổ phục tại Huế, song khi nhận được lời mời hợp tác lần này, Chiến Thắng không giấu nổi sự nóng lòng muốn được thực hiện ngay. Bởi Chiến Thắng bày tỏ, đây là dự án có quy mô, được đầu tư bài bản về nội dung, kịch bản vượt ngoài mong đợi của anh.

Sau khi được đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội, bên cạnh những lời khen nhận về, cũng có một số băn khoăn về việc tiết tấu phim diễn ra có phần gấp gáp. Phúc Toàn giải thích, khi thực hiện, bản thân anh đã có sự nghiên cứu về cảm xúc, tâm lí của người xem khi tiếp nhận một sản phẩm thị giác. Phúc Toàn cho biết thêm, nếu để ý, có thể thấy 10 giây đầu là chuỗi hiệu ứng cực kì nhanh, liên tục. Đó là khoảng thời gian quyết định người xem có ở lại xem tiếp video của mình hay không. Bằng những hình ảnh đẹp mắt, chinh phục thị giác của khán giả, nhiều người đã tiếp tục mong chờ đến đoạn tiếp theo của phim. Tiếp sau đó, nhịp phim được đẩy lên cao trào nhờ những hiệu ứng bắt mắt, rồi lại có sự ngưng đọng lại một chút. Từ góc độ cá nhân là một người xem, chẳng phải tiết tấu của phim cũng gợi ra vẻ sôi động của một thành phố mới sao.

PIECES of HUẾ đã để lại trong TS Phan Thanh Hải một ấn tượng mạnh mẽ. Ấn tượng ấy được ông Hải cho biết, không chỉ bởi kỹ thuật hình ảnh đẹp mắt, nhạc nền cuốn hút mà quan trọng hơn là ở tinh thần sáng tạo và tình yêu dành cho Huế. “Những thước phim ngắn gọn, trẻ trung, nhiều góc máy mới lạ đã tái hiện một Huế vừa cổ kính, vừa sống động trong nhịp sống hiện đại. Đó chính là cách mà thế hệ trẻ hôm nay đang góp phần làm mới cách tiếp cận di sản, khiến Huế trở nên gần gũi, dễ lan tỏa đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước”, ông Hải đánh giá.

Nhờ những lời động viên, ủng hộ, Phúc Toàn có thêm động lực tiếp tục theo đuổi hành trình quảng bá du lịch qua những thước phim về nhiều tỉnh thành khác nữa. Với anh, đó không đơn giản là sản phẩm văn hóa, còn là khát vọng khơi dậy những giá trị di sản trở nên sống động, nhằm tiếp cận một cách gần gũi với đông đảo công chúng trong Phúc Toàn. Có thể thấy, Phúc Toàn cũng như nhiều bạn trẻ yêu di sản Huế nói riêng và di sản Việt Nam nói chung bên cạnh là người tiếp nhận sự trao truyền tinh hoa của thế hệ đi trước, còn tích cực, chủ động kiến tạo cầu nối vững chắc hướng đến tương lai trong kỷ nguyên mới.