Văn hóa > Đương đại

   ​​​​​​​Việt Nam - Lào là hai nước láng giềng gần gũi trên bán đảo Đông Dương, có truyền thống đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau lâu đời. Quan hệ đoàn kết đặc biệt này hình thành nên không phải do ý muốn chủ quan của bất kỳ bên nào, cũng không phải là một hiện tượng nhất thời, mà bắt nguồn từ vị trí địa - chiến lược của hai nước, từ bản chất nhân văn, nương tựa lẫn nhau của hai dân tộc, được nâng lên thành quan hệ đặc biệt từ khi Hồ Chí Minh thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào đầu năm 1930. Những nét tương đồng về văn hóa giữa hai dân tộc đã góp phần xây đắp nên tình đoàn kết keo sơn, thủy chung, sắt son Việt - Lào, mối quan hệ đặc biệt hữu nghị, trong sáng, mẫu mực tạo thành truyền thống quý báu, một sức mạnh vô địch, là nhân tố tạo nên thắng lợi của cách mạng hai nước.

   Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và giao lưu văn hóa đang diễn ra ngày càng nhanh và đa dạng, giáo dục đa văn hóa nhằm tạo một xã hội dân chủ trên cơ sở kế thừa tinh hoa văn hóa của các dân tộc khác, phát huy những giá trị mới của nền văn hóa dân tộc. Trong các trường đại học hiện nay, giáo dục đa văn hóa tìm cách bảo đảm công bằng về giáo dục cho mọi sinh viên, môi trường học tập thân thiện, tôn trọng lẫn nhau về ngôn ngữ và văn hóa của người học.

   Cuộc cách mạng khởi nghiệp toàn cầu đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ; các hoạt động đầu tư mạo hiểm vào khởi nghiệp đã ở mức cao nhất trong thập kỷ qua (140 tỷ USD trong năm 2017); tổng giá trị tạo ra từ các công ty khởi nghiệp trên phạm vi toàn cầu giai đoạn 2015-2017 đạt 2.300 tỷ USD, tăng 25,6% so với giai đoạn 2014-2016. Đó là nhận định và con số mà báo cáo hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu 2018 với chủ đề “Thành công trong kỷ nguyên công nghệ mới” do tổ chức Startup Genome thực hiện đã công bố mới đây (1). Báo cáo năm nay đã chỉ rõ những cơ hội và thách thức của hoạt động khởi nghiệp cũng như những lĩnh vực khởi nghiệp toàn cầu trong “làn sóng thứ ba”.

 ​​​​​​​Ở Việt Nam, xuất bản được coi là một ngành thuộc lĩnh vực văn hóa - tư tưởng. Cho đến nay, cùng với báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng khác, xuất bản là trung tâm của hệ thống giáo dục, tạo lập, phân phối kiến thức, nuôi dưỡng trí tuệ con người. Trong lịch sử văn minh nhân loại, nghề sách xuất hiện từ thời cổ đại, nhưng về mặt thuật ngữ, khái niệm xuất bản phải một thời gian dài sau mới thực sự ra đời.

   Toàn cầu hóa là một xu thế khách quan của thời đại, có tác động đa chiều mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội của tất cả các quốc gia, dân tộc. Trong khi đó, bản sắc văn hóa dân tộc là những gì thuần khiết, thiêng liêng, cốt lõi và riêng có của mỗi quốc gia, dân tộc. Trước tác động của xu thế toàn cầu hóa, bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam đang có những biến đổi phức tạp. Tình hình trên đòi hỏi chúng ta phải xem xét sự tác động tích cực, tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa; đồng thời, đưa ra giải pháp để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam.

   Sau 1995, sự biến đổi về văn hóa, kinh tế xã hội ở Việt Nam đã tác động lên mọi mặt của cuộc sống, nhóm sản phẩm tiêu dùng, trong đó có mây tre đan. Nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nước và xuất khẩu, mẫu mã sản phẩm mây tre đan ngày càng được cải tiến dựa trên tinh thần của thiết kế hiện đại, trở thành dòng sản phẩm thủ công có giá trị bền vững, một nét đẹp của mỹ thuật dân gian.

     ​​​​​​​Sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, internet và công nghệ mới hiện nay đang có những tác động to lớn đến quá trình sáng tạo, sản xuất, phổ biến và tiêu dùng văn hóa của người dân. Bên cạnh những tác động tích cực, cũng xuất hiện không ít tác động tiêu cực, trong đó nổi bật nhất là việc lợi dụng công nghệ để truyền bá các hành vi sai lệch trong sáng tạo và hưởng thụ văn hóa ở giới trẻ.

     Cách tiếp cận của Hồ Chí Minh về văn hóa và nền văn hóa theo nghĩa rộng, ở phương diện tinh thần nhưng lại có mặt ở tất cả các hoạt động của con người, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có sự phân biệt rõ ràng giữa văn hóa và nền văn hóa. Nếu như định nghĩa văn hóa phản ánh bản chất, đặc trưng của văn hóa thì định nghĩa nền văn hóa được hiểu dưới góc độ một hệ thống các yếu tố, chính là những lĩnh vực chính của đời sống xã hội, từ đạo đức, giáo dục, kinh tế đến chính trị, xã hội. Sự phân biệt giữa hai khái niệm văn hóa và nền văn hóa có ý nghĩa phương pháp luận quan trọng trong thực tiễn xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

     ​​​​​​​Xã hội hiện đại, quá trình đô thị hóa phát triển nhanh dẫn đến sự hình thành của nhiều khu nhà chung cư cao tầng tại các thành phố lớn. Chất lượng cuộc sống của cư dân tại chung cư được thể hiện qua các tiện ích như siêu thị, khu vui chơi, phòng tập thể thao… Bên cạnh đó, nhiều chung cư đã xuất hiện mô hình thư viện do chủ đầu tư xây dựng hoặc do cộng đồng cư dân tự thành lập. Điều đó cho thấy nhu cầu về sách báo, tài liệu vẫn có sức sống riêng ngay trong nhịp sống tất bật. Đây là cơ hội tốt để thúc đẩy, lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng, đặc biệt là tại các khu đô thị mới.

     Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, nhiều nền văn hóa đã thâm nhập vào nước ta bằng nhiều con đường, hình thức, biện pháp khác nhau, làm cho một số giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc bị ảnh hưởng, lợi dụng. Song, có những giá trị văn hóa cốt lõi, không dễ lợi dụng hay chịu sự tác động từ bên ngoài, đó là những hương ước, quy ước của làng, xã, thôn, ấp đã được cộng đồng xây dựng dựa trên sự tự nguyện, thỏa thuận nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội.