Ngày càng có thêm nhiều bộ phim ở các thể loại truyện, tài liệu, hoạt hình sử dụng độ ngắn để chuyển tải thông điệp, nội dung của mình. Trong một môi trường bão hòa thông tin thì đôi lúc sự ngắn gọn lại chứa đựng nhiều điều thú vị và có sức hấp dẫn riêng.

Tổ quốc trong tim khai thác nhiều nét đẹp ở mọi góc độ, lứa tuổi

Các thể loại cùng góp mặt 

Nếu ở điểm ban đầu, một số phim, phóng sự ngắn xác định là những phim đệm, phim lót trước những phim dài thì ngày nay, phim ngắn đường hoàng xác định cho mình một khung giờ, đối tượng và gu thưởng thức. Những bộ phim, chương trình như Những phóng viên vui nhộn, Góc phố muôn mầu, Quà tặng cuộc sống, Việt Nam đa sắc... có khung giờ phát sóng riêng, dù mỗi tập phim chỉ gói gọn trong độ dài khoảng 5 - 7 phút. Hướng tới khán giả đại chúng, dù là phim cực ngắn nhưng sau một thời gian phát sóng, chính nội dung hấp dẫn, những câu thoại hài hước, dí dỏm đi thẳng từ ngôn ngữ đời thường và được vận dụng một cách sáng tạo vào phim ảnh đã trở thành điểm hấp dẫn, thú vị cho phim. Nhiều khán giả đã bắt đầu hứng thú và dõi theo các tập phim với sự thích thú khi câu chuyện, tình huống trên phim gần gũi, vui nhộn. Dần dà, phim ngắn phát triển tại khá nhiều kênh, trong những khung giờ khác nhau. Trên khung giờ muộn, từ lâu đã hình thành hẳn một khoảng thời gian để chuyên phát những phim cực ngắn từ thứ 2 đến thứ 6. Trên nhiều kênh sóng, các chương trình phim ngắn mang tới rất nhiều tình huống, chi tiết cụ thể trong đời sống để qua đó mỗi người tự nhìn nhận, suy ngẫm. Cùng sử dụng ngôn ngữ phim truyện phải kể đến hàng loạt chương trình trong đó có chương trình về an toàn giao thông, chuyện trong gia đình, công sở, góc mưu sinh… với các câu chuyện, tình huống xung quanh những va chạm, đi lại hay cách ứng xử của mọi người khi lưu thông hay va chạm trong cuộc sống, gia đình, công việc.

Ngoài các phim ngắn được thiết kế, xây dựng như phim truyện, thể loại hoạt hình vốn dĩ chỉ dành cho thiếu nhi cũng vươn tới các đối tượng khác nhau thông qua hàng loạt những chương trình có sự cạnh tranh về độ ngắn thông qua ngôn ngữ của hoạt hình. Trong khung giờ muộn, bên cạnh một tập phim truyện ngắn là một bộ phim còn ngắn hơn nữa mang tên Quà tặng cuộc sống. Được làm bằng ngôn ngữ hoạt hình, chương trình Quà tặng cuộc sống hướng tới nhiều tầng lớp khán giả bằng những câu chuyện, triết lý sống, những trải nghiệm, các câu chuyện răn đời được đúc rút trong văn hóa, cách ứng xử và cả những bài học, triết lý được rút ra từ cuộc sống trong và ngoài nước. Ở đây, phương thức thể hiện chỉ mang tính công cụ để những nhà làm phim nói lên bài học, kinh nghiệm đúc rút từ những tình huống, câu chuyện. Cùng thể hiện chung ngôn ngữ của hoạt hình còn có chương trình ranh ngôn trong đó những câu chuyện, triết lý được cô đọng, rút tỉa mang tới nhiều giá trị, bài học hữu ích.

Cùng góp mặt trong chương trình phim siêu ngắn, thể loại tài liệu, phóng sự cũng có nhiều chương trình, series phim khác nhau như Một phút có trong sự thật, Tổ quốc trong tim, Việt Nam đa sắc… Sử dụng ngôn ngữ tài liệu với các hình ảnh, cảnh quay được lấy từ các bộ phim tài liệu có sẵn hoặc quay mới cộng với lời dẫn hay các phụ đề, mỗi một phút phim là một vấn đề (Một phút có trong sự thật) hoặc một câu chuyện được chắt lọc từ cuộc sống, từ những vấn đề hay những số phận cụ thể gửi tới khán giả theo một vệt chủ đề nào đó (Tổ quốc trong tim, Việt Nam đa sắc). Nhiều chương trình có sự chuẩn bị tốt, có thể duy trì chuyên mục hàng năm hoặc dài hơn. 

Mới lên sóng từ ngày 13/6 và được phát vào khung giờ 21h35 từ thứ 2 đến thứ 6 hằng tuần trên kênh VTV3, Việt Nam đa sắc là chương trình truyền hình mới nhằm tôn vinh văn hóa Việt. Êkip lựa chọn đề tài ở nhiều lĩnh vực khác nhau như âm nhạc, điện ảnh, sân khấu, du lịch, truyền hình, kiến trúc, hội hoạ, nhiếp ảnh, thời trang, xuất bản... để mang tới những ấn tượng, góc nhìn khác nhau cho khán giả. Góc nhìn đó có thể tới từ tác phẩm, tác giả hay chính các nghệ sĩ, những nghệ nhân tham gia vào quá trình sáng tạo nghệ thuật.

Ngoài những chương trình mang tính dài hơi được phát sóng suốt một thời gian, tại các khung giờ cố định còn có nhiều cuộc thi phim ngắn của các quỹ điện ảnh, văn hóa, các công ty, hãng sản xuất phim trong và ngoài nước sử dụng phim ngắn như một chiến dịch tuyên truyền về một chủ đề cụ thể nào đó ví dụ cuộc thi phim ngắn 48 giờ, cuộc thi màn ảnh xanh… hay các bài thi tốt nghiệp của sinh viên các trường nghệ thuật khi kinh phí, kinh nghiệm còn mỏng thì phim ngắn luôn là lựa chọn tối ưu. Ngoài ra, giới làm phim không chuyên và cả các nhà làm phim trẻ cũng luôn là đối tượng hướng tới của các cuộc thi, các festival phim ngắn.

 Phim ngắn... ý dài 

Trong khi một số phim truyện chiếu rạp, phim trên truyền hình có cốt truyện nhạt, diễn xuất thiếu chiều sâu, nhiều tình huống khiên cưỡng làm người xem mất dần hứng thú thì phim ngắn lại có những ưu điểm vượt trội. Một trong những ưu điểm là không lê thê, không nối dài tình tiết từ tập này sang tập khác khiến người xem phải theo dõi liền mạch mới có thể hiểu hết bộ phim. Thường mỗi tập của phim ngắn là một câu chuyện, một tình huống hay một triết lý sống có mở đầu, phát triển, kết thúc hay kết cấu theo kiểu nguyên nhân - kết quả. Ý nhiều, cô đọng, thiết thực, cách thể hiện trực diện nên nhiều phim ngắn tác động trực tiếp đến khán giả. Rất nhiều những bài học hay, những chiêm nghiệm về nhân tình, thế thái được rút ra từ các chương trình phim ngắn hay Quà tặng cuộc sống… Một số tập phim được lớp trẻ chia sẻ, cập nhật khi những vấn đề của lứa tuổi, thời đại thông qua những bộ phim ngắn về an toàn, sống đẹp được xây dựng một cách chỉn chu.

Nhiều nét văn hóa được khai thác trong chương trình Việt Nam đa sắc

Nhận thấy mảnh đất mầu mỡ của phim ngắn cũng như đối tượng khán giả ngày một đông cho thể loại này, các cuộc thi phim ngắn về giao thông, biến đổi khí hậu, môi trường nước hay các tiệc phim như Ycine đã tổ chức tới lần ba, lần bốn và chắc sẽ còn tiếp diễn bởi số lượng tác giả, người xem với loại hình này mỗi ngày mỗi tăng. Không chỉ thiết thực, bổ ích, hấp dẫn ở nội dung, các phim ngắn còn có ưu điểm dễ up loat, chia sẻ trên các diễn đàn mạng, xem qua màn hình vi tính hay điện thoại di động. Phim ngắn cũng là nơi các cô cậu mới lớn, còn ít kinh nghiệm tham gia thử sức, tích lũy vốn sống, kinh nghiệm nghề nghiệp thông qua các series phim ngắn. Một số bộ phim còn chuẩn bị sẵn lượng kịch bản, câu chuyện, tình huống để kéo dài hằng năm, thậm chí nhiều hơn với những series lên tới 300 - 400 tập. Bắt đầu từ kênh VTV1, VTV3 rồi kênh VTV6 cũng trình làng với những series phim lên tới 365 tập như phim của đạo diễn Nguyễn Hữu Trọng với tên gọi 5s online. Sau các series phim này, hàng loạt diễn viên trẻ đã trưởng thành, tự tin xuất hiện trong các dự án phim truyện dài như Chipu, Anh Vũ, BB Trần, Quỳnh Koool, Trung Ruồi… Tại một số series phim ngắn gần đây, một số diễn viên gạo cội cũng tham gia như Nguyệt Hằng, Đức Khuê, Thanh Huyền… Cá biệt, chương trình Quà tặng cuộc sống sử dụng ngôn ngữ hoạt hình đã duy trì được 5 - 6 năm và vẫn còn tiếp tục. 

Có thể thấy trào lưu phim ngắn đang ngày một nở rộ đơn giản vì đất sống, lượng khán giả của thể loại này khá tiềm tàng. Không chỉ những người trẻ mới yêu thích loại phim này mà ngay cả những người có tuổi cũng thích những bộ phim ngắn nhưng hàm chứa nhiều thông tin bổ ích, thú vị. Và khi có cung ắt có cầu. Đó cũng là lý do mà đất sống của phim ngắn ngày một mở rộng.

HÀ PHƯƠNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 508, tháng 8-2022