“Thiên hạ đệ nhất hùng quan”

Chúng tôi đặt chân đến Hải Vân Quan vào một buổi sáng tháng Tám, giữa cái nắng dìu dịu của miền Trung và những làn gió mát từ biển khơi thổi vào. Trên đỉnh đèo Hải Vân, khung cảnh rộng lớn trải dài, nơi những ngọn núi xanh ngắt như hòa vào bầu trời và biển cả. Trong không gian đó, Hải Vân Quan sừng sững, mang trong mình bề dày lịch sử và vẻ đẹp bất tận, như một bức tranh được tô điểm bởi thời gian và thiên nhiên.

Một góc di tích hướng Tây- Nam khá ấn tượng với lô cốt xây bằng đá

Được xây dựng vào năm 1826 dưới triều Nguyễn, Hải Vân Quan không chỉ là một công trình quân sự kiên cố, mà còn là một biểu tượng của sức mạnh và quyết tâm bảo vệ kinh thành Huế khỏi những cuộc xâm lược. Ngày nay, di tích đã được trùng tu và mở cửa miễn phí giai đoạn đầu, chào đón du khách trong, ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm và lưu lại những khoảnh khắc đáng nhớ.

Khi được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 2017, Hải Vân Quan trở thành một điểm đến không thể bỏ qua trên con đường thiên lý Bắc Nam. Lê Quý Đôn từng mô tả: “Hải Vân dưới sát bờ biển, trên chọc tầng mây là giới hạn của hai xứ Thuận Hóa và Quảng Nam”. Lời nhận xét ấy như vẫn vang vọng, nhắc nhở chúng ta về giá trị lịch sử và văn hóa của vùng đất này.

Không gian đèo Hải Vân tuyệt đẹp như bức tranh thủy mặc

Với độ cao gần 500m so với mực nước biển, đèo Hải Vân uốn lượn giữa những ngọn núi của dãy Trường Sơn, tạo nên một khung cảnh hùng vĩ và hiểm trở, được mệnh danh là đường đèo đẹp nhất Việt Nam. Trên con đường đèo dài 21km này, du khách có thể ngắm nhìn toàn cảnh thành phố Đà Nẵng, cầu Thuận Phước, cảng Tiên Sa, bán đảo Sơn Trà và Cù Lao Chàm. Tất cả như được vẽ nên bằng những gam màu tươi sáng của thiên nhiên, làm say lòng biết bao người.

Hải Vân Quan, với kiến trúc độc đáo và vị trí chiến lược, đã chứng kiến những thăng trầm của lịch sử. Sau gần hai thế kỷ, công trình này vẫn đứng vững, như một minh chứng cho tinh thần giữ nước và sự kiên cường của dân tộc. Những vết tích của bom đạn chiến tranh cũng đã làm thay đổi phần nào diện mạo của Hải Vân Quan nhưng cũng chính điều đó đã làm tăng thêm giá trị lịch sử và nhân văn của di tích.

Trong những năm qua, Hải Vân Quan đã trở thành điểm đến của nhiều chương trình hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Những buổi ca nhạc, ngâm thơ, triển lãm ảnh, thư pháp và ẩm thực đã biến nơi đây thành một sân chơi nghệ thuật sôi động, thu hút sự tham gia của các nghệ sĩ và du khách từ khắp nơi. Đặc biệt, lễ dâng hương tưởng nhớ tổ tiên, anh hùng liệt sĩ và nghĩa sĩ là một phần không thể thiếu, thể hiện lòng biết ơn và sự tôn kính đối với những người đã hy sinh vì đất nước.

Bia tưởng niệm chiến thắng Đồn Nhất tại Hải Vân Quan cũng đã hoàn thành. Di tích Hải Vân Quan ghi dấu chiến thắng Đồn Nhất, với trận đánh của Đại đội 6, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803, Liên khu V trong chiến dịch Hè Thu - 1952 của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược

Năm 2021, dự án tôn tạo và trùng tu di tích Hải Vân Quan được triển khai, với tổng kinh phí 42 tỷ đồng từ ngân sách của tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng. Sau hơn hai năm, Hải Vân Quan đã khoác lên mình chiếc áo mới, trở thành một điểm dừng chân lý tưởng cho du khách trong hành trình khám phá vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam.

Đến với Hải Vân Quan, du khách không thể bỏ qua chiến thắng Đồn Nhất, một biểu tượng của lòng quả cảm và sự kiên cường của quân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Đồn Nhất, một vị trí quân sự quan trọng được xây dựng dưới thời vua Minh Mạng, đã trở thành một cứ điểm kiên cố khi thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta. Với những bức tường dày 1 thước và cao 3 thước, đồn Nhất án ngữ giữa đỉnh đèo Hải Vân hiểm trở, được hai trung đội lính Âu Phi chiếm giữ.

Một góc di tích hướng Tây- Nam khá ấn tượng với lô cốt xây bằng đá

Trong chiến dịch Hè Thu năm 1952, vào rạng sáng ngày 25/9, Đồn Nhất đã bị đại đội 6 tăng cường của Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803, chủ lực cơ động Liên khu 5 tấn công và tiêu diệt hoàn toàn. Quân ta bắt sống một số tên lính, trong đó có tên quan hai Pháp đồn trưởng, thu toàn bộ vũ khí và quân trang quân dụng. Chiến thắng Đồn Nhất là một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh của dân tộc, khẳng định tinh thần bất khuất và lòng yêu nước của người Việt.

Hầm đường bộ Hải Vân đã đi vào hoạt động nhưng nhiều du khách vẫn chọn con đường đèo để trải nghiệm cảm giác phượt, chiêm ngưỡng cảnh đẹp hùng vĩ và ngoạn mục. Từ đèo Hải Vân, du khách có thể cảm nhận được sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, giữa hiện tại và quá khứ, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc và ý nghĩa.

Hải Vân Quan không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là niềm tự hào của người dân Việt Nam. Sự hồi sinh của Hải Vân Quan là kết quả của sự chung tay gìn giữ và phát huy giá trị di sản của các địa phương. Với những ai yêu mến lịch sử và vẻ đẹp tự nhiên, Hải Vân Quan là một điểm đến không thể bỏ qua trên hành trình khám phá miền Trung Việt Nam.