Tám mươi năm sau ngày mùa Thu lịch sử, khi bản Tuyên ngôn Độc lập vang lên tại Quảng trường Ba Đình, Thủ đô Hà Nội, cả dân tộc Việt Nam lại một lần nữa sống trong không khí linh thiêng, hào hùng của những ngày khai sinh đất nước. Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 vừa qua không chỉ là sự trở về với cội nguồn, mà còn là dịp để khẳng định sức mạnh đại đoàn kết và khát vọng dựng xây một Việt Nam hùng cường trong kỷ nguyên mới.

Từ lễ diễu binh, diễu hành quy mô lớn tại Quảng trường Ba Đình với 79 lực lượng và lực lượng thứ 80 là Nhân dân, đến diễn văn quan trọng của Tổng Bí thư Tô Lâm, từ Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” với hàng chục triệu lượt người tham dự, cho đến những sự kiện nghệ thuật, điện ảnh để lại dấu ấn mạnh mẽ… tất cả đã hòa quyện thành một bản hùng ca thời đại, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu nước và niềm tin son sắt vào tương lai dân tộc.

Khối Hồng kỳ tại Lễ diễu binh, diễu hành tại Lễ Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 - Ảnh: Trần Huấn

1. Quảng trường Ba Đình – Nơi hội tụ sức mạnh dân tộc

Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, hiếm có không gian nào mang tính biểu tượng mạnh mẽ như Quảng trường Ba Đình. Tám mươi năm trước, chính nơi đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc – kỷ nguyên của độc lập, tự do và hạnh phúc. Trải qua những thăng trầm lịch sử, Quảng trường Ba Đình vẫn luôn là trung tâm của ký ức dân tộc, nơi lưu giữ linh hồn của thời đại, nơi mà mỗi dịp trọng đại, nhân dân cả nước đều hướng về với niềm tin và niềm tự hào sâu sắc.

Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 được tổ chức tại Quảng trường Ba Đình đã tái khẳng định vị trí và vai trò lịch sử đặc biệt ấy. Lễ diễu binh, diễu hành với sự tham gia của 79 lực lượng chính quy, từ quân đội, công an, thanh niên, phụ nữ, trí thức, công nhân, nông dân cho đến các khối đại diện văn hóa, xã hội, đã tạo nên một bức tranh toàn diện về sức mạnh tổng hợp của quốc gia. Đặc biệt, sự hiện diện mang tính biểu tượng của “lực lượng thứ 80” – Nhân dân – đã nhấn mạnh chân lý bất biến trong suốt chặng đường 80 năm qua: mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam đều bắt nguồn từ sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc. Việc xếp Nhân dân như một lực lượng tương tự đội hình diễu binh không chỉ mang tính nghi thức, mà còn là sự khẳng định khoa học về bản chất của Nhà nước ta – Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Mỗi bước chân đều đặn vang lên trên Quảng trường Ba Đình không chỉ mang ý nghĩa biểu dương lực lượng, mà còn gợi nhắc đến nhịp điệu của lịch sử – nhịp điệu của một dân tộc từ chỗ nô lệ đứng lên giành quyền tự do, từ chiến tranh gian khổ đi tới hòa bình và phát triển. Hình ảnh hàng vạn lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên bầu trời Hà Nội, hòa cùng tiếng nhạc hùng tráng của các đội hình diễu binh, đã làm sống dậy trong tâm trí nhân dân ký ức về những năm tháng hào hùng, đồng thời mở ra niềm tin vững chắc vào tương lai.

Lễ diễu binh, diễu hành của các khối quân đội, công an dịp Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 - Ảnh: Trần Huấn

Ở góc nhìn chính trị – xã hội, lễ diễu binh, diễu hành tại Quảng trường Ba Đình có thể được coi như một minh chứng điển hình cho tính chất “biểu tượng tập thể” của các nghi lễ chính trị – văn hóa quốc gia. Những nghi lễ này không chỉ thỏa mãn nhu cầu tưởng nhớ, tri ân lịch sử, mà còn góp phần củng cố thể chế, tạo dựng sự đồng thuận xã hội, nuôi dưỡng bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa. Việc tổ chức diễu binh với quy mô lớn, gắn kết quá khứ với hiện tại, không đơn thuần là sự tái hiện lịch sử, mà chính là cách thức để Nhà nước và Nhân dân cùng nhau kiến tạo nên những giá trị biểu tượng mới, phù hợp với kỷ nguyên phát triển hiện nay.

Quảng trường Ba Đình, vì thế, không chỉ là không gian vật chất mà còn là không gian tinh thần, nơi hội tụ và lan tỏa sức mạnh của dân tộc Việt Nam. Từ nơi khai sinh nền độc lập đến nơi khẳng định bản lĩnh và khát vọng vươn mình, Quảng trường Ba Đình tiếp tục đóng vai trò là trung tâm của niềm tin, là điểm hẹn của lịch sử và tương lai. Chính sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, giữa ký ức và khát vọng, đã làm nên sức mạnh tinh thần to lớn, thôi thúc dân tộc bước vào giai đoạn phát triển mới với tâm thế tự tin, chủ động và sáng tạo.

2. Khát vọng dựng xây đất nước trong kỷ nguyên mới

Trong thời khắc thiêng liêng của ngày Quốc khánh, khi cả dân tộc hướng về Quảng trường Ba Đình, nơi ghi dấu bản Tuyên ngôn Độc lập 80 năm trước, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài diễn văn mang tính định hướng chiến lược, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và thắp sáng khát vọng phát triển đất nước. Mở đầu bằng lời khẳng định: “Hôm nay, trong không khí thiêng liêng, hào hùng của những ngày Cách mạng Tháng Tám, chúng ta long trọng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, diễn văn không chỉ gợi nhắc ký ức lịch sử mà còn tạo nên sợi dây kết nối giữa truyền thống và hiện tại, giữa sự tri ân quá khứ với trách nhiệm của hôm nay và khát vọng cho tương lai.

Tổng Bí thư đã nhấn mạnh công lao trời biển của các thế hệ đi trước – từ Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, các bậc tiền bối cách mạng, những người con đã hy sinh trong kháng chiến, đến những Mẹ Việt Nam anh hùng, thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, cùng tất cả những lực lượng xã hội đã góp phần làm nên thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Lời tri ân ấy không chỉ mang ý nghĩa tình cảm, mà còn hàm chứa một tư tưởng chính trị sâu sắc: sức mạnh của dân tộc ta luôn bắt nguồn từ Nhân dân, thuộc về Nhân dân và vì Nhân dân.

Chương trình nghệ thuật tại Lễ Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 được tổ chức tại Quảng trường Ba Đình - Ảnh: Trần Huấn

Một trong những điểm nhấn quan trọng của bài diễn văn là sự khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng: “Mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam đều gắn liền với vai trò lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng và tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.” Đây là sự tiếp nối truyền thống 80 năm qua, đồng thời là cam kết kiên định cho chặng đường phía trước: Đảng ta luôn đặt lợi ích của Tổ quốc, của Nhân dân lên trên hết và trước hết. Nhờ đó, dân tộc Việt Nam đã vượt qua muôn vàn khó khăn, từ thân phận thuộc địa trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất, đang vững bước tiến lên hiện đại, hội nhập sâu rộng, với vị thế ngày càng được khẳng định trên trường quốc tế.

Đặc biệt, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ mục tiêu lớn lao: đến năm 2045 – kỷ niệm 100 năm thành lập nước, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc. Lời kêu gọi: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, đồng bào ta ở trong và ngoài nước… hãy đoàn kết, chung sức, đồng lòng, biến khát vọng thành hiện thực” vang lên như một mệnh lệnh hành động, một lời thề danh dự trước lịch sử. Đây chính là tầm nhìn chiến lược, là điểm hội tụ của trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình.

Bài diễn văn của Tổng Bí thư có thể coi như một “bản tuyên ngôn” mới về con đường phát triển đất nước trong thế kỷ XXI. Nó kết tinh giá trị của truyền thống lịch sử, đồng thời mở ra một viễn cảnh hiện đại, trong đó sức mạnh tổng hợp quốc gia – từ chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, công nghệ đến quốc phòng, an ninh, đối ngoại – đều được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với sức mạnh lòng dân. Đây chính là sự kế thừa và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng “dựa vào dân mà làm, vì dân mà phục vụ”, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế ngày nay.

Từ Quảng trường Ba Đình lịch sử, lời kêu gọi của Tổng Bí thư không chỉ vang vọng trong trái tim hàng triệu người dân Việt Nam, mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ ra thế giới: Việt Nam là một quốc gia yêu chuộng hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế, nhưng kiên quyết bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ bằng sức mạnh tổng hợp của dân tộc. Chính sự kiên định này tạo nên nền tảng cho niềm tin, cho khát vọng và cho hành trình vươn tới tương lai của dân tộc Việt Nam.

Triển lãm Thành tựu đất nước là sự kiện tâm điểm, thu hút đông đảo người dân và du khách - Ảnh: VGP

3. Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” – Dấu ấn văn hóa sâu đậm

Nếu lễ diễu binh, diễu hành tại Quảng trường Ba Đình là sự thể hiện sức mạnh chính trị – quân sự và khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thì Triển lãm “80 năm Hành trình độc lập – tự do – hạnh phúc” lại mang ý nghĩa như một “bảo tàng sống” khắc họa chặng đường lịch sử đầy gian nan nhưng vinh quang của dân tộc Việt Nam. Với quy mô chưa từng có, triển lãm đã thu hút hơn 10 triệu lượt người đến tham quan trong dịp kỷ niệm, trở thành một sự kiện văn hóa đặc biệt quan trọng, không chỉ ở tầm quốc gia mà còn có sức vang xa quốc tế.

Các không gian trưng bày được thiết kế khoa học, kết hợp giữa hình ảnh, hiện vật, tư liệu và công nghệ trình chiếu hiện đại, đã tái hiện một cách sinh động những dấu mốc trọng đại: từ ngày Tổng khởi nghĩa tháng Tám, bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945, những năm tháng kháng chiến chống thực dân và đế quốc, đến công cuộc xây dựng, đổi mới và hội nhập quốc tế. Mỗi gian trưng bày không chỉ kể một câu chuyện lịch sử, mà còn tạo ra những trải nghiệm xúc cảm mạnh mẽ, giúp người xem không chỉ “nhìn thấy” quá khứ mà còn “cảm nhận” được dòng chảy lịch sử trong từng khoảnh khắc.

Triển lãm này là một minh chứng điển hình cho sức mạnh của di sản ký ức tập thể. Việc tái hiện hành trình 80 năm dưới dạng không gian văn hóa công cộng đã biến lịch sử thành một trải nghiệm sống động, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về giá trị của độc lập, tự do, và trách nhiệm công dân. Nó cũng phản ánh cách Nhà nước ta đang vận dụng công nghiệp văn hóa và công nghệ số vào công tác truyền thông lịch sử, biến những sự kiện chính trị thành sản phẩm văn hóa – xã hội có sức lan tỏa mạnh mẽ.

Không gian trưng bày tại Triển lãm thành tựu đất nước - Ảnh: Nguyễn Linh

Triển lãm còn gửi gắm một thông điệp sâu xa: độc lập, tự do, hạnh phúc không phải là những khái niệm trừu tượng, mà là kết quả của máu xương, trí tuệ, lòng nhân ái và khát vọng vươn lên của biết bao thế hệ người Việt Nam. Việc hàng triệu người dân, đặc biệt là giới trẻ, xếp hàng để được tận mắt chứng kiến những hiện vật, những hình ảnh của lịch sử cho thấy nhu cầu tìm về cội nguồn, nhu cầu được khẳng định bản sắc và niềm tự hào dân tộc trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

Với sức lan tỏa ấy, Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” không chỉ dừng lại ở một sự kiện văn hóa – chính trị đơn thuần, mà còn trở thành một “biểu tượng mềm” của Việt Nam trong việc quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới. Nó khẳng định rằng Việt Nam không chỉ có một lịch sử hào hùng, mà còn có khả năng biến lịch sử thành nguồn lực văn hóa, thành sức mạnh mềm để hội nhập, giao lưu và khẳng định vị thế quốc gia trong cộng đồng quốc tế.

4. Nghệ thuật và điện ảnh – Sức sống mới của tinh thần dân tộc

Nếu Quảng trường Ba Đình là nơi hội tụ sức mạnh chính trị và Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” là không gian ký ức tập thể, thì các sự kiện nghệ thuật và điện ảnh trong dịp kỷ niệm 80 năm lại chính là hơi thở hiện đại, mang đến sức sống mới cho tinh thần dân tộc. Hàng chục nghìn khán giả đã cùng hòa mình trong những không gian nghệ thuật giàu cảm xúc như V Concert – Rạng rỡ Việt Nam, V Fest – Thanh xuân rực rỡ tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, và concert “Tổ quốc trong tim” tại Sân vận động Mỹ Đình. Những sự kiện này không chỉ là các chương trình biểu diễn ca nhạc thông thường, mà còn là những “nghi lễ văn hóa” hiện đại, nơi nghệ thuật biểu diễn được gắn kết với tình yêu Tổ quốc, nơi âm nhạc, ánh sáng, công nghệ hòa quyện để khơi dậy niềm tự hào và tinh thần đoàn kết.

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” - Ảnh: Trần Huấn

Sức hút đặc biệt của những “concert quốc gia” cho thấy nhu cầu ngày càng lớn của công chúng, đặc biệt là giới trẻ, trong việc tìm kiếm sự kết nối tinh thần thông qua nghệ thuật. Khi hàng vạn khán giả không quản ngại xếp hàng xuyên đêm để được tham dự, đó không chỉ là nhu cầu hưởng thụ giải trí, mà là biểu hiện của nhu cầu sống trong một không gian cộng đồng – nơi mỗi người được chia sẻ niềm tin, niềm tự hào và tình yêu nước bằng một hình thức nghệ thuật đương đại. Ở góc nhìn khoa học văn hóa, đây chính là sự khẳng định vai trò của công nghiệp văn hóa trong việc gắn kết truyền thống với hiện đại, đưa giá trị tinh thần dân tộc đến gần hơn với thế hệ trẻ bằng ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại, dễ tiếp nhận và lan tỏa mạnh mẽ.

Không dừng lại ở âm nhạc, điện ảnh cũng đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trong dịp kỷ niệm này với thành công vang dội của bộ phim Mưa đỏ. Doanh thu hơn 600 tỷ đồng đã đưa bộ phim trở thành một kỷ lục phòng vé, đồng thời khẳng định sức hút của đề tài lịch sử khi được thể hiện bằng kỹ thuật hiện đại, ngôn ngữ nghệ thuật sáng tạo và cách tiếp cận nhân văn. Bộ phim không chỉ tái hiện những trang sử hào hùng bằng hình ảnh chân thực, mà còn tạo ra sự đồng cảm sâu sắc nhờ khắc họa số phận con người trong chiến tranh, từ đó biến lịch sử thành trải nghiệm sống động cho khán giả hôm nay.

Thành công của Mưa đỏ và chuỗi concert quốc gia đã tạo ra một hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ: nghệ thuật và điện ảnh cùng lúc khẳng định rằng tinh thần dân tộc có thể được nuôi dưỡng bằng những hình thức biểu đạt hiện đại, giàu sức lan tỏa. Đây là minh chứng rõ nét rằng, khi văn hóa được đặt trong mối liên hệ với lịch sử và được nuôi dưỡng bởi khát vọng dân tộc, nó sẽ trở thành nguồn lực mạnh mẽ, vừa làm giàu đời sống tinh thần, vừa đóng góp cho phát triển kinh tế – xã hội. Những thành công này cũng mở ra hướng đi mới cho công nghiệp văn hóa Việt Nam: khai thác lịch sử, văn hóa dân tộc như một kho tàng vô giá, để không chỉ khẳng định bản sắc, mà còn tạo ra sức hút trong nước và quốc tế.

Ở bình diện chiến lược, sự kết hợp giữa nghệ thuật biểu diễn và điện ảnh trong dịp kỷ niệm này đã chứng minh rằng văn hóa có thể trở thành “sức mạnh mềm” quan trọng của quốc gia. Nó không chỉ gợi nhớ quá khứ, mà còn tạo dựng niềm tin vào hiện tại và khát vọng cho tương lai, đồng thời khẳng định rằng văn hóa, khi được đầu tư bài bản, có thể trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện của đất nước trong kỷ nguyên hội nhập.

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” - Ảnh: Trần Huấn

Kết luận

Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 đã trở thành một bản hòa ca lớn của dân tộc, nơi lịch sử, văn hóa và nghệ thuật cùng hòa quyện để khẳng định sức sống mãnh liệt của Việt Nam. Từ Quảng trường Ba Đình lịch sử với đội hình diễu binh, diễu hành gồm 79 lực lượng và lực lượng thứ 80 là Nhân dân – biểu tượng bất diệt của đại đoàn kết; đến diễn văn của Tổng Bí thư Tô Lâm – lời hiệu triệu vang vọng từ cội nguồn lịch sử đến khát vọng tương lai; từ Triển lãm “80 năm Hành trình độc lập – tự do – hạnh phúc” thu hút hơn 10 triệu lượt người tham quan, đến những concert quốc gia như V Concert, V Fest, Tổ quốc trong tim và kỷ lục phòng vé của bộ phim Mưa đỏ – tất cả đã tạo nên một dấu ấn văn hóa – chính trị sâu đậm, chưa từng có trong những dịp kỷ niệm trước đây.

Điều đáng nói là, mỗi sự kiện không tồn tại riêng lẻ, mà đã bổ sung, cộng hưởng cho nhau, hình thành một không gian kỷ niệm toàn diện và sống động. Đó là không gian nơi chính trị và văn hóa hòa quyện, nơi ký ức và hiện tại gặp gỡ, nơi tinh thần dân tộc được khơi dậy trong từng cá nhân và lan tỏa thành sức mạnh cộng đồng. Nó cho thấy rằng, trong kỷ nguyên mới, những giá trị truyền thống như độc lập, tự do, hạnh phúc vẫn không hề phai nhạt, mà ngược lại càng trở nên sâu sắc và thiết thực hơn bao giờ hết.

Ở góc độ khoa học xã hội, thành công của lễ kỷ niệm này khẳng định một chân lý: văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là động lực phát triển. Khi được tổ chức với tầm nhìn chiến lược và sự đầu tư chuyên nghiệp, các sự kiện văn hóa – chính trị có thể trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, thúc đẩy niềm tin xã hội, gắn kết cộng đồng, đồng thời nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Chính sự kết hợp hài hòa giữa nghi lễ chính trị, triển lãm văn hóa, sự kiện nghệ thuật và sản phẩm điện ảnh đã minh chứng rõ ràng rằng văn hóa và nghệ thuật có thể đồng hành cùng chính trị, kinh tế, tạo nên sức mạnh tổng hợp đưa đất nước tiến lên.

Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh không chỉ là sự tri ân quá khứ, mà còn là lời hẹn ước cho tương lai. Lời kêu gọi của Tổng Bí thư Tô Lâm về khát vọng đến năm 2045 xây dựng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc đã trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt, định hướng cho hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Đó là mục tiêu không chỉ được thể hiện trên văn kiện hay trong diễn văn, mà đã được hiện thực hóa ngay trong những sự kiện kỷ niệm lần này – bằng sức mạnh của Nhân dân, bằng sự đồng lòng của cộng đồng, bằng khát vọng bền bỉ của một dân tộc chưa bao giờ chịu khuất phục.

Trong âm vang của những ngày lễ trọng đại, mỗi người dân Việt Nam đều cảm nhận rõ hơn trách nhiệm của mình với đất nước. Và chính từ niềm tự hào, tình yêu nước và niềm tin vào tương lai ấy, dân tộc ta sẽ tiếp tục viết nên những trang sử mới, để khẳng định rằng: không có lực cản nào, không có thử thách nào có thể ngăn bước Việt Nam vươn tới hòa bình, thịnh vượng, trường tồn và phát triển.

PGS, TS BÙI HOÀI SƠN

Ủy viên chuyên trách, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội