Văn hóa > Cổ truyền

  Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào là quốc gia có nhiều di tích, cổ vật nằm rải rác ở hầu khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước, phản ánh sự hình thành và kế thừa hàng ngàn năm lịch sử, văn hóa, trí tuệ và niềm tin của cộng đồng dân cư địa phương. Các di sản ấy đã trở thành tài nguyên văn hóa quan trọng đối với quốc gia và nhân dân. Trong bài phát biểu tại Đại hội lần thứ IV Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản đã nói: “Việc quản lý bảo tồn văn hóa như: phong cách sống, tập quán và tín ngưỡng thành di sản văn hóa có giá trị của quốc gia; là điều cần thiết cơ bản của nhân dân lao động. Dân tộc Lào là dân tộc có lối sống gắn liền với thiên nhiên, như văn hóa nông nghiệp, thủ công nghiệp và tôn thờ đạo Phật, một nền văn hóa hài hòa giữa văn hóa nông nghiệp, thủ công nghiệp và niềm tin tín ngưỡng có từ hàng ngàn năm trên mảnh đất rộng lớn này”.

  Từ trong môi sinh văn hóa của tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ, nhân vật ông Hoàng Mười được sáng tạo và định vị cơ bản trong hệ thống thần điện từ cuối TK XV. Qua truyền thuyết và tín ngưỡng dân gian, có thể nhận diện các lớp văn hóa được hòa trộn xung quanh nhân vật ông hoàng từ huyền thoại đến lịch sử hóa đích thực. Trong đó, gốc tích biển là lớp văn hóa nguyên thủy, tiếp theo là lớp văn hóa thờ thủy thần, thể hiện sự ứng xử của người dân với lũ lụt ở vùng sông Lam núi Hồng. Cuối cùng là lớp văn hóa gắn với lịch sử, có thể là nhân vật Lê Khôi, một danh tướng trấn giữ xứ Nghệ ở TK XV.

  Cổ Định là một ngôi làng cổ thuộc xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa, nằm cách thành phố Thanh Hóa khoảng 20 km về phía Tây, phía Đông Nam dựa lưng vào núi Nưa hùng vĩ, với đỉnh Am Tiên ở độ cao 538m, giáp danh giữa 3 huyện Triệu Sơn, Như Thanh và Nông Cống. Cụm di tích núi Nưa, đền Nưa và Am Tiên gắn liền với cuộc khởi nghĩa Bà Triệu năm 248, không chỉ có ý nghĩa về lịch sử, văn hóa mà còn có giá trị lớn về phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch tâm linh.

   ​​​​​​​Dinh Sơn Trung (còn gọi là dinh Quản Cơ) tọa lạc tại xã Vĩnh An, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang, là nơi tưởng nhớ công lao của Quản cơ Trần Văn Thành, người đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Láng Linh - Bảy Thưa, chống thực dân Pháp từ năm 1867 - 1873. Di tích này đã được Bộ VHTTDL công nhận là di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia. Dinh Sơn Trung từ lâu đã đi vào tâm thức, quen thuộc với nhiều người dân An Giang, cũng như người dân Tây Nam Bộ.

Đền Ninh Thái (thuộc thôn Cõi, xã Liêm Cần, huyện Thanh Liêm, Hà Nam) thường được gọi một cách dân dã là đền Lăng. Khu di tích còn có tên khác là đền Bảo Cái hoặc Ninh Thái linh từ (tên chữ là Bảo Thái). Đây là ngôi đền cổ ngàn tuổi, chứa đựng nhiều giá trị lịch sử và giá trị văn hóa.

     Tập quán ăn uống của người Mường trên vùng đất Bá Thước phản ánh những nét chung trong tập quán ăn uống của người Mường ở Việt Nam. Tuy nhiên, do nguồn vật chất của ẩm thực có liên quan đến điều kiện tự nhiên của mỗi vùng miền nên tập quán ăn uống của người Mường ở vùng đất Bá Thước có một số nét riêng.

     ​​​​​​​Áo Long Cổn là tên một loại trang phục của vua triều Nguyễn. Trang phục được sử dụng trong quá trình làm lễ tế trời đất, cầu cuộc sống no đủ, mưa thuận gió hòa cho muôn dân ở đàn Nam Giao, địa phận xã Dương Xuân, phía Nam kinh thành Huế. Các hoa văn, hình tượng, màu sắc, chất liệu của trang phục được khoác lên người vua Nguyễn, đứng giữa không gian bao la của trời đất, đàn tế đã đem lại giá trị văn hóa, tinh thần, nghệ thuật vô cùng to lớn. Đó là sức mạnh uy quyền của một người đứng đầu thiên hạ, một bậc thiên tử, chí tôn. Đồng thời cũng đánh dấu giá trị thẩm mỹ của triều đại nhà Nguyễn trong tiến trình lịch sử phát triển trang phục các triều đại phong kiến Việt Nam.

     Đã có một số ấn phẩm về trang phục truyền thống của người Lô Lô Hoa ở nước ta, song vẫn còn ít nghiên cứu chuyên sâu về giá trị của bộ trang phục này trong bối cảnh hiện nay. Ngoài giá trị sử dụng là chủ yếu, trang phục truyền thống của người Lô Lô Hoa ở huyện Mèo Vạc rất có giá trị kinh tế, tạo ra thu nhập cho người dân khi các dịch vụ du lịch nơi đây ngày càng phát triển. Bên cạnh đó, trang phục truyền thống còn giúp bảo lưu đặc điểm xã hội tộc người Lô Lô ở thời kỳ mà phụ nữ trong mỗi gia đình phải tự túc các đồ mặc, đắp cho các thành viên, bằng cách sử dụng các công cụ thủ công để làm ra sản phẩm. Hơn nữa, bộ trang phục này cũng đã, đang góp phần duy trì không ít đặc điểm văn hóa, bản sắc tộc người Lô Lô ở nước ta nói chung, nhóm Lô Lô Hoa ở huyện Mèo Vạc nói riêng.

     Tri thức bản địa về nước của người Mường ở Hòa Bình được bộc lộ tản mạn trong nhiều hoạt động kinh tế - xã hội. Các chương trình phát triển nông thôn, chương trình hỗ trợ phát triển của các tổ chức quốc tế đã từng có giai đoạn không coi trọng kinh nghiệm và hiểu biết truyền thống của cộng đồng sở tại. Để có thể tồn tại được tới ngày nay, các tri thức bản địa về nước của người Mường đã được cộng đồng nỗ lực gìn giữ dưới nền tảng của niềm tin và tín ngưỡng bản địa. Chỉ có một nền văn hóa đủ sâu sắc và mạnh mẽ mới có thể giữ được những tri thức này tồn tại qua những thăng trầm như vậy.

     Trong thời gian qua, UBND tỉnh Tuyên Quang và các cấp quản lý di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào đã có những cố gắng nhất định trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích này, tuy nhiên kết quả bước đầu thu được trong những năm qua chưa thật sự tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của di tích tầm cỡ quốc gia đặc biệt. Những khó khăn dẫn đến hạn chế trong công tác quản lý di tích thời gian qua bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khách quan cũng như chủ quan cần phải có những phân tích, nhận định trên cơ sở nghiên cứu cụ thể một cách khách quan thực trạng công tác quản lý tại di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào sẽ là cơ sở quan trọng để định hướng giải pháp tăng cường công tác quản lý tại di tích này trong thời gian tới.