Từ dữ kiện đến tính truyện trong phim tài liệu nghiên cứu cách khai thác các sự kiện thực tế được chuyển thể thành câu chuyện trong phim tài liệu. Phim tài liệu với tính chân thực và thông tin chính xác, đạo diễn phải xử lý và trình bày các sự kiện một cách hấp dẫn để thu hút khán giả. Quá trình này đòi hỏi sự sáng tạo trong việc kể chuyện, lựa chọn góc nhìn, xây dựng nhân vật và tạo dựng mạch truyện để cân bằng giữa tính chân thực và yếu tố nghệ thuật trong phim tài liệu, biến những sự kiện có thật thành những câu chuyện có tính hấp dẫn.

Poster phim Ranh giới - Nguồn: internet

Tính truyện là một khái niệm tương đối mở, liên quan đến đặc điểm và cấu trúc của một câu chuyện. Đây là yếu tố làm cho một loạt các sự kiện hoặc chi tiết trở thành một câu chuyện hoàn chỉnh và có ý nghĩa. Mặc dù chưa được phổ biến rộng rãi hay nghiên cứu sâu như một đối tượng độc lập, nhưng sự hiện diện của nó trong sáng tác nghệ thuật điện ảnh là rất quan trọng. Tính truyện không chỉ góp phần định hình cốt truyện mà còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách mà khán giả tiếp nhận và hiểu về tác phẩm. Trong nhiều trường hợp, tính truyện là yếu tố quyết định sự thành công của một bộ phim, giúp nó tạo nên sự gắn kết cảm xúc với khán giả. Bằng cách khai thác những yếu tố như nhân vật, bối cảnh, xung đột và thông điệp, tính truyện mang lại chiều sâu và ý nghĩa cho mỗi tác phẩm điện ảnh. Việc xây dựng một câu chuyện hấp dẫn và có tính truyện cao là mục tiêu hàng đầu của nhiều nhà làm phim, bởi nó không chỉ thu hút khán giả mà còn giúp tác phẩm đạt được giá trị nghệ thuật cao. Sự xuất hiện dày dặn của tính truyện trong các hoạt động sáng tác nghệ thuật điện ảnh chứng tỏ tầm quan trọng của nó trong việc quyết định chất lượng và sức ảnh hưởng của mỗi thể loại phim.

Tính truyện giống như một đặc điểm nhận diện của một tác phẩm sáng tạo nghệ thuật nói chung và của những tác phẩm điện ảnh nói riêng. Tính truyện xuất hiện ở nhiều cấp độ khác nhau, từ cốt truyện đến những chi tiết nhỏ nhất trong từng cảnh quay. Nó giúp khán giả dễ dàng theo dõi và kết nối cảm xúc với tác phẩm. Những yếu tố như nhân vật, xung đột và cách giải quyết xung đột đều mang trong mình tính truyện, tạo nên sự hấp dẫn và chiều sâu cho câu chuyện. Nhờ vào tính truyện, các tác phẩm điện ảnh không chỉ trở nên thú vị mà còn có thể truyền tải những giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc. Trong mỗi bộ phim, việc xây dựng và phát triển tính truyện là điều không thể thiếu, giúp tác phẩm đạt được sức ảnh hưởng lớn hơn. Chính sự hiện diện mạnh mẽ của tính truyện đã khẳng định vai trò quan trọng của nó trong việc quyết định chất lượng và thành công của mỗi tác phẩm nghệ thuật.

Trong cuốn Từ điển Hán - Việt hiện đại của tác giả Nguyễn Tôn Nhan, khái niệm truyện được định nghĩa tương đối đơn giản và bao quát. Theo từ điển này, từ truyện (trong văn học) là một thể loại văn học dùng để kể lại một chuỗi các sự kiện, hành động nhằm tạo ra một câu chuyện có tính liên kết và logic, giúp người đọc hình dung được sự phát triển của nhân vật và tình huống (1). Như vậy, khái niệm truyện gần với tính truyện được đặt trong từ ghép cốt truyện (plot) được định nghĩa là một chuỗi những sự kiện trong một mối liên hệ nhân quả xảy ra trong không gian và thời gian (2). Cốt truyện là cách mà các sự kiện diễn ra và được sắp xếp trong một bộ phim để tạo ra một câu chuyện hấp dẫn. Nó bao gồm các yếu tố như tình huống khởi đầu, xung đột, cao trào và kết thúc, tất cả đều được thiết kế để dẫn dắt người xem qua các cảm xúc và trải nghiệm của nhân vật (3). Như vậy, khái niệm cốt truyện theo nghĩa khái quát nhất hiện nay, thì sự kiện và hành động giữ vai trò quan trọng, thiết yếu, sự kiện luôn gắn liền với hành động.

Có thể thấy rằng, cốt truyện dành cho phim cần phải bao gồm những hành động cụ thể và những hành động ấy phải gắn liền với hệ thống nhân vật trong phim. Nhân vật chính và phụ đều phải có vai trò rõ ràng, với những hành động và phản ứng phù hợp với tính cách và hoàn cảnh của họ. Quá trình diễn biến tâm lý của nhân vật là yếu tố then chốt trong việc xây dựng cốt truyện, đặc biệt khi những diễn biến này nằm trong khối mâu thuẫn dẫn đến xung đột, tạo nên nền tảng kịch tính cho phim.

Những mâu thuẫn và xung đột này có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả nội tâm của nhân vật và các yếu tố bên ngoài như môi trường xã hội, bối cảnh lịch sử, hay những thay đổi trong tự nhiên. Mỗi hành động và diễn biến tâm lý của nhân vật đều diễn ra trong một bối cảnh cụ thể của phim và bối cảnh này không chỉ là nơi diễn ra câu chuyện mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và ảnh hưởng đến tâm lý của nhân vật. Bối cảnh phim không chỉ dừng lại ở môi trường vật lý mà còn mở rộng đến bối cảnh xã hội và tự nhiên, tạo ra một lát cắt không gian câu chuyện rộng lớn và đa chiều. Trong lát cắt này, mọi hành động và diễn biến tâm lý của nhân vật được đặt trong mối quan hệ với các yếu tố xung quanh, từ đó tạo ra một bức tranh toàn diện và sâu sắc về câu chuyện.

Sự kết hợp giữa hành động của nhân vật và diễn biến tâm lý trong bối cảnh cụ thể giúp cốt truyện phim trở nên sinh động và chân thực hơn. Điều này đòi hỏi sự chăm chút, tỉ mỉ từ phía nhà biên kịch và đạo diễn, để đảm bảo rằng mỗi chi tiết đều phù hợp và đóng góp vào tổng thể câu chuyện. Như vậy, việc xây dựng cốt truyện phim không chỉ là việc sắp xếp các sự kiện một cách logic, mà còn là việc tạo ra một thế giới sống động, nơi mà khán giả có thể cảm nhận được sự chân thực và bị cuốn hút vào câu chuyện. Mỗi nhân vật trong phim đều cần phải được phát triển đầy đủ, với những xung đột và mâu thuẫn riêng, từ đó tạo nên một mạng lưới các mối quan hệ phức tạp và thú vị. Những mối quan hệ này không chỉ giúp thúc đẩy cốt truyện tiến lên mà còn giúp khám phá những khía cạnh sâu kín trong tâm lý của nhân vật. Chính sự phức tạp và đa chiều của nhân vật, cùng với bối cảnh phong phú và chi tiết, đã làm nên sức hấp dẫn và giá trị nghệ thuật của phim.

Có thể khái quát rằng, tính truyện là một thuộc tính quan trọng và tiêu chí nhận diện của cốt truyện trong một tác phẩm nghệ thuật. Tính truyện thể hiện qua sự hiện diện của những sự kiện hoặc chuỗi sự kiện diễn ra trong bối cảnh và không gian nhất định, ảnh hưởng đến đối tượng hay nội dung của tác phẩm. Nó mô tả quá trình diễn biến của sự việc, hiện tượng hoặc hệ thống sự vật. Quá trình này có thể có hoặc không có sự tham gia của các diễn viên hoặc nhân vật, nhưng vẫn phải đảm bảo đầy đủ các yếu tố lớp lang, kịch tính, diễn tiến và cao trào. Tính truyện giúp tạo nên sự hấp dẫn và kết nối cảm xúc giữa tác phẩm và khán giả. Nó không chỉ đóng vai trò trong việc xây dựng câu chuyện mà còn góp phần quan trọng vào việc định hình thông điệp và ý nghĩa của tác phẩm. Một cốt truyện có tính truyện cao sẽ mang lại chiều sâu và sức hút, giúp khán giả dễ dàng theo dõi và hiểu rõ hơn về câu chuyện. Tính truyện cũng tạo ra nền tảng để khai thác và phát triển nhân vật, tạo nên những mối quan hệ phức tạp và thú vị. Nhờ vào đó, tác phẩm có thể truyền tải những giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc. Vì thế, tính truyện là yếu tố không thể thiếu trong việc xây dựng cốt truyện và tạo nên sự thành công cho một tác phẩm nghệ thuật, đặc biệt là phim tài liệu. “Một cuốn phim tài liệu thường phản ánh các thông tin có thật về thế giới ngoài phim” (4); là một bộ phim nói về điều có thật và mang kịch tính. Phim tài liệu nhất định phải dựa trên các dữ kiện và nhân vật có thật trong cuộc sống, cũng như mối liên hệ và sự đóng góp của thể loại này với sự phát triển của chủ nghĩa hiện thực: Loại hình này đã được thực hiện dưới hình thức này hay hình thức khác ở hầu hết các quốc gia và đã đóng góp đáng kể cho sự phát triển của chủ nghĩa hiện thực trong phim. Vậy làm thế nào để nhà làm phim tài liệu có thể dung hòa/ kết hợp giữa “dữ kiện có thật” để tạo nên tính truyện trong phim tài liệu?

Tính truyện trong phim tài liệu thường là phương tiện để truyền tải câu chuyện hoặc vấn đề mà phim muốn khắc họa. Nó đóng vai trò làm nền tảng và chi tiết giúp truyền đạt thông điệp cuối cùng của tác phẩm. Tính truyện tạo ra sự liên kết giữa các sự kiện, nhân vật và bối cảnh, giúp khán giả dễ dàng theo dõi và hiểu rõ hơn về nội dung. Bằng cách này, nó không chỉ làm tăng tính hấp dẫn mà còn làm nổi bật ý nghĩa và mục đích của phim. Những diễn biến và xung đột trong câu chuyện được phát triển một cách tự nhiên và chân thực nhờ vào tính truyện. Điều này giúp tạo nên sự kết nối cảm xúc và sự đồng cảm từ phía khán giả. Tính truyện cũng giúp làm rõ thông điệp mà phim muốn truyền tải, từ đó nâng cao giá trị nghệ thuật và nhân văn của tác phẩm. Nhờ vào tính truyện, phim tài liệu có thể tiếp cận và gây ấn tượng mạnh mẽ hơn với người xem.

Đạo diễn phim tài liệu nổi tiếng của Mỹ Pare Lorentz có một định nghĩa đơn giản về phim tài liệu, là “một bộ phim nói về điều có thật và mang kịch tính” (“a factual film which is dramatic”) (5). David Bordwell và Kristin Thompson trong cuốn Film Art: An Introduction (Dẫn nhập nghệ thuật điện ảnh) khẳng định: “Phim tài liệu mang những tương phản một cách đặc trưng với phim hư cấu” (6). Như vậy, phim tài liệu nhất định phải dựa trên các dữ kiện và nhân vật có thật trong cuộc sống, cũng như mối liên hệ và sự đóng góp của thể loại này với sự phát triển của chủ nghĩa hiện thực.

Phim tài liệu chủ yếu tập trung vào việc phản ánh các tình huống và sự kiện thực tế, đồng thời tôn vinh những sự kiện đã được xác nhận. Đây không phải là thể loại để giới thiệu những điều mới mẻ hay những thông tin chưa thể kiểm chứng. Các sự kiện và tình huống trong phim tài liệu đều dựa trên những gì đã thực sự xảy ra, nhằm cung cấp một cái nhìn chân thực và khách quan về thế giới. Nhân vật trong phim tài liệu là những người thật, không phải là diễn viên đóng vai hay biểu diễn. Họ không đóng giả một ai khác, mà chỉ đơn giản là thể hiện chính mình trước ống kính. Sự hiện diện của máy quay đôi khi làm cho họ có thể nhận thức sâu sắc về việc mình đang được ghi hình, và có thể trực tiếp tương tác hoặc nói chuyện với máy quay. Trong phạm vi một bộ phim tài liệu kể lại một câu chuyện, câu chuyện đó phải là sự đại diện đáng tin cậy của những gì đã thực sự xảy ra. Nó không phải là một diễn giải giàu trí tưởng tượng về những gì có thể xảy ra, mà là một phản ánh chính xác và trung thực về thực tế. Điều này đòi hỏi người làm phim phải rất cẩn trọng trong việc lựa chọn, trình bày thông tin, nhằm đảm bảo tính xác thực và đáng tin cậy của câu chuyện. Những gì chúng ta nhìn thấy và nghe thấy với mỗi sự kiện, luôn có nhiều cách kể lại và giải thích khác nhau trong phim tài liệu, nhưng cái đích cuối cùng mà phim tài liệu hướng tới vẫn là cung cấp một quan điểm đáng tin cậy về thực tế. Mỗi nhà làm phim có thể mang đến một góc nhìn riêng, một phong cách riêng trong cách kể chuyện, điều này làm cho phim tài liệu trở nên đa dạng và phong phú hơn. Nó cho phép khán giả tiếp cận cùng một sự kiện từ nhiều góc độ, giúp họ có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về sự thật.

Sự phong phú trong cách kể chuyện và phong cách của các đạo diễn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sức hấp dẫn của phim tài liệu. Mỗi nhà làm phim có thể có cách tiếp cận riêng, từ việc lựa chọn vấn đề, kể chuyện, góc quay, cách phỏng vấn, cho đến cách dựng phim… Tất cả những yếu tố này đều góp phần tạo nên một tác phẩm độc đáo, phản ánh chân thực và sâu sắc về thực tế mà nó mô tả. Việc dàn dựng một số cảnh quay trong phim tài liệu, nếu phục vụ cho mục đích truyền tải thông tin một cách hiệu quả hơn, cũng là hợp lý và không làm mất đi tính xác thực của thể loại này. Điều quan trọng là làm sao để câu chuyện trong phim tài liệu vẫn giữ được sự trung thực và đáng tin cậy, giúp khán giả hiểu rõ hơn về thế giới thực tại. Bộ phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương là một ví dụ điển hình về việc dựa trên một sự kiện có thật (tục bắt vợ) thành một câu chuyện phim tài liệu sâu sắc và cảm động. Bộ phim khám phá cuộc sống của Di, một cô bé 12 tuổi sống tại vùng núi Tây Bắc (Việt Nam). Thông qua hành trình trưởng thành của Di, khán giả được tiếp cận với tục bắt vợ từ góc nhìn của một đứa trẻ. Những đứa trẻ trong sương không chỉ là một bộ phim tài liệu đơn thuần ghi lại hiện thực, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật kể chuyện, giúp khán giả cảm nhận sâu sắc hơn về các vấn đề xã hội và văn hóa. Các cảnh quay trong phim đều rất chân thực và giàu cảm xúc, tạo nên một câu chuyện sâu sắc về văn hóa và con người. Đạo diễn Hà Lệ Diễm đã thành công trong việc sử dụng phong cách kể chuyện và góc nhìn riêng của mình để truyền tải câu chuyện của Di một cách hấp dẫn và chân thực. Phong cách quay phim tự nhiên, gần gũi giúp bộ phim không chỉ mang tính thông tin mà còn có giá trị nghệ thuật cao. Đạo diễn phim đã khéo léo kết hợp giữa việc ghi lại sự thật và việc kể chuyện một cách sáng tạo, làm cho bộ phim trở thành tác phẩm độc đáo:

Thứ nhất, cách đạo diễn tạo nhân vật trung tâm: Bộ phim tập trung vào cuộc sống của Di, một cô bé người Mông, 12 tuổi, sống tại vùng núi Tây Bắc. Việc chọn Di làm nhân vật trung tâm giúp khán giả dễ dàng kết nối cảm xúc và theo dõi diễn biến cuộc sống của cô. Nhân vật Di không chỉ đơn thuần là đối tượng quan sát mà trở thành một phần không thể thiếu của câu chuyện, với những mơ ước, lo lắng và xung đột cá nhân.

Thứ hai, sử dụng góc nhìn cá nhân: Đạo diễn đã sử dụng góc nhìn cá nhân của Di để kể lại câu chuyện về tục bắt vợ. Qua con mắt của Di, khán giả được tiếp cận với cuộc sống và văn hóa của người Mông từ góc nhìn gần gũi và chân thực nhất. Cách tiếp cận này không chỉ giúp tăng tính chân thực mà còn tạo ra một mối liên kết cảm xúc mạnh mẽ giữa nhân vật và khán giả.

Thứ ba, sự tương tác tự nhiên với máy quay: Di và những người xung quanh cô không diễn xuất mà sống đúng với con người thật của họ trước ống kính. Sự tự nhiên và chân thực trong các tương tác này giúp câu chuyện trở nên sống động và thuyết phục. Những cuộc trò chuyện, những cảm xúc thật sự được ghi lại mà không có sự can thiệp hay dàn dựng, tạo nên một bức tranh chân thực về cuộc sống.

Thứ tư, cấu trúc câu chuyện mạch lạc: Bộ phim có cấu trúc mạch lạc, bắt đầu bằng việc giới thiệu cuộc sống hằng ngày của Di và gia đình cô. Sau đó, phim dần dần khám phá các xung đột và căng thẳng xung quanh tục bắt vợ, đặc biệt khi Di phải đối mặt với nguy cơ trở thành nạn nhân của phong tục này. Các sự kiện được sắp xếp một cách hợp lý, tạo nên một dòng chảy tự nhiên và hấp dẫn cho câu chuyện.

Thứ năm, khai thác sự đối lập: Đạo diễn khéo léo khai thác sự đối lập giữa truyền thống và hiện đại, giữa kỳ vọng của cộng đồng và ước mơ cá nhân của Di (cô bé muốn thoát khỏi tục bắt vợ để có thể tiếp tục học tập và theo đuổi ước mơ của mình). Sự đối lập này tạo ra những xung đột và kịch tính, làm tăng tính truyện cho bộ phim.

Thứ sáu, sử dụng hình ảnh và âm thanh tinh tế: Các cảnh quay trong phim được thực hiện một cách tinh tế, với những hình ảnh đẹp và đầy cảm xúc về cuộc sống và cảnh quan núi rừng Tây Bắc. Bằng những lời thoại chân thực, tự nhiên kết hợp với tiếng động và âm nhạc đã tạo nên một không khí chân thực, nhưng đầy cảm xúc cho phim.

Như vậy, với cách xử lý những dữ kiện có thật để kể câu chuyện trong phim Những đứa trẻ trong sương không chỉ tạo ra một bộ phim tài liệu chân thực và cảm động, mà còn mang đến một câu chuyện có tính truyện cao, giúp khán giả thấu hiểu sâu sắc hơn về văn hóa và cuộc sống của người Mông. Qua đó, bộ phim không chỉ đơn thuần là một tài liệu ghi lại sự kiện mà trở thành một tác phẩm nghệ thuật, tạo nên những rung động mạnh mẽ và gợi mở nhiều suy ngẫm.

Bộ phim tài liệu Ranh giới của đạo diễn Tạ Quỳnh Tư tập trung vào cuộc chiến chống COVID-19 tại Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương, TP.HCM. Phim đã thu hút được sự chú ý nhờ vào cách kể chuyện đầy cảm xúc và chân thực. Phim tập trung vào những bệnh nhân và nhân viên y tế tại Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương, nơi tuyến đầu của cuộc chiến chống COVID-19. Nhân vật trung tâm bao gồm các bác sĩ, y tá và đặc biệt là các sản phụ nhiễm virus. Việc chọn những nhân vật này làm trung tâm giúp khán giả dễ dàng kết nối cảm xúc và theo dõi những diễn biến căng thẳng và đầy thử thách trong bệnh viện.

Trong phim, đạo diễn đã sử dụng góc nhìn cận cảnh và thực tế để đưa khán giả vào bên trong cuộc chiến chống đại dịch. Các cảnh quay trong bệnh viện được thực hiện trực diện, ghi lại những khoảnh khắc căng thẳng, đau đớn và hy vọng. Góc nhìn này không chỉ mang lại tính chân thực mà còn giúp khán giả cảm nhận sâu sắc hơn về tình hình tại tuyến đầu. Nhân vật trong phim không diễn xuất mà sống đúng với con người thật của họ trước ống kính. Sự tự nhiên và chân thực trong các tương tác này giúp câu chuyện trở nên sống động và thuyết phục. Những cuộc trò chuyện, những cảm xúc thật sự được ghi lại mà không có sự can thiệp hay dàn dựng, tạo nên một bức tranh chân thực về cuộc sống và công việc của những người nơi đây.

Phim có cấu trúc câu chuyện mạch lạc, bắt đầu từ việc giới thiệu bối cảnh và các nhân vật, sau đó đi sâu vào những diễn biến căng thẳng trong quá trình điều trị và cứu chữa bệnh nhân. Các sự kiện được sắp xếp hợp lý, tạo nên một dòng chảy tự nhiên và hấp dẫn cho câu chuyện.

Bộ phim khai thác mạnh mẽ các xung đột và căng thẳng trong quá trình điều trị bệnh nhân COVID-19, đặc biệt là những sản phụ cần được chăm sóc đặc biệt. Những tình huống nguy cấp, quyết định khó khăn và cảm xúc của cả bệnh nhân lẫn nhân viên y tế được thể hiện rõ nét, tạo nên những cao trào đầy cảm xúc. Những cảnh quay trong bệnh viện, âm thanh của máy thở, tiếng bước chân vội vã của y tá và bác sĩ đều góp phần tạo nên kịch tính cho phim, tác động mạnh đến cảm xúc của khán giả.

Ranh giới là bộ phim tài liệu thành công nhờ vào cách kể chuyện chân thực, cảm xúc và đầy tinh tế. Phim không chỉ ghi lại sự kiện có thật mà còn tạo nên một câu chuyện có tính truyện cao, giúp khán giả hiểu sâu sắc hơn về cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 và những con người đang ngày đêm cống hiến vì sức khỏe cộng đồng. Cách kể chuyện trong phim không chỉ mang lại thông tin mà còn gợi mở nhiều suy ngẫm về tình người, lòng dũng cảm và hy vọng.

Từ dữ kiện đến tính truyện trong phim tài liệu là một quá trình phức tạp và đầy thử thách, nhưng mang lại những thành quả quan trọng đối với sự thành công của một tác phẩm. Dữ kiện là nền tảng cung cấp các thông tin thực tế, số liệu và chi tiết cần thiết để phim tài liệu có thể tái hiện chân thực một câu chuyện hay một sự kiện. Tuy nhiên, chỉ có sự xử lý khéo léo trong cách kể chuyện mới giúp dữ kiện trở thành một câu chuyện hấp dẫn, sâu sắc và đầy cảm xúc. Tính truyện trong phim tài liệu không chỉ đơn giản là việc kể chuyện một cách tuần tự, mà là sự tinh chỉnh và lựa chọn kỹ lưỡng các dữ liệu để xây dựng một cấu trúc nghệ thuật hợp lý từ đó hình thành nên tính truyện của phim tài liệu, giúp khán giả dễ dàng tiếp nhận và đồng cảm với câu chuyện được kể, lan tỏa thông điệp và tầm nhìn của nhà làm phim đến với khán giả một cách hiệu quả.

____________________

1. Nguyễn Tôn Nhan, Từ điển Hán - Việt hiện đại, Nxb Văn hóa - Thông tin, 1994, tr.190.

2, 4, 6. David Bordwell và Kristin Thompson, Nghệ thuật Điện ảnh, Nxb Giáo dục, 2010, tr.95, 170, 174.

3. David Edgar, Kịch bản điện ảnh: Một hướng dẫn thực tế, Nxb Đà Nẵng, tr.45.

5. Daniel Eagan, America’s Film Legacy: The Authoritative Guide to the Landmark Movies in the National Film Registry (Di sản Điện ảnh Hoa Kỳ: Hướng dẫn đáng tin cậy về các bộ phim mang tính bước ngoặt trong Cơ quan đăng ký phim quốc gia), Continuum Publisher, New York, 2009, tr.125

Tài liệu tham khảo

1. Anderson, Carolyn/Benson, Thomas, Direct Cinema and the Myth of Informed Consent: The Case of the Titicut Follies (Điện ảnh trực tiếp và huyền thoại: Trường hợp về Titicut Follies), trong: Gross, Larry/Katz, John/Ruby, Jay (bs), Image Ethics: The Moral Rights of subjects in Photographs, Film and Television (Đạo đức hình ảnh: quyền đạo đức của các đối tượng trong ảnh, phim và truyền hình), Oxford, 1988.

2. Hall, Jeanne, Realism as a Style in Cinema Verite: A Critical Analysis of “Primary” (Chủ nghĩa hiện thực là phong cách trong Cinema Verite: Một phân tích phê bình của “Primary”), Cinema Journal, New York, 1991.

3. Nichols, Bill, Representing Reality (Tái trình bày hiện thực), Bloomington, 1991.

4. Trần Thanh Hiệp, Phim tài liệu: Giáo trình bậc đại học, Nxb Văn học, 2017.

5. Winston, Brian, Claiming the Real: The Documentary Film Revisited (Dành lại cái thực: Xem xét lại phim tài liệu), London, 1995.

Ths NGUYỄN THỊ NHƯ QUỲNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 584, tháng 10-2024