Nằm trong chuỗi hoạt động tháng 6 với chủ đề “Ngày hội gia đình”, cộng đồng dân tộc M’nông, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước đã tổ chức tái hiện lễ hội Tâm r’nglắp bon (Lễ hội Sum họp cộng đồng) tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Từ ngàn xưa, người M’nông có rất nhiều nghi lễ và lễ hội gắn với những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc được lưu truyền qua bao thế hệ, ngoài ý nghĩa cầu mong sức khỏe, mùa màng bội thu, các nghi lễ, lễ hội còn có ý nghĩa to lớn trong việc củng cố khối đại đoàn kết trong cộng động, giữa các buôn sóc và giữa người M’nông với các dân tộc khác, với ước mong nhà nhà no đủ, người người an vui.

Trong hệ thống các nghi lễ và lễ hội của người M’nông, Lễ hội Tâm r’nglắp bon của dân tộc M’nông tỉnh Bình Phước là một trong những lễ hội độc đáo, được tổ chức khi cộng đồng người M’nông mong muốn thắt chặt mối tương giao với cộng đồng các dân tộc khác thông qua già làng, những người có uy tín trong các cộng đồng. Đây là lễ hội mang đậm tính nhân văn, ngoài việc dâng lễ cúng tế thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt thì mục đích chính của lễ hội còn là để cầu mong cho cộng đồng các buôn, sóc đoàn kết, hóa giải mọi mâu thuẫn gây chia rẽ, cùng nhau chống lại thiên tai, địch họa, đe dọa sự tồn vong của cộng đồng.

Lễ hội Tâm r’nglắp bon của dân tộc M’nông tỉnh Bình Phước thường tổ chức vào thời điểm bắt đầu mùa mưa, suối trên ngàn nước đã đầy ắp, cá tôm vùng vẫy, cây cối đâm chồi nảy lộc. Tùy theo điều kiện của dân làng M’nông, lễ vật phải được tính toán và chuẩn bị chu đáo, đảm bảo lễ hội được diễn ra suôn sẻ.

Vào ngày diễn ra lễ hội, Ban tế lễ của phía chủ lễ dậy từ sớm để tiến hành làm lễ dựng nêu; các thành viên được phân công tất bật sửa soạn, chuẩn bị cho ngày hội vui của buôn sóc. Già trẻ, nam thanh, nữ tú cùng quây quần về khu tổ chức lễ hội, say sưa trong tiếng cồng, tiếng chiêng, nhạc hội, trong niềm hân hoan mừng vui đón khách, và lễ hội chính thức bắt đầu…

Theo phong tục của đồng bào M’Nông, mỗi khi các bon sóc về sum họp thì bon sóc của chủ lễ thường tổ chức lễ đón bạn một cách trang trọng, bằng tất cả tình cảm của mình để chuẩn bị mời những người khách sắp tới. Khi các đoàn khách đến, đội chủ lễ tiến lên mừng khách, dâng rượu bỏ trong các ống lồ ô bày tỏ niềm vui mừng khi khách đến buôn nhà. 

Sau nghi thức đón bạn, đoàn khách tiến về phía chủ lễ, tiến hành trao các lễ vật do mình mang đến để góp vui, tỏ lòng thành, tất cả nghiêm trang cùng chủ lễ tiến hành nghi thức sum họp cộng đồng. Khi lễ vật đã bày biện hoàn chỉnh, tất cả hướng về phía cây nêu, Già làng và một phụ nữ có uy tín trong cộng đồng được chọn làm chủ lễ bắt đầu ngồi xuống hát đối đáp mừng hội. 

Đội cồng chiêng tấu bản mừng khách, vui hội hội đi vòng tròn quanh cây nêu ba vòng, đội múa theo sau

Sau nghi thức, tất cả ngồi quây quần, chia sẻ những kinh nghiệm trong đời sống, trong lao động sản xuất, đặc biệt là trao truyền vốn văn hóa cho thế hệ trẻ, các em nhỏ đại diện cho thế hệ mai sau. Nam thanh nữ tú quây quần vui hội, trong bản độc tấu gõ cối mừng hội đặc trưng, cùng nhau múa hát; thưởng thức các món ăn truyền thống như cơm lam, thịt nướng, canh bồi, canh thụt…; say men rượu cần M’nông trong tiếng cồng, tiếng chiêng vang vọng cùng bạn bè và du khách.

Nam thanh, nữ tú quây quần vui lễ hội

Thông qua lễ hội này, đồng bào M’Nông tỉnh Bình Phước muốn truyền tải những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và cầu mong cho cộng đồng các dân tộc tỉnh Bình Phước nói riêng, đại gia đình các dân tộc Việt Nam cùng chung ý nguyện, một lòng theo Đảng, Nhà nước, cùng nhau thắt chặt mối quan hệ bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, chung sức xây dựng quê hương, đất nước.

Đông đảo du khách tham quan, trải nghiệm không gian văn hóa cùng đồng bào M'nông tại lễ hội 

Bài, ảnh: TUẤN MINH