Xây dựng lối sống văn hóa quân sự cho học viên Trường Đại học Trần Quốc Tuấn hiện nay là quá trình định hình, phát triển các giá trị văn hóa của học viên theo tiêu chí chân - thiện - mỹ, phù hợp với môi trường văn hóa quân sự. Trước đòi hỏi ngày càng cao, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm giáo dục trong quân đội, đào tạo ra những thế hệ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, việc xây dựng lối sống văn hóa quân sự cho học viên Trường Đại học Trần Quốc Tuấn hiện nay có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết.

Lối sống văn hóa quân sự là sự kết tinh của lối sống văn hóa, phương thức hoạt động của chủ thể trong tổ chức và hoạt động quân sự, phản ánh sự phát triển của bản chất người thông qua ý thức, tình cảm, ý chí, đặc biệt là hành vi ứng xử của chủ thể theo tiêu chí chân - thiện - mỹ, phù hợp với các giá trị, chuẩn mực, giá trị văn hóa nói chung, văn hóa quân sự nói riêng và bị điều chỉnh bởi những giá trị, chuẩn mực ấy.

Hiện nay, học viên được tuyển chọn và đào tạo tại Trường Đại học Trần Quốc Tuấn là những thanh niên, lực lượng trẻ ham học hỏi, cầu tiến bộ; nhiệt tình hăng hái, say mê học tập; sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì mục tiêu độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội và là nguồn cán bộ trong sự nghiệp xây dựng quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại”. Vì vậy, xây dựng lối sống văn hóa quân sự cho học viên Trường Đại học Trần Quốc Tuấn là yêu cầu nhiệm vụ cấp thiết, mang tính chủ đích của các chủ thể, các lực lượng ở các đơn vị nhằm chuyển hóa, định hình hệ thống giá trị, chuẩn mực giá trị văn hóa quân sự, hình thành nếp sống văn hóa người quân nhân cách mạng, góp phần tạo nên sức mạnh nội sinh trong đấu tranh khắc phục các biểu hiện “lệch chuẩn” về văn hóa của mỗi học viên. Theo đó, quá trình xây dựng lối sống văn hóa quân sự cho học viên Trường Đại học Trần Quốc Tuấn hiện nay cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản:

Một là, phát huy vai trò của lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự cho học viên.

Trong thực hiện nhiệm vụ nói chung và xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên nói riêng, chủ thể lãnh đạo, chỉ huy có vai trò quan trọng, là “đầu tàu”, “trung tâm, then chốt” trong lãnh đạo, tổ chức và triển khai thực hiện, đảm bảo cho hoạt động này được tiến hành thường xuyên, thống nhất về nội dung, biện pháp và phát huy cao nhất về nhân lực, vật lực cho quá trình xây dựng. Do đó, người lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong nhà trường cần phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc hoàn thiện chương trình, kế hoạch xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên. Đây là sự xác định phương hướng, nhiệm vụ, chỉ tiêu, biện pháp tiến hành những nội dung cần thực hiện, những việc cần làm trong một khoảng thời gian nhất định của hoạt động xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên.

Giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc thông qua hoạt động tham quan

tại Trường Đại học Trần Quốc Tuấn

Trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên cũng như trong tiến hành các nhiệm vụ khác, vai trò của đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện chương trình kế hoạch xây dựng và phát huy tấm gương sáng về lối sống văn hóa quân sự để học viên trong đơn vị noi theo mà quan trọng hơn là tổ chức hoạt động thực tiễn xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên. Thực tiễn là tiêu chuẩn để kiểm tra chân lý, nếu không thông qua hoạt động thực tiễn tổ chức xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên thì không thể đánh giá một cách đầy đủ và chính xác vai trò của đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy trong thực hiện nhiệm vụ này. Theo đó, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải thường xuyên có chủ trương, nghị quyết lãnh đạo nhiệm vụ xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên ở đơn vị mình một cách toàn diện; giáo dục, bồi dưỡng, phát triển các giá trị truyền thống và giá trị, chuẩn văn hóa quân sự mang đặc trưng của từng đơn vị; bảo đảm các điều kiện vật chất và tinh thần cho hoạt động xây dựng và phát huy tính tích cực của các chủ thể, các lực lượng trong các đơn vị… hướng đến xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên một cách thiết thực, hiệu quả.

Hai là, đầu tư cơ sở vật chất trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên.

Xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên thực chất là quá trình tác động có tính chủ đích của các chủ thể, các lực lượng trong nhà trường với tổng thể các nội dung, biện pháp nhằm tạo dựng, hình thành các yếu tố trong cấu trúc lối sống văn hóa quân sự của người học viên sĩ quan. Quá trình này không những đòi hỏi sự tham gia rộng rãi của các tổ chức, các lực lượng mà còn đặt ra yêu cầu bảo đảm về tiền đề cơ sở vật chất, phương tiện xây dựng và chương trình, nội dung, phương pháp xây dựng để thông qua đó, các chủ thể tác động vào ý thức, tình cảm của học viên, làm chuyển hóa những giá trị, chuẩn mực văn hóa được tiếp nhận và định hình thành lối sống văn hóa quân sự của họ. Do vậy, để xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên, hiện nay, cần tiếp tục tạo dựng những tiền đề về cơ sở vật chất, phương tiện và đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp xây dựng.

Đầu tư, tạo dựng những tiền đề về cơ sở vật chất, phương tiện, xây dựng lối sống văn hóa quân sự. Cơ sở vật chất, phương tiện là một yếu tố dễ thấy nhất của thiết chế văn hóa trong môi trường văn hóa quân sự ở nhà trường. Nó có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm các điều kiện cần thiết cho các hoạt động huấn luyện, học tập, rèn luyện, sinh hoạt của cán bộ, học viên và góp phần làm cho hoạt động xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên diễn ra thuận lợi, đạt hiệu quả cao. Do vậy, việc cấp thiết đầu tiên là phải tạo tiền đề vật chất, phương tiện cho hoạt động xây dựng văn hóa quân sự.

Đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên hiện nay. Xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên chỉ đem lại hiệu quả, chất lượng cao khi hoạt động giáo dục, rèn luyện có chương trình, nội dung thiết thực, hình thức, phương pháp hợp lý, khoa học. Chính tính đúng đắn, khoa học của chương trình, nội dung và hình thức, phương pháp hoạt động sẽ quyết định khả năng sáng tạo, ý chí quyết tâm và tinh thần trách nhiệm của các chủ thể trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên. Trong giai đoạn hiện nay, cần tích cực đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện sao cho phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ của từng đơn vị và sát với tâm lý lứa tuổi là biện pháp cơ bản trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên.

Tiếp tục hoàn thiện chuẩn mực, tiêu chí lối sống văn hóa quân sự trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên hiện nay. Các giá trị, chuẩn mực, tiêu chí lối sống văn hóa quân sự có tác dụng chi phối hành vi của người quân nhân. Vì vậy, trong quá trình giáo dục, rèn luyện, xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên, cần phải xác định rõ các giá trị, chuẩn mực, tiêu chí của lối sống văn hóa quân sự trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó, các chủ thể xác định các hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện để chuyển những giá trị, chuẩn mực, tiêu chí lối sống văn hóa quân sự, vốn là những yêu cầu khách quan ở bên ngoài, định hình thành lối sống văn hóa quân sự của học viên. Đây là vấn đề hết sức quan trọng, giữ vai trò định hướng cho toàn bộ quá trình xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên.

Ba là, phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo của học viên trong tự xây dựng lối sống văn hóa quân sự

Đây là giải pháp quan trọng mang tính quyết định đến quá trình xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên. Bởi, học viên vừa là đối tượng vừa là chủ thể của quá trình xây dựng, một khi tính chủ động, tích cực, sáng tạo của họ được phát huy sẽ là động lực to lớn cho sự chuyển hóa, thâm nhập của những giá trị, chuẩn mực bên ngoài vào định hình, trở thành yếu tố nội tại. Mặt khác, giải pháp này còn là cơ sở cho các giải pháp khác phát huy tác dụng.

Để thực hiện tốt nội dung này, trước hết cần phát huy tính tích cực, tự giác, sự sáng tạo của học viên trong việc tiếp nhận giá trị và sự tác động của các chủ thể lãnh đạo. Nâng cao nhận thức của học viên về bản chất, ý nghĩa, mục đích trong sự tiếp nhận giá trị và tiếp nhận sự tác động của các chủ thể lãnh đạo, chỉ huy trong xây dựng lối sống văn hóa quân sự cũng như ý nghĩa, vai trò của việc xây dựng lối sống văn hóa quân sự. Bên cạnh đó, cần phát huy tính tích cực, tự giác, sự sáng tạo của học viên trong đấu tranh với những biểu hiện lệch lạc về lối sống văn hóa quân sự nhằm tạo nên hệ “miễn dịch” đủ sức phản kháng, ngăn chặn, đẩy lùi các phản giá trị, phản văn hóa cũng như góp phần tạo tiền đề thuận lợi để xây dựng những giá trị tốt đẹp của lối sống văn hóa quân sự trong đời sống mỗi học viên hiện nay.

Xây dựng lối sống văn hóa quân sự của học viên Trường Đại học Trần Quốc Tuấn vừa là một nhiệm vụ cơ bản, lâu dài, vừa là vấn đề quan trọng, cấp thiết trong tình hình hiện nay. Quá trình này cần tiến hành đồng bộ, linh hoạt các giải pháp để mang lại hiệu quả cao nhất, thiết thực góp phần hoàn thiện phẩm chất, nhân cách cho mỗi học viên, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới.

______________

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011.

2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002.

3. Phạm Đình Nghiệp, Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2004.

Tác giả: Lê Mạnh Hà

Nguồn: Tạp chí VHNT số 428, tháng 2-2020