Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII diễn ra từ ngày 2 - 8/10/2023 đã tiến hành thảo luận nhiều vấn đề quan trọng, trong đó có tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI (Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 25/10/2013) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI thể hiện sự đổi mới tư duy mạnh mẽ và có nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp mang tính đột phá, khả thi cao. Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII, Đảng ta đã tập trung phân tích, đánh giá các kết quả đạt được, những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm; đồng thời, phân tích bối cảnh tình hình, tiếp tục điều chỉnh, bổ sung, phát triển một số quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp về chiến lược bảo vệ Tổ quốc phù hợp với tình hình mới hiện nay.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 8, khóa XIII-  Ảnh: Phương Hoa - TTXVN
 

Toàn cảnh phiên khai mạc Hội nghị Trung ương 8, khóa XIII-  Ảnh: Phương Hoa - TTXVN

Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” là sự kế thừa, phát triển phù hợp tình hình thế giới, khu vực và tình hình trong nước từ Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc” (ngày 12/7/2003). Đây là một trong hai chiến lược cơ bản của đất nước, nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” là việc làm hết sức cần thiết, trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực đã và đang có nhiều diễn biến mới, phức tạp, khó lường.

Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” sau 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, đất nước ta đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Việt Nam đã bảo vệ có hiệu quả lợi ích quốc gia - dân tộc, trong đó đã bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; bảo vệ nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân được xây dựng ngày càng vững chắc; xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đạt được những kết quả nhất định; triển khai xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh bước đầu đạt được các kết quả quan trọng. Thực hiện đúng chính sách “4 không”: “Việt Nam chủ trương không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế” (1). Quan hệ quốc tế, hợp tác quốc tế được mở rộng, vị thế và uy tín của đất nước được nâng cao, sức mạnh tổng hợp quốc gia bảo vệ Tổ quốc được nâng lên một bước.

Trong quá trình thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, nhiều mục tiêu, quan điểm, phương châm, tư tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp đã được thực tế kiểm nghiệm là đúng đắn, cần tiếp tục kiên trì, nghiêm túc thực hiện. Mục tiêu chiến lược (bao gồm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình) phản ánh đúng lợi ích cốt lõi của quốc gia - dân tộc, phù hợp tình hình thế giới, khu vực, đất nước và có giá trị thực tiễn rất to lớn. Các nội dung về quan điểm, phương châm chỉ đạo, nhiệm vụ và giải pháp (bao gồm xác định đối tác, đối tượng; vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý, điều hành của Nhà nước; sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và sức mạnh tổng hợp quốc gia; phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng; phát huy sức mạnh của nền văn hóa; xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố; mở rộng quan hệ quốc tế, hợp tác quốc tế) đã được thực tiễn kiểm nghiệm tính đúng đắn và được triển khai thực hiện có hiệu quả.

Các đồng chí lãnh đạo Bộ Quốc phòng trò chuyện cùng các đại biểu dự Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh quân đội lần thứ X (2022 - 2027) - Nguồn: qdnd.vn

Một số vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện để chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa trong thời gian tới. Về lợi ích quốc gia - dân tộc, ngày nay, các nước đều công khai lợi ích quốc gia - dân tộc và tìm mọi giải pháp để bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc. Đối với Việt Nam, lợi ích quốc gia - dân tộc là vấn đề tối hệ trọng, gồm toàn bộ các điều kiện cần thiết cho dân tộc trường tồn và phát triển. Vì vậy, khi xác định mục tiêu của bảo vệ Tổ quốc, cần đặt lên trên hết, trước hết lợi ích quốc gia - dân tộc bao trùm của các lợi ích, các nội dung khác. Về sức mạnh mềm bảo vệ Tổ quốc, là một phần quan trọng của sức mạnh tổng hợp quốc gia, là sức mạnh của hòa bình vì hòa bình, được thực hiện bằng các giải pháp hòa bình trong những điều kiện của thời bình. Đây là nguồn sức mạnh có khả năng cao ngăn chặn, đẩy lùi các nguy cơ xung đột và chiến tranh, thực hiện bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy. “Chính sách Quốc phòng của Việt Nam mang tính chất hòa bình và tự vệ; kiên quyết, kiên trì đấu tranh giải quyết mọi tranh chấp, bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế; tích cực, chủ động ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, thực hiện phương châm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, sẵn sàng chống chiến tranh xâm lược” (2). Vì vậy, cần có một giải pháp chiến lược đầy đủ về sử dụng sức mạnh mềm một cách có hệ thống và đạt hiệu quả cao. Về vấn đề chuyển hóa “đối tác”, “đối tượng”, cần thúc đẩy sự “chuyển hóa mềm”, tận dụng mặt thuận lợi của “đối tượng”, giảm tính chất “đối tượng”, nâng cao hiệu quả của quan hệ “đối tác”, cần tăng cường nội lực, bản lĩnh, độc lập, tự chủ. Tận dụng cơ hội để khai thác những điểm tương đồng; đồng thời, nhận rõ những điểm còn tồn tại, bất đồng, thách thức để hóa giải, chủ động đối phó. Tính chất đan xen, sự chuyển hóa giữa “đối tác” và “đối tượng” phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo vào thực tiễn, vừa trên cơ sở tuân thủ nguyên tắc, vừa phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cụ thể, tránh áp dụng máy móc, cứng nhắc làm tổn hại tới quan hệ với các nước, qua đó, tổn hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc.

Những thuận lợi, khó khăn trong thời gian tới tác động đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Về thuận lợi, Việt Nam bảo vệ Tổ quốc trong tình hình thế giới hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, với đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, mở rộng quan hệ quốc tế, tăng cường hội nhập quốc tế, chúng ta đã phát huy được sức mạnh của dân tộc và sức mạnh của thời đại. Ở trong nước, “đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử... Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay” (3). Việt Nam có sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Kinh tế, xã hội phát triển, tạo nền tảng vững chắc cho tăng cường sức mạnh quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc; công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đạt được những quả nhất định, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ. Sức mạnh của khối đại đoàn kết, sức mạnh tổng hợp quốc gia được tăng cường. Nền quốc phòng toàn dân được quan tâm xây dựng ngày càng vững chắc, đặc biệt là xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, nhất là xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh, có sức cơ động cao, được trang bị vũ khí, phương tiện kỹ thuật hiện đại, có sức mạnh chiến đấu đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Bên cạnh những thuận lợi là cơ bản, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của Việt Nam cũng phải vượt qua những khó khăn, thách thức. Việt Nam bảo vệ Tổ quốc trong một thế giới đang thay đổi, đầy biến động, khó dự báo. Các nước đều có sự điều chỉnh về chiến lược. “Các nước lớn sẽ tăng cường điều chỉnh chiến lược, lôi kéo, tập hợp lực lượng, vừa hợp tác, thỏa hiệp, vừa đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau và can dự, chi phối nội bộ nước khác. Nhiều điểm nóng về an ninh tiếp tục tồn tại, có nguy cơ lan rộng, làm xuất hiện các hình thái chiến tranh, loại hình tác chiến, không gian chiến lược mới” (4). Ở trong nước, “bốn nguy cơ mà Đảng ta đã từng cảnh báo vẫn còn hiện hữu, có mặt sẽ còn diễn biến phức tạp và gay gắt hơn. Những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; sự xuống cấp về các giá trị văn hóa, đạo đức, lối sống; những mâu thuẫn, bức xúc trong xã hội sẽ còn diễn biến phức tạp; phân cực giàu - nghèo có xu hướng ngày càng gia tăng” (5). Trên một số vùng chiến lược, địa bàn trọng điểm và trong một số nhóm đối tượng còn tiềm ẩn các yếu tố gây mất ổn định. Tranh chấp biển, đảo, chủ quyền lãnh thổ, chiến tranh thông tin, chiến tranh không gian mạng... là những nguy cơ lớn luôn luôn có thể xảy ra. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước sẽ còn câu kết với nhau tăng cường các hoạt động “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang với âm mưu, thủ đoạn chống phá ngày càng tinh vi, công khai và trực diện hơn.

Một số định hướng nhằm tiếp tục thực hiện Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới: Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; sự quản lý, điều hành tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Dựa vào dân, lấy “dân là gốc”, khơi dậy, phát huy ý chí tự lực, tự cường, truyền thống văn hóa, yêu nước, sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng “thế trận lòng dân”, lấy “yên dân” là nhân tố quyết định. Chú trọng bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp Quốc, luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi. “Tập trung ưu tiên thực hiện thắng lợi đồng bộ các nhiệm vụ chính trị: Phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hoá là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên” (6). Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên quyết, kiên trì, chủ động tạo lập thời cơ, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định và điều kiện thuận lợi để xây dựng, phát triển đất nước. Kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường đầu tư thích đáng cho việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, lực lượng vũ trang nhân dân, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; giữ nước từ khi nước chưa nguy; tuyệt đối không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; chủ động, tích cực hội nhập, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế.

Thời gian tới, Việt Nam cần triệt để phát huy các thuận lợi và cơ hội, vượt qua các khó khăn thách thức, kiên trì đường lối quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân. Phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ và môi trường hòa bình, ổn định đất nước. Tăng cường hiệu quả các giải pháp hòa bình, trong các điều kiện thời bình, chủ động chuẩn bị đất nước về mọi mặt, ngăn chặn có hiệu quả các nguy cơ xung đột và chiến tranh, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy.

_______________

1, 2. Bộ Quốc phòng, Quốc phòng Việt Nam 2019, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2019, tr.25, 25.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2021, tr.103‐104.

4, 5, 6. Nguyễn Phú Trọng, Bài phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Hà Nội, TTXVN ngày 8/10/2023.

NGUYỄN QUANG BÌNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 552, tháng 11-2023