Sáng 20-9, tại Nxb Hội nhà văn (65 Nguyễn Du, Hà Nội) đã diễn ra buổi ra mắt tập thơ “Đồng - Tuyển tập Xứ 2” của tác giả Trần Lê Khánh. Tập thơ đã được trao Giải thưởng Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2024.

Các diễn giả tại buổi ra mắt tập thơ

Buổi ra mắt sách có sự tham dự của các nhà thơ, nhà phê bình, nghệ sĩ và đông đảo bạn đọc yêu thơ. Trong không gian gần gũi và thi vị, độc giả đã có cơ hội lắng nghe, đối thoại và chia sẻ về những tiếp nhận thi ca với tập thơ mới nhất của tác giả Trần Lê Khánh cùng các diễn giả: PGS, TS Hoàng Kim Ngọc - Giảng viên trường Đại học Thăng Long, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến - Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và nhà thơ Đỗ Anh Vũ - Ban Văn học Nghệ thuật (VOV6).

Từng được trao giải thưởng Thơ - Hội Nhà văn Việt Nam năm 2024, tập thơ Đồng - Tuyển tập Xứ 2 (do Nxb Hội Nhà văn và Nhã Nam ấn hành) tiếp nối hành trình gắn bó với thể thơ lục bát của tác giả Trần Lê Khánh. Được đánh giá là “một tuyển tập giàu sức gợi, tối giản mà thấm đẫm tinh thần thiền, khơi mở những chiêm nghiệm về đời sống, thiên nhiên và con người”, tập thơ gồm 10 chương với 100 bài thơ lục bát, khai thác hình ảnh đồng quê, thiên nhiên, cuộc sống và con người qua lăng kính thiền. Sự tối giản, cô đọng và cảm quan thiền trở thành nét đặc trưng xuyên suốt tác phẩm. Ngay cả cách đặt tên chương (chương một, chương hai, chương ba…) hay tên bài thơ (từ Xứ 01 đến Xứ 100) cũng thể hiện tinh thần tối giản này.

Đặc biệt, mỗi cặp lục bát trong tập thơ dù đặt trong mạch thi cảnh hay tách rời vẫn mang ý nghĩa độc lập, chuyển tải được thông điệp và gợi mở chiêm nghiệm. Trần Lê Khánh đã rất dụng công trong việc chọn lọc câu chữ, chữ gọn nhưng ý nhiều. Mỗi câu thơ, mỗi bài thơ trong tập thơ dù có nhiều chất liệu đời thường nhưng vẫn luôn có những khoảng trống trừu tượng, khơi gợi độc giả tự ngẫm, tự suy tưởng, chiêm nghiệm về bản thân, cuộc sống và thế giới xung quanh: “Con cá đớp giấc mộng lành/Bơi qua chín kiếp hết tanh cái đầu/Hồi hôm con phố lên màu/Những ô cửa sổ bắt đầu ăn đêm/Có hạt mưa nhỏ ngủ quên/Mặt nước im lặng khua tên của mình” (Xứ 39)...

Không chỉ là một sự tiếp nối hành trình gắn bó với thể thơ lục bát từ những ngày đầu sáng tác, Trần Lê Khánh một lần nữa đem đến sự bất ngờ cho độc giả khi thử nghiệm cách tiếp cận hiện đại, giàu sáng tạo nhưng vẫn giữ được hồn cốt truyền thống. Nhà thơ Trần Lê Khánh sinh năm 1971 tại Hòa Bình, quê gốc Bắc Ninh,  là tác giả của nhiều tập thơ đã tạo dấu ấn trong đời sống văn học: Lục bát múa (2016), Dòng sông không vội (2017), Ngày như chiếc lá (2018), Giọt nắng tràn ly (2020), Xứ (2021), Ngàn bài thơ khác (2022), Sự bắt đầu của nước (Nxb AB Art - Hungary, 2023)... Từng giành Giải thưởng Thơ - Hội Nhà văn Việt Nam năm 2022 và 2024, tác phẩm của anh không chỉ được đón nhận trong nước mà còn được xuất bản tại Mỹ và Hungary.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều phát biểu tại sự kiện

Phát biểu tại sự kiện, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã đánh giá cao nỗ lực sáng tạo không ngừng của Trần Lê Khánh, đặc biệt ở sự trung thành với thể thơ lục bát nhưng luôn có những cách tân sáng tạo. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều bày tỏ, với danh nghĩa một bạn đọc, rất nhiều lần ông tự hỏi tại sao một người từng học tài chính ở Mỹ, sống ở một thành phố hiện đại như Trần Lê Khánh lại chọn gắn bó với thơ lục bát - một hình thức quan trọng nhất trong thơ ca. Ông cho biết cũng từng làm thơ lục bát nhưng nó véo von da diết quá, khó chạm đến sự minh triết nên chuyển sang thơ văn xuôi. “Thơ lục bát nó như một “cái bẫy” bởi niêm luật nó chặt chẽ quá khiến nhà thơ khó chạm đến sự bùng nổ, phá vỡ ranh giới. Thơ Trần Lê Khánh chạm vào tất cả mọi thứ trong cuộc đời này, cả những thứ rất mơ hồ, nhưng trong tất cả những sự nhỏ bé ấy, anh đã mở ra một vùng văn hóa, một vùng tâm linh, mở ra tâm hồn của người Việt. Thơ Trần Lê Khánh kỳ lạ trong hình ảnh, trong ý tưởng, nó vô tận trong sâu thẳm nhưng rất nhiều câu thơ bình dị đã chạm được vào những điều lớn lao. Hầu như bài nào cũng có những câu thơ kỳ lạ khiến người ta phải suy ngẫm. Với Đồng - Tuyển tập Xứ 2, Trần Lê Khánh tiếp tục khẳng định bản lĩnh sáng tạo khi kết hợp sự tinh giản của ngôn từ với chiều sâu suy tưởng”.

PGS, TS Ngô Văn Giá nhấn mạnh: “Thơ Trần Lê Khánh là sự kết hợp của trực giác thiền và ngôn ngữ hiện đại, mở ra những chiều sâu suy tưởng mới mẻ cho độc giả. Trong nghề viết có một thứ mà ai cũng quan tâm, đó là ký ức thời đại lưu giữ trong đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc, thơ Trần Lê Khánh là một kho ký ức mà ai cũng có nhưng không phải người viết nào cũng mở được. Thơ anh mang tinh thần, vẻ đẹp chập chờn giữa thế tục và thiền. Cùng với Nguyễn Thế Hoàng Linh, Nguyễn Phúc Lộc Thành, Trương Xuân Thiên, Trần Lê Khánh đã tiếp nối mạch thơ lục bát - vẫn được coi là hồn vía, căn cước thơ của dân tộc”.

Bìa tập thơ "Đồng - Tuyển tập Xứ 2"

TS Đỗ Thị Thu Thủy - Trưởng khoa Viết văn, Báo chí (Trường Đại học Văn hóa Hà Nội) đánh giá, Đồng - Tuyển tập Xứ 2 đã tiếp nối thành công chuỗi sáng tác của tác giả, đồng thời tạo nên không gian sáng tạo mới trong dòng thơ lục bát hiện nay nhờ sự tươi mới và hấp dẫn. Nhà thơ Trần Lê Khánh tiếp tục gây bất ngờ khi tiếp cận lục bát theo kiểu hiện đại. Tập thơ có nhiều điểm mới so với thể lục bát truyền thống, đưa người đọc bước vào không gian cô đọng của chữ nghĩa, đồng thời gợi lên những xúc cảm và chiêm nghiệm sâu sắc.

Còn PGS, TS Hoàng Kim Ngọc (Trường Đại học Thăng Long) cho rằng, Trần Lê Khánh không thuyết giảng giáo lý, mà dùng ngôn ngữ thi ca để chạm đến tâm thức độc giả. Sự kết hợp giữa thiền học và tính hiện đại của ngôn ngữ làm cho thơ anh vừa gần gũi vừa sâu sắc. Qua tập thơ Đồng - Tuyển tập Xứ 2, tác giả thể hiện sự dụng công trong chọn lọc câu chữ: ngắn gọn mà giàu ý nghĩa, giản dị nhưng ám ảnh. Trần Lê Khánh đã rất dụng công trong việc chọn lọc câu chữ, chữ gọn nhưng ý nhiều. Các bài thơ vừa phản ánh những chất liệu đời thường, vừa mở ra khoảng trống cho người đọc tự suy ngẫm và đối thoại nội tâm.

Toàn cảnh sự kiện ra mắt tập thơ

Các diễn giả cũng cho rằng, trạng thái đời sống đương đại được nhà thơ khéo léo biểu đạt qua những hình ảnh vừa chân thực, vừa siêu thực, tạo nên những kết nối bất ngờ cùng những khoảng lắng đọng, khi ý thơ tạo ra điểm chạm và kết nối với người đọc. Đó có thể là câu chuyện về tình mẫu tử thiêng liêng, là sự tiếc nuối những đổi thay của một chốn quen, là hình ảnh con người hòa với thiên nhiên, cũng có thể là nỗi cô đơn vời vợi… Điểm chung ở các bài thơ trong Đồng - Tuyển tập Xứ 2 còn là câu chuyện của tâm thức, điều này đã từng chút dẫn gợi và mở ra cho người đọc những cách tiếp cận, kết nối riêng với thế giới và quan trọng hơn cả là kết nối với chính mình, cũng là một cách thiền trong thơ: “Mẹ vòng tay ôm đứa con/Yêu thương nào phải sáng tròn như trăng/Như vầng trăng tỏ đêm rằm/Phần trăng còn lại để chăm ngọn đồi/Mẹ cười với chiếc bóng tôi/Sinh ra cùng lúc với trời mùa thu” (Xứ 05)...

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN