Sáng ngày 14-2-2023, tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (EFEO) tổ chức khai mạc Triển lãm “Văn Miếu trong sự hồi sinh di sản của Hà Nội giai đoạn 1898-1954”. Đây là sự kiện chào mừng 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Pháp (1973-2023).

Triển lãm kể lại hành trình của những con người tham gia vào việc bảo tồn Văn Miếu thông qua bộ sưu tập ảnh Việt Nam của EFEO. Nhờ những con người ấy, di sản này đã có thể hồi sinh mạnh mẽ hơn, uy nghi hơn. Triển lãm giúp công chúng hiểu về những công việc đã thực hiện ở Văn Miếu trong giai đoạn này, công việc của các nhà nghiên cứu lúc bấy giờ, đồng thời cung cấp cho người xem một cách nhìn đương đại về công tác nghiên cứu ngày nay. Cùng với đó là chân dung của những con người luôn có niềm đam mê với di sản, đã góp phần cho bảo tồn khu di tích - sự quyết tâm, nỗ lực không mệt mỏi nhằm đối phó trước những tác động mạnh mẽ của thời gian lên di sản. Sự hồi sinh của khu di tích là một câu chuyện rất thú vị được thể hiện thông qua triển lãm.

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng phát biểu khai mạc Triển lãm

Phát biểu khai mạc Triển lãm, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng khẳng định, với định hướng đưa Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám trở thành trung tâm hoạt động văn hóa, giáo dục, khoa học và không gian sáng tạo của Thành phố Hà Nội, trong những năm qua, Sở Văn hóa và Thể thao đã chỉ đạo Trung tâm Hoạt động Văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám, tổ chức nhiều cuộc trưng bày, triển lãm nhằm phát huy giá trị của di tích, đáp ứng tốt nhu cầu nghiên cứu, học tập, tham quan của du khách trong nước và quốc tế. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cộng hòa Pháp, tại không gian Nhà Thái học, di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Triển lãm “Văn Miếu trong sự hồi sinh di sản của Hà Nội giai đoạn 1898-1954” là kết quả của sự hợp tác giữa Việt Nam và Cộng hòa Pháp, như một minh chứng cho mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước, trong giai đoạn hiện nay.

Ông Đỗ Đình Hồng cũng chia sẻ, trong giai đoạn 1898-1954, Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám và Viện Viễn đông Bác cổ Pháp có mối liên hệ chặt chẽ trong việc bảo vệ, tu bổ thường xuyên khu di tích, phục hồi chức năng thờ tự và luôn duy trì được vai trò quan trọng của địa điểm này đối với cảnh quan của Hà Nội. Văn Miếu - Quốc Tử Giám, là một trong những di sản đầu tiên của Hà Nội được xếp hạng. Sự hồi sinh của khu di tích là một câu chuyện rất thú vị được thể hiện thông qua cuộc triển lãm. Thông qua bộ sưu tập ảnh Việt Nam của Viện Viễn đông Bác cổ Pháp, triển lãm kể lại hành trình gìn giữ di sản, đồng thời nêu bật ý chí của những người Việt Nam, cùng công việc của các nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế đã dành những thời gian, trí tuệ để bảo tồn di sản này. Nhờ những con người luôn có niềm đam mê với di sản như vậy, Văn Miếu - Quốc Tử Giám cũng giống như chim phượng hoàng, đã có thể hồi sinh mạnh mẽ hơn, uy nghi hơn, như những gì mà chúng ta đã và đang từng chứng kiến.

Các đại biểu tham quan không gian trưng bày triển lãm

Là một di tích lịch sử, biểu tượng của đạo đức, nền học vấn và tầm nhìn xa trông rộng của người Việt, Văn Miếu - Quốc Tử Giám luôn trường tồn qua những thăng trầm của thời gian, qua các triều đại và biến cố.

Năm 1906, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, “biểu tượng của nền văn hiến và trí tuệ Việt” đã được Toàn quyền Đông Dương xếp hạng di tích lịch sử văn hóa. Khu di tích đã được tu sửa vào năm 1920 và năm 1947 với sự trợ giúp của Viện Viễn đông Bác cổ Pháp. Năm 1956 khu di tích lại được trùng tu, và năm 1962, khu di tích được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa. Sau nhiều lần trùng tu, tu sửa cùng với việc hoàn thành xây dựng công trình nhà Thái Học trên nền cũ của trường Quốc Tử Giám xưa vào năm 2000, từ đó, di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám có diện mạo như ngày nay.

82 bia đá tiến sĩ đã được UNESCO ghi vào danh mục Ký ức thế giới toàn cầu năm 2011. Năm 2012, Văn Miếu - Quốc Tử Giám được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.

Bộ sưu tập ảnh kể lại hành trình của những con người tham gia vào việc bảo tồn Văn Miếu

Được khởi lập tại Sài Gòn, EFEO chuyển ra Hà Nội vào năm 1902. Kể từ đó, EFEO đã đặt cho mình nhiệm vụ thăm dò khảo cổ học, thu thập các bản thảo, bảo tồn các di tích, nghiên cứu về các dân tộc thiểu số, ngôn ngữ và lịch sử của các nền văn minh châu Á từ Ấn Độ đến Nhật Bản. Văn Miếu khi ấy được người Pháp gọi là Chùa Quạ vì mức độ hoang phế, nhưng đối với với EFEO lại là một di tích quan trọng. Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương lúc bấy giờ, các công việc trùng tu, duy tu, bảo tồn và bảo vệ khu di tích được thực hiện. Văn Miếu được EFEO xếp hạng di tích lịch sử, là một trong những di sản đầu tiên của Hà Nội được xếp hạng. Lịch sử của Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp luôn gắn liền với Văn Miếu cho đến tận khi EFEO rời đi vào năm 1957. Năm 1993, EFEO quay trở lại Hà Nội và tiếp tục các hoạt động nghiên cứu, bảo tồn di sản trong 30 năm qua.

Triển lãm kéo dài đến ngày 30-4-2023 tại Tiền đường nhà Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

THANH DANH - Ảnh: THÚY NGA