Lời của tre Việt: sản phẩm văn hóa - du lịch độc đáo của Liên đoàn Xiếc Việt Nam

Ngày 16-12-2025, tại Rạp xiếc Trung ương, Liên đoàn Xiếc Việt Nam chính thức ra mắt chương trình xiếc tổng hợp đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc: Lời của tre Việt. Với thời lượng 60 phút, Lời của tre Việt không chỉ là một chương trình xiếc đặc sắc mà còn là sản phẩm văn hóa - du lịch độc đáo dành cho du khách trong nước và quốc tế. Đây là sự tiếp nối thành công từ các vở diễn quốc tế hóa trước đó như Làng tôi và Sông trăng.

Cảnh mở màn Lũy tre làng khắc họa hình ảnh người phụ nữ Việt Nam - Ảnh: Liên Hương

Lời của tre Việt sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật xiếc làm chủ đạo, kết hợp hài hòa với âm nhạc truyền thống, vũ đạo và nghệ thuật trình diễn để khắc họa hình ảnh cây tre - biểu tượng của văn hóa Việt Nam. Chương trình là sự nhân cách hóa cây tre, tạo nên sự hòa quyện giữa cuộc sống của con người và cây tre qua bao đời nay. Dàn nhạc sống của chương trình sử dụng các nhạc cụ dân tộc như: sáo trúc, đàn bầu, đàn T'rưng không chỉ là nhạc nền mà còn là lời tự sự của tre, lúc mạnh mẽ, kiên cường, lúc mềm mại, lãng mạn, thể hiện tinh thần đoàn kết, bền bỉ, và vượt khó của dân tộc Việt Nam.

NSND Tống Toàn Thắng - Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam chia sẻ: “Người Việt chúng ta rất giống cây tre - biểu tượng văn hóa truyền thống của dân tộc. Tre mang trong mình những giá trị cốt lõi của người Việt: kiên cường, dẻo dai nhưng bất khuất. Đặc biệt, tre luôn bền vững nhờ tinh thần đoàn kết - những khóm tre tạo nên lũy tre làng vững chãi, bảo vệ người nông dân qua bão tố. Chúng tôi quyết định đưa hình tượng ý nghĩa này vào nghệ thuật. Tre đã đi vào đời sống, đi vào âm nhạc, và giờ đây, chúng tôi sử dụng ngôn ngữ xiếc để nhân cách hóa cây tre! Mỗi động tác xiếc, mỗi nốt nhạc vang lên trong vở diễn đều là những lời tự sự, mô tả cuộc sống, tình yêu và tinh thần vượt khó của con người Việt Nam, là lời muốn nói mà tre gửi gắm đến khán giả”.

Chương trình có thời lượng 60 phút, được chia thành ba cảnh chính, dẫn dắt khán giả qua một hành trình cảm xúc đầy kịch tính và lãng mạn.

Mở màn bằng khung cảnh Lũy tre làng khắc họa cuộc sống lao động vất vả nhưng tràn đầy sức sống của con người Việt Nam. Điểm nhấn là hình ảnh người phụ nữ đu bay, lộn nhào trên cao tượng trưng cho sự hy sinh và sức mạnh của người mẹ Việt nam. Tiếp đó, trai gái trong làng thể hiện sự trưởng thành và sức mạnh của tre qua các màn thăng bằng trên sào cao, đứng tay, leo cột tre và sử dụng tre làm công cụ lao động (như cất vó).

Cảnh hai là Tình tre, tập trung vào tình yêu đôi lứa. Từ bờ đê, chàng trai tạo cầu tre nối dài đến bè và gặp gỡ cô gái. Cặp đôi vàng trong ngành xiếc Việt: NSƯT Thanh Tuấn và NSƯT Bùi Hương thực hiện màn đu dây lụa trên không, tái hiện khung cảnh lãng mạn, nên thơ với những động tác nhào lộn, thả người đầy nghệ thuật. Ngay sau đó là cao trào với màn mô tả gió bão lớn ập đến, nơi tốp nghệ sĩ tạo hình thành cơn lốc xoáy, hàng tre nghiêng ngả, nhưng cặp đôi trai gái vẫn kiên cường bảo vệ nhau dưới sự che chở của khóm tre.

NSƯT Thanh Tuấn và NSƯT Bùi Hương thăng hoa trên không trung,thực hiện màn đu dây lụa với những động tác nhào lộn, thả người đầy nghệ thuật - Ảnh: BTC

Cuối cùng là cảnh Thanh âm hào khí, là sự lắng đọng và bùng nổ của tinh thần Việt. Trên nền tiếng đàn bầu tre và đàn T’rưng du dương, các nghệ sĩ cùng nhau gõ vào tre tạo nên âm thanh quê hương mộc mạc. Đây là phân đoạn nghệ thuật tương tác hấp dẫn, nơi khán giả được mời tham gia, nhận dụng cụ tre và cùng gõ nhịp theo sự hướng dẫn của nghệ sĩ. Sự phối hợp này tạo nên một bản hòa tấu sôi động, dẫn đến màn kết cao trào với kỹ năng xiếc tập thể như nhảy dây tốc độ, tung hứng và thăng bằng hãm tay trên sào tre cao, kết thúc bằng cảm xúc dâng trào trên nền nhạc bài hát chủ đạo của chương trình.

Lời của Tre Việt vượt lên khuôn khổ của một vở diễn xiếc đơn thuần, trở thành một nỗ lực kết hợp tinh tế và đầy tham vọng giữa nghệ thuật xiếc hiện đại và giá trị văn hóa truyền thống sâu sắc. Sự đặc sắc không chỉ dừng lại ở sàn diễn, chương trình còn khéo léo giới thiệu sự hiện diện của tre trong đời sống qua sự kiện tương tác Tre kể ta nghe. Từ đồ dùng sinh hoạt giản dị đến các sản phẩm thủ công tinh xảo làm từ tre, triển lãm là minh chứng sống động cho tâm huyết và nghệ thuật của người thợ Việt. Những cây tre bước lên sân khấu xiếc như một đạo cụ nghệ thuật đầy quyền năng, tạo nên một trải nghiệm thị giác và cảm xúc độc đáo.

Lời của Tre Việt không chỉ khẳng định vị thế của nghệ thuật xiếc Việt Nam mà còn là một cầu nối văn hóa hiệu quả, giúp khán giả chiêm ngưỡng vẻ đẹp của tre - hồn cốt của dân tộc. Chương trình mang đến trải nghiệm nghệ thuật đậm tính nhân văn và đầy tính tương tác, truyền tải tinh thần dân tộc thông qua ngôn ngữ nghệ thuật xiếc đầy cảm xúc. Lời của Tre Việt xứng đáng là một sản phẩm văn hóa - du lịch độc đáo đối với khán giả trong nước và quốc tế.