Ngày 4-9 tại TP.HCM, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh đã tổ chức lễ kỷ niệm ôn lại “Hành trình 50 năm: Vì yêu thương là Hòa bình” nhân 50 năm thành lập (4/9/1975-4/9/2025).

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Trần Thị Diệu Thúy trao Cờ truyền thống của UBND Thành phố cho Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh

Nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ, khởi đầu từ chủ trương của Đảng bộ Thành phố, “Nhà trưng bày tội ác Mỹ - Ngụy” được thành lập vào ngày 4-9-1975. Trải qua các giai đoạn phát triển, đơn vị lần lượt đổi tên thành “Nhà trưng bày tội ác chiến tranh xâm lược” (1990) và chính thức mang tên Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh từ ngày 4-7-1995.

Trong suốt 50 năm, Bảo tàng đã trở thành một địa chỉ văn hóa, du lịch lý tưởng, nơi giáo dục truyền thống lịch sử, ý thức gìn giữ hòa bình và phát triển tình đoàn kết, hữu nghị. Bảo tàng đã vinh dự đón tiếp hơn 25 triệu lượt du khách, đồng thời là thành viên tích cực của Mạng lưới Bảo tàng Vì Hòa bình thế giới (INMP) và Hội đồng Bảo tàng Quốc tế (ICOM). Nền tảng tạo nên sức hút này là kho di sản ký ức quý giá gồm hơn 20.000 tài liệu, hiện vật và phim ảnh, trong đó có nhiều hiện vật do cựu chiến binh, nhà báo và bạn bè quốc tế trao tặng...

Đặc biệt, những năm gần đây, Bảo tàng đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, từ năm 2014, trở thành đơn vị sự nghiệp tự chủ hoàn toàn kinh phí,  thuộc Sở VHTT TP.HCM. Với sự nỗ lực không ngừng, Bảo tàng đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, được quốc tế công nhận qua các giải thưởng uy tín như Top 25 bảo tàng hấp dẫn nhất châu Á và Top 10 bảo tàng đẹp nhất thế giới. Năm 2023, Bảo tàng vinh dự được xếp loại Bảo tàng Hạng I trong hệ thống Bảo tàng quốc gia Việt Nam. Cùng với con số thống kê đáng tự hào “cứ 6 du khách quốc tế đến thành phố thì có 1 người tham quan Bảo tàng”, đã khẳng định sức hút mãnh liệt của Bảo tàng. Việc ứng dụng công nghệ 3D, VR360, mã QR... ở Bảo tàng không chỉ nâng cao trải nghiệm cho du khách mà còn giúp lan tỏa thông điệp hòa bình vượt qua mọi rào cản không gian, đưa lịch sử - văn hóa Việt Nam đến gần hơn với công chúng toàn cầu.

Giao lưu với các nguyên lãnh đạo của Bảo tàng tại Lễ kỷ niệm 50 năm

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, ông Lâm Ngô Hoàng Anh, Phó Giám đốc điều hành Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh cho biết, trên nền tảng 50 năm hình thành và phát triển, Bảo tàng đã thực hiện một sứ mệnh lịch sử, đó là chuyển hóa di sản ký ức đau thương của chiến tranh thành một không gian đối thoại cho khát vọng hòa bình. Hành trình đó còn cho mọi người thấy một chân lý: “Hòa bình chưa bao giờ là món quà sẵn có mà là thành quả được đánh đổi bằng ý chí quật cường và biết bao hy sinh”.

Ông Ngô Hoàng Anh chia sẻ, với sứ mệnh chuyển hóa ký ức chiến tranh thành sức mạnh mềm văn hóa, góp phần vun đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc thông qua ngoại giao nhân dân, Bảo tàng sẽ tập trung vào 2 định hướng chiến lược: một là đẩy mạnh hợp tác quốc tế, hai là chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng công nghệ hiện đại như thuyết minh đa ngôn ngữ, số hóa hiện vật 3D, vé tự động và tham quan trực tuyến, nhằm lan tỏa di sản đến công chúng toàn cầu.

Tham dự lễ kỷ niệm, ông Phạm Định Phong, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) đánh giá cao và bày tỏ niềm tự hào về những thành tựu, sự trưởng thành và những bước chuyển mình mang tầm vóc chiến lược của Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh trong 50 năm qua. “Bước sang giai đoạn mới, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh không chỉ là điểm đến du lịch hàng đầu mà còn là “địa chỉ đỏ” giáo dục lịch sử, lòng yêu nước và khát vọng hòa bình cho thế hệ trẻ. Tôi mong Sở VHTT TP.HCM tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để Bảo tàng phát huy vai trò, trở thành trung tâm văn hóa, giáo dục hòa bình mang tầm vóc quốc tế, góp phần xây dựng TP.HCM hiện đại, nghĩa tình”- Ông Phạm Định Phong nhấn mạnh.

Một góc trưng bày chuyên đề “Ẩm thực Nam Bộ thời kháng chiến”

Cũng trong dịp này, Bảo tàng phối hợp với Viện Đại học Sydney Việt Nam, Trường Đại học Văn hóa và Trường Đại học Kiến trúc TP.HCM tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Ẩm thực Nam Bộ thời kháng chiến” giới thiệu đến công chúng những câu chuyện ẩm thực gắn liền với đời sống sinh hoạt của quân và dân miền Nam trong những năm tháng kháng chiến. Tại không gian trưng bày, khách tham quan được khám phá bản đồ ẩm thực các vùng miền; quét mã QR để tìm hiểu công thức các món ăn dân dã như cơm nắm, bánh ít, mắm chưng… Trưng bày diễn ra đến hết tháng 12-2025.

PGS, TS Jane Gavan của Đại học Sydney (Australia) đánh giá, trưng bày này thể hiện sự kiên cường, bất khuất, tinh thần sáng tạo và sức mạnh bền bỉ của nhân dân Việt Nam; lưu giữ ký ức văn hóa và khẳng định vai trò lâu dài của bảo tàng trong việc bảo tồn di sản và vun đắp hòa bình. Trưng bày này sẽ góp phần củng cố cho sứ mệnh chung của các bảo tàng tại Việt Nam, không chỉ là nơi gìn giữ quá khứ, mà còn là không gian chữa lành, hòa nhập, sáng tạo; là ngọn hải đăng của hòa bình và văn hóa của tương lai.

Tại lễ kỷ niệm, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh đã tổ chức buổi giao lưu với các nguyên lãnh đạo của bảo tàng có chủ đề "Sự gắn kết giữa các thế hệ vì sự phát triển của Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh". Đồng thời, công bố quyết định khen thưởng, trao giấy khen của Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL), Sở VHTT và biểu trưng tri ân cho các cá nhân có nhiều đóng góp cho Bảo tàng...

XUÂN HƯỚNG - Ảnh: THANH TÚ