Kết quả bình chọn “10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu năm 2022” vừa được Bộ VHTTDL công bố. Báo Văn Hóa - đơn vị được Bộ VHTTDL giao nhiệm vụ tổ chức bình chọn- cho biết: 70 nhà báo theo dõi lĩnh vực văn hóa, gia đình, thể thao, và du lịch đến từ 52 cơ quan báo chí Trung ương và địa phương đã bầu chọn trực tiếp; kết hợp với đó, BTC đã thu nhận kết quả bình chọn trực tuyến tại địa chỉ: https://sukienvhttdl.bvhttdl.gov.vn từ 8g30 ngày 6-12-2022 đến 17g ngày 9-12-2022.

Dưới đây là 10 sự kiện VHTTDL tiêu biểu năm 2022:

1. Triển khai thực hiện kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021

Bộ VHTTDL tổ chức Lễ phát động chủ đề công tác năm 2022 của Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch: “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ - Ảnh: Trần Huấn

Ngày 24-11-2021, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Hội nghị. 

Quán triệt chỉ đạo của Tổng Bí thư, ngay từ đầu năm 2022, Bộ VHTTDL đã tổ chức Lễ phát động chủ đề công tác năm 2022 của Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch: “Xây dựng môi trường văn hóa cơ sở và công tác tổ chức cán bộ”. 

Bộ VHTTDL cũng đã ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Kết luận của Tổng Bí thư tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc và Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 (giai đoạn 2023-2025). Kế hoạch hành động nhằm cụ thể hóa, triển khai các nhiệm vụ của Bộ VHTTDL được phân công theo Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc và Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 (ban hành theo Quyết định số 1909/QĐ-TTg ngày 12-11-2021 của Thủ tướng Chính phủ) giai đoạn 2023 - 2025.

Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì tổ chức Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”.

 Nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước đã ban hành các Nghị quyết triển khai kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc. Hà Tĩnh là địa phương đầu tiên tổ chức Hội nghị Văn hóa quy mô toàn tỉnh triển khai kết luận Hội nghị văn hóa toàn quốc 2021. 

Sau Hà Tĩnh, Bắc Ninh là địa phương thứ hai tổ chức Hội nghị Văn hóa quy mô toàn tỉnh, hình thức trực tiếp và kết nối trực tuyến đến 138 điểm cầu các huyện, thành phố và các xã, phường, thị trấn, với gần 7.000 đại biểu. Trước đó, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TU ngày 29/8/2022 về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, quản lý, sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, các Bộ, ngành, địa phương và đoàn thể đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, từng bước đưa Văn hóa thấm sâu trong các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội.

2. Quốc hội Thông qua Luật Điện ảnh năm 2022

Ngày 15-6-2022, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV thông qua Luật Điện ảnh năm 2022. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2023.

Luật Điện ảnh năm 2006, sửa đổi bổ sung năm 2009 sau 13 năm thực hiện, bên cạnh những đóng góp tích cực đã bộc lộ những thiếu sót, bất cập cần sớm được sửa đổi, bổ sung. Luật Điện ảnh năm 2022 được ban hành đã khắc phục được các hạn chế về thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Bên cạnh đó, khắc phục bất cập về một số vấn đề mới phát sinh cần bổ sung vào Luật, như: công nghiệp điện ảnh, thị trường điện ảnh, công nghệ kỹ thuật số trong các khâu sản xuất, phát hành, phổ biến và lưu trữ phim; quản lý phim phát hành, phổ biến trên không gian mạng và tại địa điểm công cộng; quy định về phân loại và hiển thị mức phân loại, cảnh báo nội dung phim; cơ chế thu hút, khuyến khích sản xuất, ưu đãi đoàn làm phim nước ngoài quay phim tại Việt Nam; quy định cụ thể về phân cấp quản lý hoạt động điện ảnh; hoạt động xúc tiến, quảng bá phim thông qua việc tổ chức các liên hoan phim, chương trình phim, tuần phim, giải thưởng điện ảnh Việt Nam, quốc tế trong và ngoài nước, cùng chính sách tăng cường xã hội hóa hoạt động điện ảnh.

Luật Điện ảnh năm 2022 bảo đảm phù hợp với các luật hiện hành và cam kết trong điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; đáp ứng yêu cầu về chuyển đổi số trong hoạt động điện ảnh. Luật Điện ảnh năm 2022 được các nhà sản xuất, phát hành, phổ biến phim, các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu… đánh giá cao và hồ hởi đón nhận.

3. Quốc hội thông qua Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) năm 2022 

Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) với 6 chương 56 điều đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2023. 

Đây là một trong những dự án Luật nhận được sự quan tâm đặc biệt của cử tri và dư luận. Có nhiều điểm mới tích cực của Luật (sửa đổi) như đã thiết lập các chính sách, quy định bảo đảm thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng để xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh. Luật 2022 cũng đổi mới cách tiếp cận khi xây dựng chính sách. Nội dung cụ thể của Luật nhằm tiếp cận dưới góc độ quyền con người, lấy con người làm trung tâm, bảo đảm tăng cường bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo nội dung, quy định của Hiến pháp năm 2013; xây dựng và phát triển gia đình hạnh phúc, văn minh, bảo vệ người yếu thế ngay trong gia đình; góp phần gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của gia đình, dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới…

Luật 2022 có những điểm mới như: Lấy người bị bạo lực gia đình làm trung tâm, phòng ngừa chủ động, trong phòng có chống, trong chống có phòng, thiết lập được quy trình báo tin, tố giác hành vi bạo lực gia đình, xử lý tin báo, xử lý hành vi bạo lực; xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong phòng chống bạo lực gia đình, xã hội hóa phòng chống bạo lực gia đình; quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng chống bạo lực gia đình.

4. Nghệ thuật làm Gốm của người Chăm được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp

Vào hồi 16 giờ 12 phút ngày 29-11 (giờ địa phương, tức 22 giờ 12 phút ngày 29-11 giờ Việt Nam), tại phiên họp của Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 17 của UNESCO diễn ra tại Rabat, thủ đô của Vương quốc Ma-rốc, di sản Nghệ thuật làm gốm của người Chăm chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Đây là một trong 56 hồ sơ được xem xét trong kỳ họp này.

Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống, tạo ra các sản phẩm gốm bằng tay thông qua việc sử dụng các công cụ đơn giản. Điều đặc biệt của di sản là người thực hành chủ yếu là phụ nữ dân tộc Chăm, với các kiến thức và kỹ năng thủ công được truyền tải trong gia đình, dòng họ và cộng đồng thông qua truyền miệng và thực hành hằng ngày. UNESCO đã ghi nhận giá trị di sản Nghệ thuật làm gốm của người Chăm liên quan đến sự trao đổi, tương tác giữa các cá nhân trong công đồng thông qua lao động và hoạt động xã hội, nâng cao vai trò của phụ nữ Chăm trong xã hội hiện đại. Bên cạnh đó, là những giá trị gắn với nghệ thuật diễn xướng dân gian, phong tục, tập quán, tín ngưỡng và lễ hội, trong đó có các nghi lễ liên quan đến tổ tiên nghề gốm Chăm. 

Do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, nghề gốm truyền thống của người Chăm đang có xu hướng biến đổi và mai một, thậm chí đứng trước nguy cơ biến mất. Do đó, việc UNESCO ghi danh Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp là hết sức quan trọng, cùng với những hỗ trợ và giải pháp tích cực của Chính phủ và chính quyền địa phương sẽ giúp cho di sản này được quan tâm, bảo vệ tốt hơn cho thế hệ sau.

Quyết nghị ghi danh của UNESCO đối với di sản cũng khẳng định, sự ghi danh này sẽ góp phần đắc lực vào việc lưu giữ bản sắc văn hóa Chăm ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

5. Di sản tư liệu “Bia ma nhai Ngũ Hành Sơn” và “Hệ thống văn bản làng Trường Lưu, Hà Tĩnh (1689-1943)” được UNESCO ghi vào Danh mục di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Vào lúc 12h30 (tức 10h30, giờ Việt Nam) ngày 26-11, tại Kỳ họp thứ 9 diễn ra ở TP. Andong (Hàn Quốc), Ủy ban Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO (MOWCAP) đã thông qua 2 hồ sơ “Bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng” và “Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu, Hà Tĩnh (1689-1943)” là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng là kho tàng di sản tư liệu quý giá bằng chữ Hán và chữ Nôm với số lượng lớn gồm 78 tư liệu bia ma nhai (trong đó có 76 bia chữ Hán và 02 bia chữ Nôm), nội dung đa dạng, hình thức độc đáo, với nhiều thể loại như : ngự bút, bia ký, tán, thơ văn, đề từ, đề danh, câu đối… của các vị vua, quan triều Nguyễn, cao tăng, các thế hệ tao nhân, mặc khách đã từng dừng chân lưu đề trên vách đá, hang động tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, từ nửa đầu thế kỷ XVII đến thập niên 60 của thế kỷ XX. Bia ma nhai là những tư liệu cực kỳ giá trị, chân xác và đặc sắc, thể hiện rõ tính giao thoa, hòa điệu về kinh tế, văn hóa, xã hội giữa các quốc gia Nhật Bản – Trung Hoa - Việt Nam tại Việt Nam từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX. Bia ma nhai đa dạng về hình thức, phong cách biểu hiện; là các tác phẩm trên đá độc đáo, ấn tượng, nhiều kiểu chữ viết như Chân, Hành, Thảo, Triện, Lệ…

Bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là tài liệu gốc duy nhất được vua Minh Mạng ngự bút và cho khắc lên các vách núi, hang động. Sự kiện này được ghi chép lại trong các tài liệu lịch sử như Đại Nam Nhất Thống chí, Đại Nam Thực lục, Đại Nam dư địa chí ước biên…

6. Đàm phán thành công việc hồi hương kim ấn “Hoàng đế chi bảo”

Ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” của nhà Nguyễn đúc năm 1823 triều Minh Mạng (1820-1841), được vua Bảo Đại khi thoái vị, chọn cùng thanh bảo kiếm mà phụ vương của ông là vua Khải Định (1916 - 1925) trao lại để bàn giao cho chính quyền cách mạng ngày 30-8-1945. Bên cạnh giá trị lịch sử, chính trị, văn hóa và nghệ thuật…, ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” là di sản văn hóa có ý nghĩa hết sức quan trọng với dân tộc, là biểu trưng quyền lực chính trị trong một giai đoạn lịch sử nhất định của tiến trình lịch sử Việt Nam.

Ngày 19-10-2022, website của Hãng đấu giá Millon, Paris, Cộng hòa Pháp đăng tải thông tin sẽ đưa ra đấu giá 329 cổ vật, trong đó có ấn vàng “Hoàng đế chi bảo” của nhà Nguyễn đúc năm 1823 triều Minh Mạng (1820-1841) thuộc sưu tập “Nghệ thuật Việt Nam” vào ngày 31-10-2022.

Nhận thức ý nghĩa, tầm quan trọng và các giá trị lịch sử, chính trị, văn hóa, nghệ thuật của ấn vàng “Hoàng đế chi bảo”, được sự chỉ đạo kịp thời từ Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng phương án "hồi hương" ấn vàng “Hoàng đế chi bảo”, xin ý kiến các Bộ, ngành, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai thực hiện và tổ chức Đoàn công tác liên ngành đàm phán, thương thảo trực tiếp với hãng Millon, Pháp, thực hiện các bước trong lộ trình hồi hương ấn vàng.

Quyết tâm thực hiện việc hồi hương ấn vàng không chỉ để hoàn thiện các sưu tập cổ vật, bảo vật, di sản văn hóa bị thất lạc, “chảy máu” ra nước ngoài, mà còn khẳng định vị thế, tầm ảnh hưởng của dân tộc; khẳng định sự đúng đắn, tiên quyết của Đảng và Nhà nước ta về quan điểm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Đây cũng là việc làm rất có ý nghĩa đảm bảo tính toàn vẹn của di sản văn hóa - một nội dung quan trọng mà UNESCO rất chú trọng trong bảo tồn di sản văn hóa, đồng thời thể hiện vai trò của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế tại các Công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.

7. Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội lần thứ VI

Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội lần thứ VI do Bộ VHTTDL phối hợp với UBND thành phố Hà Nội tổ chức. Đây là sự kiện văn hóa, chính trị quan trọng trong năm 2022 với sự tham dự của các nghệ sĩ điện ảnh nổi tiếng trong nước, khu vực và trên thế giới.

Không chỉ là sự kiện văn hóa, điện ảnh quan trọng, Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội 2022 còn là hoạt động góp phần thúc đẩy phát triển du lịch và dịch vụ, quảng bá đất nước Việt Nam tươi đẹp, mến khách thông qua hình ảnh Thủ đô Hà Nội có bề dày lịch sử ngàn năm văn hiến, thanh bình được UNESCO vinh danh là Thành phố sáng tạo, từ đó định vị thương hiệu, quảng bá hình ảnh Việt Nam trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật gắn với tầm nhìn phát triển văn hóa xã hội bền vững.

8. Tổ chức và thi đấu thành công tại SEA Games 31

Mặc dù quá trình chuẩn bị và tổ chức SEA Games 31 diễn ra trong giai đoạn gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 cũng như tình hình thế giới biến động phức tạp, song với nỗ lực không ngừng và sự phối hợp đồng bộ, trên tinh thần trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương liên quan, Việt Nam đã hoàn thành công tác chuẩn bị tổ chức SEA Games 31 trong một thời gian ngắn, trên tinh thần triệt để tiết kiệm nhưng vẫn đảm bảo sự trọng thị, chu đáo, phù hợp với quy định, thông lệ quốc tế.

Tổ chức thành công SEA Games 31, Việt Nam được bạn bè quốc tế đánh giá cao. Đại hội cũng nhận được sự hưởng ứng của nhân dân, người hâm mộ và thực sự trở thành ngày hội, xua tan không khí ảm đạm của đại dịch COVID-19, khơi dậy khát vọng cống hiến. 

Đoàn Thể thao Việt Nam thi đấu thành công, đứng thứ nhất toàn đoàn, với tổng số 446 huy chương các loại, phá nhiều kỷ lục của Đại hội ở các môn Bơi, Điền kinh, Xe đạp, Cử tạ, đặc biệt đã bảo vệ thành công huy chương vàng SEA Games của môn Bóng đá nam và huy chương vàng SEA Games lần thứ 7 của đội tuyển bóng đá nữ. 

9. Lần đầu tiên Đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam tham dự World Cup 2023

Ngoài việc bảo vệ thành công tấm HCV tại SEA Games 31, đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam còn gây được tiếng vang lớn khi lần đầu tiên trong lịch sử giành tấm vé chính thức tham dự Vòng chung kết World Cup 2023. Đây là chiến tích lịch sử của tuyển nữ Việt Nam, sau biết bao cố gắng, nỗ lực. “Những cô gái kim cương” đã hoàn thành giấc mơ World Cup cho bóng đá nữ nước nhà. 

10. Việt Nam mở cửa hoàn toàn du lịch từ ngày 15-3-2022, du lịch nội địa phục hồi mạnh mẽ, đạt trên 100 triệu lượt khách năm 2022

Việt Nam được Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) đánh giá là một trong những nước có chính sách mở cửa cởi mở nhất thế giới. Việt Nam cũng là một trong những nước mở cửa sớm nhất khu vực. Việc Việt Nam mở cửa sớm còn có ý nghĩa về mặt chính trị, văn hóa - xã hội. Việc mở cửa sớm cũng cho thấy du lịch Việt Nam đã có những bước chuẩn bị tốt và đảm bảo các dịch vụ du lịch phục vụ du khách, đặc biệt khi nhu cầu của du khách có những sự thay đổi sau dịch. Nhờ đó, du lịch nội địa lại phục hồi mạnh mẽ, đạt trên 100 triệu lượt khách, vượt qua tất cả các dự báo, tăng hơn gấp rưỡi so với mục tiêu đặt ra là 60 triệu lượt khách, vượt xa con số 85 triệu lượt khách nội địa năm 2019 (khi chưa xảy ra đại dịch).