Tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay là tổng thể các biện pháp nhằm huy động các yếu tố phẩm chất và năng lực của bản thân thanh niên quân đội. Mục đích nhằm biến quá trình phát huy thành tự phát huy, giúp cho thanh niên quân đội nâng cao nhận thức về quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam, chuyển hóa thành thái độ, động cơ, ý chí quyết tâm và hành động thực tiễn trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Văn hóa giữ nước Việt Nam là chìa khóa để giải mã sức sống trường tồn của dân tộc ta, là động lực tinh thần to lớn thôi thúc mỗi người Việt luôn phát huy cao độ trí tuệ, sức lực, đóng góp vào công cuộc giữ nước. Trong chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, các thế hệ thanh niên quân đội đã kế thừa, phát huy cao độ giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam, chiến đấu và chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược. Ngày nay, phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam của thanh niên quân đội vẫn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và cấp thiết, không những tạo ra động lực tinh thần to lớn và mạnh mẽ thúc đẩy thanh niên quân đội sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, mà còn góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp của quân đội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Giao lưu văn hóa quân dân - Ảnh: Nguyên Trường

Nhận thức sâu sắc vai trò, sức mạnh to lớn của văn hóa giữ nước Việt Nam, trong những năm qua, lãnh đạo, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên và các tổ chức trong quân đội luôn quan tâm đến quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước của thanh niên quân đội. Do đó, phần lớn thanh niên quân đội có nhận thức đúng đắn, có động cơ, ý chí quyết tâm cao, lan tỏa mạnh mẽ giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam trong việc thực hiện các nhiệm vụ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn tồn tại những hạn chế cần được khắc phục. Việc tự nâng cao nhận thức về quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam cũng như khả năng chuyển hóa nhận thức đó thành thái độ, động cơ, ý chí quyết tâm và hành động thực tiễn của thanh niên quân đội còn những mặt, những nội dung chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn phát huy đặt ra. Một bộ phận thanh niên quân đội còn biểu hiện phai nhạt về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc, thụ động, ỷ lại, ngại khó, ngại khổ, “thiếu tu dưỡng, rèn luyện, còn bị ảnh hưởng trước tác động của các tệ nạn xã hội dẫn đến vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật nhà nước” (1). Tình hình đó do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân từ việc tích cực hóa nhân tố chủ quan của chính bản thân thanh niên quân đội trong quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay còn chưa thật sự có chiều sâu, tính vững chắc và hiệu quả chưa cao.

Để quá trình này đạt hiệu quả cần quan tâm thực hiện một số giải pháp cơ bản, chủ yếu sau:

Nâng cao nhận thức của thanh niên quân đội về phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay

Đây là một biện pháp cơ bản, có tính chất tiền đề nhằm tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay. Chỉ có thể phát huy được tính tích cực, chủ động, tự giác, sáng tạo của bản thân thanh niên quân đội với tính cách chủ thể trực tiếp của quá trình phát huy, khi họ nhận thức đầy đủ, sâu sắc về quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam của chính bản thân họ.

Nâng cao nhận thức của thanh niên quân đội về phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay có nhiều kênh, nhiều biện pháp khác nhau. Trong chương trình giáo dục chính trị hằng năm sẽ trang bị cho thanh niên quân đội những kiến thức cơ bản, được quy chuẩn hóa. Theo đó, thanh niên quân đội sẽ tiếp thu tri thức về giá trị văn hóa nói chung, giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam nói riêng thông qua đội ngũ giáo viên là cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở và giảng viên ở các nhà trường quân đội. Số lượng thời gian được nghe giảng trên lớp của thanh niên, đặc biệt, thanh niên là hạ sĩ quan, binh sĩ ở đơn vị cơ sở không nhiều, nên họ cần tham gia với tinh thần trách nhiệm cao để có thể tiếp nhận được nhiều tri thức nhất, có hiệu quả nhất từ các bài giảng. Tri thức trong các bài giảng thuộc chương trình giáo dục chính trị không có tính chuyên sâu về giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam, mà cơ bản là nội dung chính trị. Trên cơ sở được trang bị những kiến thức cơ bản, thanh niên quân đội cần chủ động chuyển hóa quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục.

Mỗi thanh niên quân đội cần hiểu được bản chất của việc tiếp nhận giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam, từ đó tự giác học tập nâng cao hiểu biết về giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam cũng như vai trò của việc phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam đối với thanh niên quân đội. Họ phải nhận thức được rằng, chỉ có thể tiếp nhận giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam trên nền vốn tri thức văn hóa cá nhân được tích luỹ từ trước khi nhập ngũ và trong suốt cuộc đời binh nghiệp. Tiếp nhận tri thức chủ yếu từ cuộc sống hiện thực sinh động với hệ thống các quan hệ quân sự đa dạng, từ những gương sáng của thế hệ đi trước, từ sự giáo dục, bồi dưỡng của lãnh đạo, chỉ huy các cấp và của nhân dân. Cần làm cho mỗi thanh niên quân đội thấm nhuần lời dạy: “Học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân” (2); đồng thời khơi dậy mạnh mẽ tinh thần ham học hỏi, cầu tiến bộ của thanh niên quân đội để tạo ra nhiều kênh giúp họ tiếp thu ngày càng nhiều tri thức về giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam.

Nâng cao khả năng chuyển hóa nhận thức thành thái độ, động cơ, ý chí quyết tâm và hành động thực tiễn của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay

Tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay gắn liền với việc chuyển hóa nhận thức thành thái độ, động cơ, ý chí quyết tâm và hành động thực tiễn của họ trong suốt quá trình phát huy. Quá trình chuyển hóa này diễn ra dưới tác động có chủ đích của các chủ thể lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, giáo dục, rèn luyện thanh niên quân đội ở đơn vị cơ sở, nhưng điều quan trọng có ý nghĩa quyết định là bản thân mỗi thanh niên quân đội phải tự nỗ lực thực hiện.

Nâng cao khả năng chuyển hóa nhận thức thành thái độ, động cơ, ý chí, quyết tâm và hành động thực tiễn của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay phải được chú trọng trong mỗi bước, mỗi giai đoạn, mỗi trình độ của quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam. Để quá trình chuyển hóa có hiệu quả, cần nâng cao chất lượng tự giáo dục, tự rèn luyện của thanh niên quân đội. Bởi khả năng và hiệu quả phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam của thanh niên quân đội phụ thuộc rất lớn vào quá trình kết hợp giữa giáo dục với tự giáo dục, rèn luyện của bản thân mỗi người. Mặt khác, cần tổ chức tốt các hoạt động thực tiễn và các phong trào, cuộc vận động thanh niên quân đội hiện nay. Các hoạt động này cần được thiết kế đa dạng, có chiều sâu, hệ thống và nâng cao dần trình độ cho thanh niên quân đội. Tham gia mỗi hoạt động là điều kiện để thanh niên quân đội tiếp nhận và làm lan tỏa giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam. Nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội thể hiện ở tính kế hoạch cá nhân, sự chủ động tích cực tham gia các hoạt động thực tiễn và sự tự tổng kết rút kinh nghiệm cho bản thân. Sự bền vững trong tiếp nhận và chuyển hóa giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam ở mỗi thanh niên quân đội trong những giai đoạn khác nhau là không đồng nhất. Sự bền vững phụ thuộc quyết định vào nỗ lực chủ quan của mỗi thanh niên quân đội trong chuyển hóa nhận thức thành động cơ, ý chí quyết tâm và hành động thực tiễn của họ trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam.

Giải quyết tốt vấn đề lợi ích, tạo động lực tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay.

Nhận thức và giải quyết tốt vấn đề lợi ích cho thanh niên quân đội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp họ yên tâm, phấn khởi, tạo động lực thúc đẩy thanh niên quân đội phát huy cao độ tính tích cực cá nhân, phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ. Cả lý luận và thực tiễn đều khẳng định và chứng minh rằng lợi ích chính là động lực quan trọng để tích cực hóa nhân tố con người. Mục tiêu chủ nghĩa xã hội là vì tự do, hạnh phúc con người, thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của con người cả vật chất và tinh thần. Quan tâm lợi ích con người để con người trở thành chủ thể tích cực xây dựng xã hội mới. Vì vậy, việc quan tâm, giải quyết tốt vấn đề lợi ích của thanh niên quân đội chính là tạo ra động lực quan trọng để tích cực hóa nhân tố chủ quan của họ trong quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay.

Bản chất và mục đích thực hiện lợi ích của thanh niên quân đội là nhằm nâng cao đời sống mọi mặt của họ cả về vật chất và tinh thần nhằm tạo ra động lực phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của bản thân họ trong phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam hiện nay. Theo đó, cần giải quyết tốt các lợi ích thiết thực hằng ngày của thanh niên quân đội. Những lợi ích hàng ngày theo tiêu chuẩn, chế độ của thanh niên quân đội cần được giải quyết kịp thời, đầy đủ. Cán bộ quản lý các cấp cần nắm bắt tâm tư, tình cảm của mỗi thanh niên quân đội ở vùng miền khác nhau để kịp thời động viên, chia sẻ lúc khó khăn. Khi có những phát sinh vượt quá thẩm quyền, cần đề nghị cấp trên xem xét, giúp đỡ, tạo điều kiện tốt nhất cho thanh niên quân đội học tập, rèn luyện.

Trên cơ sở các chế độ, quy định thanh niên quân đội được hưởng, lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần khai thác tốt các nguồn lực đó bảo đảm đúng, đủ tiêu chuẩn thanh niên quân đội được hưởng. Đồng thời lãnh đạo, chỉ huy các cấp, các cơ quan chức năng cần chủ động nghiên cứu, đề xuất ban hành chế độ, chính sách đối với thanh niên quân đội. Việc nghiên cứu, đề xuất ban hành chế độ, chính sách đối với thanh niên quân đội phải dựa trên tình hình kinh tế, xã hội của đất nước, tình hình thực tiễn của quân đội và từng đơn vị; dựa vào đặc thù hoạt động quân sự, chức trách, nhiệm vụ được giao của thanh niên quân đội trong đó tập trung vào một số nội dung cơ bản: đảm bảo cung cấp hậu cần kịp thời, đồng bộ, đúng chế độ quy định; tiếp tục hoàn thiện chế độ lương, phụ cấp; đổi mới, hoàn thiện chính sách, cơ chế bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; đổi mới, hoàn thiện chính sách khen thưởng đối với thanh niên quân đội; đổi mới, hoàn thiện chế độ, chính sách đối với thân nhân thanh niên quân đội. Kết hợp tổ chức thực hiện chế độ, chính sách với công tác giáo dục, bồi dưỡng để thanh niên quân đội được sự quan tâm, tôn vinh của Đảng, Nhà nước, nhân dân và quân đội đối với đối tượng này trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội là một trong những giải pháp cơ bản, quan trọng hàng đầu nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả quá trình phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam của thanh niên quân đội hiện nay. Cả lý luận và thực tiễn xây dựng quân đội ta trong 76 năm qua đã chứng minh rằng, tích cực hóa nhân tố chủ quan của thanh niên quân đội luôn là một nhân tố rất cơ bản và quan trọng, góp phần vào việc thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Vì vậy, để phát huy giá trị văn hóa giữ nước Việt Nam của thanh niên quân đội hiện nay, phải thấy rõ vai trò nhân tố chủ quan của họ, đồng thời thực hiện đồng bộ, toàn diện, kết hợp chặt chẽ các nội dung, biện pháp trên để đạt hiệu quả thiết thực trong thực tiễ.

______________

1. Tổng cục Chính trị, Văn kiện Đại hội Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Quân đội lần thứ IX, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2018, tr.20.

2. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.361.

Tác giả: Lê Huy Tuynh

Nguồn: Tạp chí VHNT số 443, tháng 11-2020