Chiều 9-8, tại Hà Nội,đã diễn ra Hội nghị tổng kết chương trình phối hợp công tác giai đoạn 2017-2022 và ký kết chương trình phối hợp công tác giai đoạn 2023- 2028 giữa Bộ VHTTDL và Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng , dưới sự đồng chủ trì của Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng và Chính ủy Bộ đội Biên phòng, Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn.

Cùng dự Hội nghị về phía Bộ VHTTDL: Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy và lãnh đạo các Cục, Vụ và đơn vị chức năng thuộc Bộ.

Về phía Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP) có:  Phó Tư lệnh Thiếu tướng Lê Văn Phúc; Phó Chủ nhiệm Chính trị Thiếu tướng Văn Ngọc Quế; Bí thư Đảng ủy Bộ Tham mưu, Phó Tham mưu trưởng Thiếu tướng Trần Hải Bình và đại diện lãnh đạo các đơn vị chức năng Bộ Tư lệnh bộ đội biên phòng.

Toàn cảnh Hội nghị

Kết quả đạt được trong 5 năm thực hiện

Báo cáo tổng kết chương trình phối hợp công tác giai đoạn 2017-2022, Phó Chủ nhiệm Chính trị BĐBP Thiếu tướng Văn Ngọc Quế nhấn mạnh: Ngay sau khi ký kết Chương trình phối hợp, Bộ VHTTDL đã ban hành văn bản gửi Sở VHTTDL, Sở VHTT các tỉnh, thành phố hướng dẫn triển khai thực hiện Chương trình phối hợp giữa Bộ VHTTDL với Bộ Tư lệnh BĐBP về “Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình trên các tuyến biên giới, biển đảo giai đoạn 2017 - 2022”. Căn cứ Chương trình phối hợp giữa Bộ VHTTDL với Bộ Tư lệnh BĐBP, Sở VHTTDL, Sở VHTT và Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, thành phố đã chủ động ký kết, triển khai Chương trình phối hợp tại địa phương.

Về công tác xây dựng văn bản các dự án, đề án, chính sách dân tộc, Thiếu tướng Văn Ngọc Quế cho biết:  hai cơ quan đã tích cực phối hợp trong việc xây dựng dự án, đề án, chính sách liên quan đến công tác dân tộc; thường xuyên cử cán bộ tham gia Ban soạn thảo, Tổ biên tập dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, dự án, đề án liên quan đến lĩnh vực công tác dân tộc như: Đề án “Bảo tồn và phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, Đề án “Tổ chức định kỳ Ngày hội, giao lưu văn hóa, thể thao và du lịch vùng đồng bào các dân tộc thiểu số theo khu vực và toàn quốc giai đoạn 2021-2030”, Đề án “Chương trình hoạt động văn hóa, nghệ thuật phục vụ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2030”, Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian của các dân tộc thiểu số đến năm 2030”…

Bộ VHTTDL đã phối hợp với Bộ Tư lệnh BĐBP và các ban, bộ, ngành có liên quan và các địa phương luân phiên tổ chức ngày hội, giao lưu văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc vùng Tây Bắc, Đông Bắc, Tây Nam Bộ, miền Trung và giao lưu văn hóa đối với từng dân tộc… thu hút đông đảo nghệ nhân, diễn viên, vận động viên tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao dân gian truyền thống đặc sắc, góp phần phục hồi, phát triển các làn điệu dân ca, dân nhạc, dân vũ, trò chơi dân gian và lễ hội truyền thống của mỗi địa phương, khơi nguồn sáng tạo trong cộng đồng các dân tộc.

Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ Tư lệnh BĐBP, Thiếu tướng Văn Ngọc Quế  báo cáo tại Hội nghị

Ngành văn hóa các tỉnh, thành phố đã phối hợp với Bộ đội Biên phòng xây dựng kế hoạch triển khai các hoạt động văn hóa văn nghệ tại địa phương, tổ chức có hiệu quả trong công tác tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tình yêu quê hương đất nước; ca ngợi bản chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, của Bộ đội Biên phòng anh hùng, quyết tâm xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển… vận động các tầng lớp Nhân dân nâng cao nhận thức trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nền biên phòng toàn dân vững chắc...

Chương trình phối hợp đã đạt được kết quả hết sức to lớn trên nhiều mặt, góp phần nâng cao dân trí, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cán bộ chiến sĩ và đồng bào các dân tộc vùng biên giới, biển đảo, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị với các nước láng giềng.  Hiện nay, 44/44 Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh, thành phố có Nhà Văn hóa với gần 350 cán bộ, chiến sĩ hoạt động trên lĩnh vực văn hóa. Về cơ bản ở 433 đồn Biên phòng đều có Tổ Tuyên truyền Văn hóa hoạt động kết hợp với công tác vận động quần chúng…

Hai cơ quan đã tích cực phối hợp tổ chức tuyên truyền, phổ biến các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến lĩnh vực du lịch nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của phát triển du lịch, qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường, cảnh quan thiên nhiên, tài nguyên du lịch và bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, biển, đảo.

Bám sát kế hoạch của Ban Chỉ đạo chương trình, hằng năm, Bộ Chỉ huy BĐBP  các tỉnh, thành phố đã phối hợp chặt chẽ với Sở VHTTDL thống nhất xây dựng chương trình hoạt động của các Tổ, Đội Tuyên truyền Văn hóa phục vụ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên địa bàn.

Hằng năm, Sở VHTTDL và Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, thành phố đã phối hợp tổ chức các giải thể thao, hội thao quần chúng cho Nhân dân và cán bộ chiến sĩ các Đồn biên phòng nhằm nâng cao sức khỏe, thể chất… Bộ đội Biên phòng đã cùng với ngành VHTTDL tham gia quản lý các thiết chế văn hóa, thể thao; các ấn phẩm văn hóa xuất, nhập qua biên giới; cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương và ngành Văn hóa vận động Nhân dân nâng cao cảnh giác, chủ động đấu tranh với các hoạt động mê tín dị đoan, truyền đạo trái pháp luật, truyền bá văn hóa xấu độc vào địa bàn biên giới.

Sau 5 năm triển khai thực hiện, bên cạnh những kết quả đạt được còn có một số những tồn tại, hạn chế như: VHTTDL là các hoạt động có tính chất đa ngành, đa lĩnh vực, phạm vi rộng lớn, tuy nhiên, một số đơn vị chưa thực sự chủ động, chưa đề xuất hoạt động phối hợp cụ thể để triển khai chương trình phối hợp đạt kết quả. Ở địa phương, hoạt động phối hợp giữa Sở VHTTDL với Bộ Chỉ huy BĐBP  tỉnh, thành phố chưa đồng đều dẫn đến tình trạng triển khai thực hiện một số hoạt động phối hợp còn hạn chế. Nhận thức của các cấp, các ngành về vị trí, vai trò của việc bảo tồn, phát triển văn hóa ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số nhiều lúc, nhiều nơi còn chưa đúng, chưa thật đầy đủ, thống nhất cao, dẫn đến công tác chỉ đạo, điều hành còn tản mạn, thiếu thống nhất; Kinh phí dành cho công tác văn hóa, gia đình, thể thao, du lịch, nhìn chung còn thấp. Đặc biệt, các tỉnh miền núi do nguồn thu ngân sách hạn hẹp nên việc bố trí nguồn lực để phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao trên địa bàn hết sức khó khăn. Công tác xã hội hóa các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch trên địa bàn vùng miền núi và dân tộc thiểu số rất khó khăn, gần như không có.

Vụ trưởng Vụ Văn hóa Dân tộc Nguyễn Thị Hải Nhung trình bày Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ VHTTDL với Bộ Tư lệnh  BĐBP giai đoạn 2023 – 2028

Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Văn hóa Dân tộc Nguyễn Thị Hải Nhung đã trình bày Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ VHTTDL với Bộ Tư lệnh BĐBP giai đoạn 2023 – 2028. Trong đó, chủ đề của chương trình: “Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình trên các tuyến biên giới, biển đảo giai đoạn 2023 - 2028”. Về các nội dung thực hiện, bà Nguyễn Hải Nhung cho biết:  Triển khai các hoạt động thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người dân trong thực thi các chính sách pháp luật về công tác dân tộc, văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình..; Tăng cường trao đổi thông tin, số liệu thống kê về hoạt động du lịch qua các cửa khẩu đường bộ, đường biển…

Sau khi nghe các đại biểu thảo luận, phát biểu tại Hội nghị, Chính ủy BĐBP , Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh, Hội nghị được tổ chức đúng dịp vừa tròn 30 năm Bộ VHTTDL và Bộ Tư lệnh BĐBP phối hợp ký kết chương trình.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn, trải qua một thời gian, đã có nhiều sự thay đổi về tên chủ đề và bổ sung thêm một số nội dung, nhưng nội dung chủ yếu vẫn xoay quanh vị trí, vai trò và tầm quan trọng của văn hóa.

Chính ủy BĐBP, Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn phát biểu tại Hội nghị

Đánh giá về công tác phối hợp giữa hai cơ quan, Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, thời gian qua, hai cơ quan đã có sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm và nghiêm túc. Chương trình phối hợp đã tạo nên diện mạo mới về công tác văn hóa, thể thao và gia đình khu vực biên giới.

5 điểm sáng của Chương trình

 Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh: văn hóa là một lĩnh vực rộng lớn, liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, trong đó Đảng ta xác định, văn hóa đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý điều hành của Nhà nước, nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ văn nghệ sĩ giữ vai trò nòng cốt. Để thực hiện nhiệm vụ phát triển, chấn hưng văn hóa, đòi hỏi cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa, là Bộ VHTTDL phải chủ động phối hợp với các ngành, các cấp, tạo ra sức mạnh tổng hợp để thực hiện các nhiệm vụ này.

Trên cơ sở đó, 5 năm trước đây, Bộ VHTTDL và Bộ Tư lệnh BĐBP đã phối hợp ký kết chương trình, đặt ra các nguyên tắc, yêu cầu phối hợp và nỗ lực thực hiện với mong muốn đưa sản phẩm văn hóa đến với vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo giúp cho nhân dân, đồng bào dân tộc vùng biên giới được thụ hưởng văn hóa, được phát huy và sáng tạo văn hóa. Vì vậy, với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Bộ VHTTDL, Bộ Tư lệnh BĐBP và các cơ quan chức năng của hai Bộ, đã thực hiện được nhiều công việc trong 5 năm qua với những khó khăn, thách thức thuận lợi đan xen.

“Từ chương trình định hướng, chương trình khung, 2 ngành đã chủ động xây dựng 3 đề án có tính chất căn cơ, bài bản và hướng vào nội hàm để xây dựng văn hóa, qua văn hóa, bằng văn hóa hướng đến các hoạt động thể thao rèn luyện sức khỏe, phát triển kinh tế bằng mũi nhọn du lịch” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng nêu rõ, chương trình thực hiện các đề án: “ Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, hay Đề án “Tổ chức định kỳ ngày hội, giao lưu, liên hoan văn hóa, thể thao và du lịch vùng đồng bào các dân tộc thiểu số theo khu vực và toàn quốc giai đoạn 2021 - 2030”… Thông qua những Đề án này, chúng ta đã, đang gìn giữ, phát huy hiệu quả các giá trị văn hóa của nhiều tộc người trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng phát biểu kết luận Hội nghị

Theo Bộ trưởng, trong quá trình thực hiện chương trình với 3 đề án, có 5 điểm sáng cần được ghi nhận, đó là: Thứ nhất, Bộ VHTTDL và Bộ Tư lệnh BĐBP đã làm tốt công tác phổ biến giáo dục pháp luật, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước đến với đồng bào, để đồng bào nắm vững tốt và thực hiện theo. Thay vì tuyên truyền theo cách tuyên truyền “khô cứng”, đã lồng ghép văn hóa vào các hoạt động tuyên truyền thông qua những buổi biểu diễn nghệ thuật, hệ thống phát thanh, hình ảnh, tài liệu tuyên truyền. Tuyên truyền một cách bài bản, miệt mài, chu đáo  và đạt hiệu quả cao.

Thứ hai, hai Bộ đã có sự phối hợp, tổ chức tốt những ngày hội, lễ hội văn hóa, thông qua đó, đưa văn hóa đến với vùng sâu, vùng xa. Lực lượng BĐBP đã chủ động kết nối với các đoàn nghệ thuật ở địa phương, huy động các đội văn nghệ không chuyên từ bản làng và chú trọng yếu tố văn hóa cơ sở. Cũng từ đây, những điệu khèn, múa sạp, những điệu hát múa của đồng bào là những sản phẩm văn hóa đặc trưng của du lịch.

Thứ ba, đã duy trì được ngày hội thể thao của các đồng bào dân tộc, ở đó không chỉ là để rèn luyện sức khỏe mà còn phát huy chức năng của nó là đề cao sự đoàn kết, gắn kết cộng đồng, đó là sức mạnh của tinh thần chiến thắng.

Thứ tư là đã tập trung hướng dẫn phát triển các điểm du lịch cộng đồng để nâng cao đời sống của nhân dân vùng biên giới. Theo Bộ trưởng, nếu không có các điểm du lịch cộng đồng thì Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị sẽ rất khó lan tỏa đến vùng sâu vùng xa, vùng biên giới. Nhiều điểm du lịch cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa hiện nay là điểm đến ưa thích của các bạn trẻ và du khách quốc tế. Không những vậy, nhiều bạn trẻ là người DTTS dưới sự định hướng đó đã làm chủ các khu du lịch nằm sâu trong các bản làng; đưa các sản phẩm văn hóa truyền thống vào để gia tăng trải nghiệm cho du khách, từ đó người dân được nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Thứ năm là vai trò phối hợp của lực lượng, chiến sĩ Biên phòng thông qua các cuộc vận động, chương trình đã giúp đời sống tinh thần, vật chất của bà con nhân dân vùng sâu vùng xa, vùng khó khăn ở biên giới được quan tâm và đề cao hơn nữa.

"Qua 5 năm thực hiện, đã thu được những kết quả nổi bật, Bộ VHTTDL cảm ơn Bộ Tư lệnh BĐBP đã tích cực phối hợp trong thời gian qua để cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ mà hai bên đã ký kết" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, còn một số điểm tồn tại và hạn chế đến từ nguyên nhân chủ quan và khách quan đã được Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn đã có sự đánh giá tại hội nghị. Trên tinh thần cầu thị, dám nhìn thẳng vào sự thật, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng hai bên cần nhìn nhận để khắc phục trong thời gian tới.

Trên cơ sở nhìn lại 5 năm đã thực hiện, Bộ trưởng lưu ý hai bên tiếp tục quán triệt các quan điểm của Đảng, chủ trương của Quốc hội và Chính phủ để chọn việc, chọn điểm. Bộ trưởng đồng tình với chủ đề "Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình trên các tuyến biên giới, biển đảo giai đoạn 2023 - 2028" mà hai bên đã xây dựng trong dự thảo. Tuy nhiên, VHTTDL là lĩnh vực rộng lớn nên hai bên cần chọn việc, chọn điểm, chọn nhóm lĩnh vực cụ thể để làm. Sau khi ký kết, các đơn vị chuyên môn của hai bên cần tiếp tục làm việc để xây dựng chương trình chi tiết cho thời gian tới.

Bộ trưởng gợi mở, “trong thời gian 5 năm tới chúng ta có thể đầu tư 44 điểm du lịch cộng đồng ở vùng sâu vùng xa, vùng biên giới tại các tỉnh, thành phố có Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng. Bộ VHTTDL giữ vai trò điều tiết nguồn lực. BĐBP là lực lượng “cầm tay, chỉ việc” cho bà con phát triển mô hình này.  Trong đó có thể giao nhiệm vụ cho các trường cao đẳng du lịch của Bộ để hỗ trợ người dân trong vấn đề đào tạo, tập huấn".

Về vấn đề nhân lực, Bộ trưởng mong muốn lực lượng BĐBP tăng cường phát hiện nhân tố có năng khiếu, tài năng trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật để đề xuất cho Bộ VHTTDL cử đi bồi dưỡng, đào tạo; tính đến việc cấp học bổng cho những đối tượng này.

Các đại biểu thảo luận tại Hội nghị

Bên cạnh đó trong 5 năm tiếp theo, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng xác định sẽ có nhiều ngày hội, lễ hội diễn ra. Tuy nhiên, Bộ trưởng đề nghị trong năm 2024, hai bên tập trung nguồn lực để tổ chức ngày hội văn hóa, thể thao, du lịch nhân dịp lễ kỷ niệm nhân kỷ niệm 35 ngày truyền thống lực lượng Biên phòng Việt Nam. Ngày hội sẽ là dịp biểu dương, tôn vinh, phát hiện những nhân tài trong lực lượng BĐBP.

Bộ trưởng cũng cho rằng, cần có sự phối hợp chặt chẽ của Ủy ban Dân tộc và các Bộ ngành liên quan để cùng thực hiện nhiệm vụ bảo tồn, giữ gìn và phát huy chữ viết, tiếng nói của các đồng bào dân tộc, đây chính là văn hóa và là nhiệm vụ rất quan trọng.

Tại Hội nghị, Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn và Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy đã ký kết Chương trình Phối hợp công tác giữa Bộ VHTTDL với Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng giai đoạn 2023 - 2028.

NGỌC BÍCH - Ảnh: TUẤN MINH