Ngày 3-8-2023, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy đã ký Quyết định số 2068/QĐ-BVHTTDL ban hành “Bộ tiêu chí về môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống”. Việc sử dụng Bộ tiêu chí về xây dựng môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống vừa là mục tiêu chuẩn hóa việc xây dựng môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống, vừa là công cụ, thước đo đánh giá năng lực công tác quản lý nhà nước, hiệu quả tổ chức lễ hội ở địa phương.

Thông qua Bộ tiêu chí để khuyến khích, định hướng và thúc đẩy các địa phương, Ban Tổ chức lễ hội tiến hành các hoạt động cải thiện và tăng cường chất lượng công tác quản lý lễ hội truyền thống nhằm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân, đồng thời phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội đất nước; cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh; tăng cường, đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, tổ chức lễ hội ở cơ sở.

Đồng thời, xây dựng môi trường văn hóa lễ hội văn minh, lành mạnh; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc và lan tỏa trong đời sống xã hội; từng bước loại bỏ những hủ tục, tập tục, tập quán lạc hậu; nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người dân, du khách về xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh khi tham gia lễ hội.

Bộ tiêu chí nêu rõ các nội dung tiêu chí cụ thể như:

Tiêu chí về quản lý, tổ chức: Công tác quản lý nhà nước về lễ hội chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật; Kịp thời ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức lễ hội; Các lễ hội khi tổ chức phải thành lập Ban Tổ chức, có chương trình, kịch bản được phê duyệt; Tổ chức thanh tra, kiểm tra trước, trong và sau khi lễ hội kết thúc; Sơ kết, tổng kết đánh giá kết quả công tác quản lý, tổ chức lễ hội sau khi kết thúc.

Tiêu chí về cơ sở vật chất, trang thiết bị: Bố trí, sắp xếp khu dịch vụ (hàng quán, bãi gửi xe…) đảm bảo thuận tiện, phù hợp với không gian di tích, lễ hội; Bố trí khu sắp lễ, khu đón tiếp khách, khu viết sớ, khu hóa vàng mã… thuận tiện, phù hợp với không gian di tích, lễ hội; Bố trí lực lượng, có phương án sơ cứu, cấp cứu y tế cho người dân, du khách khi tham gia lễ hội; Bố trí, sắp xếp hòm công đức, nơi tiếp nhận, ghi sổ công đức phù hợp, thuận tiện; Có các sơ đồ, bảng, biển hướng dẫn người dân, du khách; Có hệ thống loa truyền thanh tuyên truyền trong di tích, lễ hội.

Tiêu chí về đảm bảo an toàn giao thông, an ninh trật tự xã hội: Bố trí lực lượng an ninh, trật tự, thường xuyên túc trực làm nhiệm vụ khi tổ chức lễ hội; Khuyến khích việc lắp đặt hệ thống phương tiện camera giám sát an ninh trong di tích, lễ hội; Bố trí phương tiện phòng cháy, chữa cháy tại di tích, lễ hội; Phân luồng giao thông ra, vào lễ hội; Bố trí bến bãi giữ xe, phương tiện giao thông thuận tiện.

Tiêu chí về vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường: Thực phẩm đảm bảo tiêu chuẩn an toàn vệ sinh theo quy định của pháp luật; Thực phẩm bày bán được bảo quản đúng cách, thường xuyên được kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm; Sản phẩm bày bán đảm bảo rõ nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng; Bố trí khu vệ sinh đảm bảo thuận tiện phù hợp với di tích, lễ hội; Trang bị hệ thống thu gom, chứa rác thải; phân loại, xử lý rác thải; Rác thải thường xuyên được thu gom, được bỏ vào nơi quy định, không xả rác bừa bãi.

Tiêu chí về tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, vui chơi giải trí: Chương trình, kịch bản, kế hoạch tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao được cơ quan, đơn vị có thẩm quyền phê duyệt; Nội dung các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, vui chơi giải trí phải vui tươi, lành mạnh, phù hợp với phong tục, tập quán văn hóa vùng, miền, dân tộc.

Tiêu chí về tổ chức các hoạt động dịch vụ: Cơ sở cung ứng dịch vụ tại di tích, lễ hội được bố trí sắp xếp thuận lợi, phù hợp, không lấn chiếm khuôn viên di tích, lễ hội; Cơ sở cung ứng dịch vụ có cam kết: bán đúng mặt hàng, đúng giá; không chèo kéo, ép khách sử dụng dịch vụ; niêm yết giá công khai; Không bày bán sản phẩm có tính bạo lực, phản cảm; hàng giả, không rõ nguồn gốc; động vật hoang dã quý hiếm, các loại thực phẩm không đảm bảo chất lượng; Chủ cơ sở cung ứng dịch vụ có hành vi thái độ ứng xử văn minh, lịch sự.

Tiêu chí về ứng xử văn hóa khi tham gia hoạt động lễ hội: Có hành vi, thái độ đúng chuẩn mực, nhiệt tình, trách nhiệm, lề lối, tác phong làm việc văn minh, lịch sự; Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường sạch, đẹp; không chen lấn, xô đẩy gây mất trật tự an ninh; thắp hương, hóa vàng mã đúng nơi quy định; Trang phục lịch sự, gọn gàng; không nói tục, xúc phạm tâm linh, gây ảnh hưởng xấu tới không khí trang nghiêm của di tích, lễ hội; Không tổ chức hoặc tham gia các hoạt động mê tín, dị đoan, cờ bạc và các hành vi vi phạm pháp luật; Không thực hiện việc đổi tiền có chênh lệch giá trong khu vực di tích, lễ hội.

Tiêu chí về công tác tuyên truyền thực hiện nếp sống văn minh tại di tích, lễ hội: Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền trên hệ thống loa phát thanh, bảng, biển và các hình thức tuyên truyền khác; Thời gian tuyên truyền: thực hiện thường xuyên trước, trong và sau khi lễ hội kết thúc; Tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước về thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội; Tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, giá trị lịch sử văn hóa di tích, lễ hội; Tuyên truyền những quy định của Ban Tổ chức về thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội; Hướng dẫn người dân và du khách đặt tiền lễ, tiền giọt dầu đúng nơi quy định; không ném thả tiền xuống ao, hồ, giếng, cài tiền lên tay tượng Phật và các hành vi vi phạm quy định về sử dụng tiền tệ; Tuyên truyền về các biện pháp phòng, chống dịch bệnh tại nơi tập trung đông người; Có thông báo số điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận thông tin phản ánh của người tham gia lễ hội.

Tiêu chí về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong lễ hội: Bảo tồn, phục dựng bản sắc văn hóa truyền thống địa phương, vùng, miền, dân tộc; Phát huy vai trò của nghệ nhân, người dân, người nắm giữ di sản trong việc trao truyền, gìn giữ, thực hành giá trị văn hóa truyền thống; Thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao truyền thống tại lễ hội.

Bộ VHTTDL giao Cục Văn hóa cơ sở chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức triển khai thực hiện Bộ tiêu chí về xây dựng môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống; Sở VHTTDL, Sở VHTT các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức triển khai Bộ tiêu chí đảm bảo phù hợp với điều kiện, đặc điểm kinh tế, văn hóa - xã hội địa phương; thí điểm, nhân rộng mô hình tổ chức lễ hội đảm bảo thực hiện Bộ tiêu chí; hằng năm, tiến hành rà soát, đánh giá việc thực hiện Bộ tiêu chí, báo cáo Bộ VHTTDL (qua Cục Văn hóa cơ sở).

THANH DANH