Làng Mơ Hra-Đáp (xã Kông Lơng Khơng, tỉnh Gia Lai) là ngôi làng giàu bản sắc của người đồng bào dân tộc Bahnar sinh sống lâu đời còn giữ những giá trị văn hóa truyền thống từ xa xưa. Nơi đây còn được biết đến là một điểm du lịch cộng đồng mang đến những trải nghiệm văn hóa và ẩm thực độc đáo.

Ngôi làng Bahnar giàu bản sắc văn hóa truyền thống hấp dẫn du khách

Ngôi làng Bahnar truyền thống giàu bản sắc

Làng Mơ Hra-Đáp trở thành điểm sáng trong việc phát triển mô hình du lịch cộng đồng ở Gia Lai vào năm 2019 khi Hội đồng Anh lựa chọn ngôi làng giàu bản sắc này để thực hiện dự án “Di sản kết nối”. Mục tiêu nhằm phát triển du lịch cộng đồng dựa vào di sản không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, bảo tồn, quảng bá giá trị di sản, nâng cao năng lực tạo điều kiện phát triển các sản phẩm đặc trưng của địa phương để quảng bá, phát triển du lịch.

Từ nền tảng này, người dân địa phương đã có nhận thức tốt hơn về di sản văn hóa của họ. Và việc khai thác thế mạnh về ẩm thực truyền thống gắn với du lịch cộng đồng tại làng Mơ Hra-Đáp đã tạo nên một sản phẩm du lịch độc đáo.

Làng Mơ Hra-Đáp nằm cách trung tâm thị trấn Kbang 20km và cách trung tâm Pleiku khoảng 80km. Làng hiện có 226 hộ dân, đồng bào dân tộc Bahnar chiếm 96% dân số. Theo thống kê, làng còn sở hữu 8 bộ cồng chiêng tập thể và 26 bộ cồng chiêng của các gia đình. Làng thành lập được 4 đội cồng chiêng với 200 thành viên duy trì hoạt động nhiều năm nay.

Ngoài ra, tại đây còn có nhiều nghệ nhân có khả năng truyền dạy kỹ năng diễn tấu cồng chiêng và trao truyền những giá trị văn hoá bản địa. Nhiều gia đình còn duy trì nghề truyền thống như: dệt thổ cẩm, đan lát, chế tác nhạc cụ, làm nhà sàn truyền thống, ủ rượu ghè và chế biến các món ăn đặc trưng của làng.

Bên nếp nhà sàn, nghe kể chuyện làng và thưởng thức món ngon là hành trình trải nghiệm vô cùng hấp dẫn dành tặng lữ khách phương xa

Sau hành trình khám phá cảnh sắc và con người nơi đây, tối đến, giữa không gian thanh bình, trong gian nhà sàn ấm cúng, du khách sẽ được thưởng thức những món đặc sản tại làng như: cơm lam, gà nướng, thịt nướng xiên, ốc suối, măng le, lá mì xào cà đắng, tép đùm lá chuối, đọt mây nướng, cá suối nướng... trong đó không thể bỏ qua món bánh khoai mì dân giã mà vô cùng đặc biệt, món ngon đặc trưng của miền đất này.

Giữa cảnh quan núi đồi xa thẳm, thực khách sẽ được phục vụ một mâm bánh khoai mì khá bắt mắt và hấp dẫn trên một chiếc mẹt tre, dưới lót một lớp lá chuối, bên trên bày biện các loại bánh: khoai mì hấp nguyên củ, bánh khoai mì hấp lá chuối, bánh khoai mì truyền thống và bánh khoai mì chiên là món ngon bình dị để lại ấn tượng nhất với thực khách. Bánh được làm mộc mạc, không pha trộn nhiều nên hầu như giữ nguyên hương vị tự nhiên của củ mì.

Ngoài bánh, gia vị ăn kèm cũng rất hấp dẫn, có thể chấm với muối đậu phộng nhưng đặc biệt nhất là chấm với muối ớt cà đắng, loại thức chấm độc đáo mà dân làng Mơ Hra-Đáp biến tấu để ăn cùng bánh khoai mì rất đậm đà và hợp vị. Vị mặn mòi của muối, vị cay nồng của ớt, vị đắng nhẫn của cà đắng, vị ngọt bùi của khoai mì hòa quyện vào nhau tạo nên món ngon dân dã được nâng tầm thành ẩm thực truyền thống đặc trưng.

Ngoài món ngon từ củ mì, lá mì xào cà đắng cũng là món ăn vô cùng hấp dẫn bởi sự ngon, lạ miệng, ăn rất cuốn và đã trở thành ẩm thực đặc trưng của người đồng bào dân tộc thiểu số trên vùng đất Gia Lai và Tây Nguyên nói chung.

Tại những điểm đến khám phá du lịch cộng đồng, cần chú trọng nhiều hơn đến yếu tố trải nghiệm chứ không chỉ dừng lại ở tham quan, tìm hiểu. Bởi vậy, nếu có nhu cầu, du khách khi đến thăm làng sẽ được trải nghiệm cách làm ra món bánh khoai mì đặc sắc này. Bà con sẽ hướng dẫn khách cách ra vườn tự đào củ mì, hấp chín, tự tay giã và tạo hình và biến tấu thành nhiều loại bánh khác nhau… Sau cùng, thưởng thức món ăn do chính mình làm ra, vừa tìm hiểu và trải nghiệm cách chế biến gắn với những câu chuyện tại điểm đến đồng hành cùng với chính những người con sinh ra và lớn lên tại làng sẽ là một hành trình thật khó quên.

Điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn

Dự án “Mô hình phát triển sản phẩm OCOP về du lịch cộng đồng làng Mơ Hra-Đáp” được thành lập từ năm 2023 đã góp phần xây dựng Mơ Hra-Đáp thành làng du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa tại chỗ.

Du khách sẽ có những trải nghiệm khó quên tại Mơ Hra-Đáp, ngôi làng Bahnar giàu bản sắc văn hóa bản địa

Thời gian qua, địa phương đã tiến hành triển khai một số hạng mục, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, giá trị văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào Bahnar tại làng Mơ Hra-Đáp, đưa ngôi làng này đến gần hơn nhu khách thông qua một số trải nghiệm hấp dẫn.

Bên cạnh đó, để đưa vào hoạt động chuyên nghiệp và bền vững, địa phương đã kết hợp với một số công ty lữ hành tiến hành khảo sát xây dựng tour, tuyến, tạo ra sản phẩm du lịch mới kết nối nhiều danh lam, thắng cảnh, làng du lịch cộng đồng trong tỉnh và một số tỉnh lân cận. Từ đó, góp phần tăng sinh kế, cải thiện đời sống cho người dân, bảo tồn những giá trị văn hóa và thúc đẩy ngành du lịch địa phương ngày càng phát triển.

Sau khi trải nghiệm ngôi làng giàu bản sắc truyền thống, du khách sẽ kết hợp tham quan làng kháng chiến Stơr, thác Kon Bông, Đền tưởng niệm liệt sĩ Ka Nak, thác Hang Dơi, di tích Vườn Mít - Cánh đồng Cô Hầu, thác K50, Khu di tích lịch sử cách mạng của tỉnh tại xã Krong... kết hợp du lịch cộng đồng với cảnh quan sinh thái sẽ tạo nên hành trình trải nghiệm khác biệt và ấn tượng.

Khi về thăm làng, du khách sẽ có những trải nghiệm thú vị về cảnh sắc và nét văn hóa truyền thống, được nghe kể chuyện làng, tận mắt nhìn thấy sự khéo léo của người phụ nữ thoăn thoắt bên khung cửi dệt nên sắc màu thổ cẩm bên hiên nhà; đàn ông thì cùng nhau đan lát dưới tán cây; những nghệ nhân nhịp nhàng vòng xoang, tấu lên khúc chiêng bên ánh lửa bập bùng ngân vang cả miền cao nguyên xanh thẳm.

Đánh giá về mô hình hoat động, bà Huỳnh Thơ - đại diện Công ty du lịch Huỳnh Lê Travel (tỉnh Gia Lai) nhận định: Làng du lịch cộng đồng Mơ Hra-Đáp hội tụ nhiều yếu tố về cảnh quan, con người, đặc biệt là ẩm thực đặc trưng gắn với những giá trị truyền thống của cộng đồng dân tộc thiểu số sinh sống lâu đời trên miền đất cao nguyên. Tuy nhiên, công tác truyền thông về điểm đến ấn tượng này cần được quảng bá có hiệu quả và lan toả hơn nữa. Cần phải phát huy thế mạnh sở tại để mỗi người dân đều có thể trở thành một hướng dẫn viên tại chỗ, kể những câu chuyện về làng mình, bởi đây chính là loại hình thế mạnh của du lịch Gia Lai.

Bài và ảnh: VÕ THANH THẢO

Nguồn: Tạp chí VHNT số 619, tháng 9-2025