Bộ phim mới nhất của đạo diễn huyền thoại Martin Scorsese Vầng trăng máu (tựa gốc: Killers of the Flower Moon) với sự tham gia của dàn diễn viên toàn sao Leonardo DiCaprio, Robert De Niro và Jesse Plemons đang được người hâm mộ trên toàn thế giới vô cùng mong chờ.

Sự nghiệp điện ảnh lẫy lừng

Sở hữu sự nghiệp điện ảnh thành công với nhiều tác phẩm đồ sộ, phong cách làm phim sáng tạo cũng như khả năng kể những câu chuyện phức tạp và hấp dẫn, Martin Scorsese được xếp vào hàng “cây đa cây đề” trong làng đạo diễn Hollywood. Sự trở lại của vị đạo diễn ở tuổi 81 đã khiến giới điện ảnh rất thán phục, đặc biệt với Vầng trăng máu - bộ phim dài nhất sự nghiệp với thời lượng 3 tiếng 26 phút cũng chính là tác phẩm tham vọng nhất trong di sản của ông. Sau buổi ra mắt tại Cannes, tác phẩm đã nhận được nhiều lời khen nồng nhiệt và còn được cho là “bộ phim sáng tạo và xuất sắc nhất của Martin Scorsese trong nhiều thập kỷ”, bộ phim đang được người hâm mộ trên toàn thế giới mong chờ. 

Trong hơn 60 năm chỉ đạo sau máy quay, Martin Scorsese đạo diễn hơn 70 dự án trong đó có 27 phim điện ảnh và gần 20 phim tài liệu. Nhiều tác phẩm của ông được xếp vào hàng kinh điển của điện ảnh Mỹ như: Mean Streets, Taxi Driver, Raging Bull hay Goodfellas. Phim của Scorsese nổi tiếng với chủ nghĩa hiện thực, tội phạm và bạo lực thường trực, với chân dung phức tạp của nhân vật. Phong cách làm phim tỉ mỉ và gai góc của Scorsese đã xếp ông vào hàng ngũ tinh hoa của điện ảnh.

Sinh năm 1942 tại thành phố New York, Martin Scorsese lớn lên trong một gia đình người Mỹ gốc Ý thuộc tầng lớp lao động ở khu Little Italy. Ông đã dành phần lớn tuổi trẻ tham dự các buổi chiếu phim và đăng ký vào Trường Nghệ thuật Tisch của Đại học New York để trau dồi kỹ năng làm phim. Scorsese bắt đầu sự nghiệp bằng các bộ phim ngắn, trước khi có đột phá với màn ra mắt của Mean Streets vào năm 1973.

Lấy bối cảnh ngay tại khu Little Italy, Mean Streets khắc họa nhiều chủ đề và kỹ thuật mà sau này sẽ xác định phong cách của Scorsese. Nó cũng đánh dấu màn khởi đầu cho mối hợp tác lâu dài, bền chặt giữa nhà làm phim và nam diễn viên Robert De Niro. Thật kỳ lạ khi ông và Robert De Niro từng sống trong khu Greenwich Village của Manhattan cách nhau vài dãy nhà, nhưng chưa bao giờ chính thức gặp nhau khi họ còn trẻ. Khi được giới thiệu tại một bữa tiệc năm 1972, cả hai nhận ra rằng họ đã gặp nhau nhiều lần nhưng chưa bao giờ nói chuyện.

Scorsese từng chia sẻ tầm nhìn sáng tạo chung của ông với De Niro rất sâu sắc và họ thường có thể hiểu nhau mà không cần trao đổi. Sự hợp tác của họ có thăng trầm, nhưng Scorsese nói rằng nếu có kịch bản nhắm cho De Niro, ông vẫn sẽ gửi gần như tất cả cho nam diễn viên để lấy ý kiến ngay cả khi De Niro cuối cùng quyết định không tham gia dự án.

Đóng góp của Martin Scorsese được thể hiện bằng những con số. Ông có tới 281 đề cử và 173 giải thưởng điện ảnh, 7/27 phim lọt top 250 phim điện ảnh vĩ đại nhất do IMDb bình chọn. Cũng trên IMDb, 16 phim của Scorsese được chấm trên 8.0. Tổng doanh thu toàn cầu các phim của ông vượt mốc 2 tỉ đô với thành công từ các tựa phim như Goodfellas - 1990 (Chiến hữu), Casino - 1995 (Sòng bạc), The Departed - 2006 (Điệp vụ Boston), Shutter Island - 2010 (Đảo kinh hoàng) hay The Wolf of Wall Street - 2013 (Sói già phố Wall).

Ngoài vai trò đạo diễn, ông còn là người ủng hộ mạnh mẽ việc bảo tồn phim. Nỗ lực của Scorsese nhằm tạo ra nhận thức mạnh mẽ của công chúng về công việc lưu trữ phim, khôi phục các phim thất lạc hoặc có nguy cơ biến mất giúp ông trở thành Chủ tịch danh dự của Bảo tàng Điện ảnh Áo ở Vienna.

Dấu ấn của Martin Scorsese

Chịu ảnh hưởng của điện ảnh châu Âu, đặc biệt là Làn sóng mới của Pháp, Martin Scorsese là một trong những đạo diễn người Mỹ đầu tiên kết hợp các kỹ thuật như quay phim cầm tay, biên tập nhanh và kể chuyện phi tuyến tính vào phim của mình.

Phim của ông giúp mở ra một kỷ nguyên mới của điện ảnh Mỹ “New Hollywood Movement”- một giai đoạn sẵn sàng thử nghiệm hơn về hình thức và nội dung. “Marty” truyền cảm hứng cho một thế hệ nhà làm phim mới, bao gồm Quentin Tarantino, Steven Soderbergh, Bong Joon-Ho hay Paul Thomas Anderson.

Martin Scorsese thuộc thế hệ đầu tiên của đạo diễn Mỹ làm những bộ phim vừa được giới phê bình đánh giá cao vừa thành công về mặt thương mại. Ông tiên phong trong việc đề cập đến những chủ đề phức tạp và đầy thách thức như bạo lực, tội phạm và cô đơn. Sự nghiệp của nhiều diễn viên hạng A, bao gồm Robert De Niro, Leonardo DiCaprio và Jodie Foster chính là nhờ bệ phóng từ các phim của Scorsese. Thành công của Martin Scorsese nằm ở cách ông xây dựng nên những nhân vật điện ảnh để đời. Đó là những chân dung thường phức tạp, mơ hồ về mặt đạo đức và có nhiều thiếu sót. Raging Bull, Goodfellas và Casino, tất cả đều có nhân vật chính tham gia vào thế giới tội phạm ngầm. Tính hiện thực được tìm thấy trong hành trình của những người ngoài cuộc, chật vật tìm kiếm vị trí của mình trên thế giới.

Giống như chúng ta, các nhân vật trong thế giới của Scorsese không chỉ đơn giản là tốt hay xấu. Bị thúc đẩy bởi những động cơ trái ngược nhau, họ dễ dao động và mắc sai lầm. Trong phim Taxi Driver, Travis Bickle là một tài xế taxi cô đơn và kỳ quặc, đồng thời cũng là một kẻ nghĩa hiệp. Gã muốn công lý trên đường phố New York nhưng cũng sẵn sàng sử dụng bạo lực để đạt được mục tiêu của mình. Scorsese từng nói ông bị mê hoặc bởi bạo lực và phim của ông thường khám phá bản chất nguyên thủy của con người. Ông cũng quan tâm đến giấc mơ Mỹ và mặt tối của chủ nghĩa tư bản. Hành trình theo đuổi thứ gọi là giấc mơ Mỹ đó, các nhân vật của Scorsese thường kết thúc trong sự tha hóa.

Guillermo del Toro từng chia sẻ: “Nếu Chúa đề nghị rút ngắn cuộc đời tôi để kéo dài cuộc đời của Scorsese - tôi sẽ chấp nhận. Người đàn ông này hiểu điện ảnh. Bảo vệ rạp chiếu phim. Hiện thân của điện ảnh. Ông ấy luôn đấu tranh vì tính nghệ thuật của điện ảnh và chống lại ngành công nghiệp của nó.”

Vầng trăng máu - Tác phẩm nhiều tham vọng

Quy tụ những ngôi sao Leonardo DiCaprio, Robert De Niro, và Lily Gladstone, Vầng trăng máu dựa trên tác phẩm năm 2017 Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI (Vầng trăng máu: Cuộc thảm sát người Osage và sự ra đời của tổ chức FBI) của David Grann. Đây là bộ phim đánh dấu sự tái hợp lần thứ bảy của bộ đôi được coi là “cặp bài trùng” Martin Scorsese và Leonardo DiCaprio sau hai tác phẩm thành công vang dội: The Departed (Chiến hữu) và The Wolf of Wall Street (Sói già phố Wall). 

Trong một bài đánh giá năm 2017, trang EW đã cho cuốn sách điểm A, gọi nó là “cuốn sách giàu có với một ranh giới hữu hình.” Tác phẩm của Grann đào sâu vào các vụ án tội phạm, khai thác bối cảnh lịch sử với Osage Nation và cách các đặc vụ từ một cơ quan liên bang mới mẻ đã đến vùng đất “dữ” này như thế nào. 

Martin Scorsese cùng ê kíp đã dành một khoảng thời gian đáng kể với các nhà sử học Osage và các thủ lĩnh bộ lạc. Vị đạo diễn và đồng biên kịch Eric Roth được cho là đã viết lại kịch bản sau những cuộc gặp này, thay đổi trọng tâm câu chuyện từ sự phát triển của FBI sang văn hóa & góc nhìn của người Osage. Bộ phim là câu chuyện khi tình yêu chân thành “chạm mặt” sự phản bội không thể nói rõ của hai nhân vật chính. Trong cuộc họp báo sau buổi ra mắt phim, thủ lĩnh hiện tại của Osage Nation cũng đã mô tả Vầng trăng máu là một câu chuyện về sự tin tưởng giữa Mollie và chồng cô, cũng như Osage và thế giới bên ngoài và sự “phản bội sâu sắc” của niềm tin đó. 

Dựa trên một chương tối trong lịch sử nước Mỹ, Vầng trăng máu xoay quanh “triều đại khủng bố” - vụ sát hại các thành viên của bộ tộc bản địa Osage Nation ở Oklahoma vào cuối những năm 1910 và 1920. Osage Nation là một trong những bộ tộc giàu có nhất ở Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 20 nhờ việc phát hiện ra dầu mỏ trên đất của họ. Tuy nhiên sự thịnh vượng khiến họ trở thành mục tiêu của bạo lực và bóc lột.

Những vụ giết người trên đất của Osage Nation là một tội ác khủng khiếp. Chúng là lời nhắc nhở về một lịch sử dài phân biệt chủng tộc và ngược đãi mà người Mỹ bản địa đã phải đối mặt. Vầng trăng máu là bản cáo trạng mạnh mẽ về lòng tham và nạn tham nhũng. Tác phẩm là buổi trình diễn của Scorsese, và sự hiện diện của đạo diễn ở Hollywood đã làm rung chuyển mọi thứ. Đã bốn năm kể từ khi The Irishman được phát hành. 3 tiếng 26 phút của Vầng trăng máu sẽ nhắc nhở về tầm quan trọng của điện ảnh kinh điển và của cả trải nghiệm tại rạp chiếu. Bộ phim được khởi chiếu tại Việt Nam từ ngày 20/10/2023.

MINH THƯ

Nguồn: Tạp chí VHNT số 550, tháng 10-2023