Liên hoan Phim (LHP) Tài liệu châu Âu - Việt Nam do EUNIC (Hiệp hội các Viện Văn hóa và Đại sứ quán các nước châu Âu) phối hợp với Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương tổ chức sẽ diễn ra từ ngày 12 đến 18-9-2025 tại Hà Nội và TP.HCM.

Toàn cảnh buổi họp báo

LHP Tài liệu châu Âu - Việt Nam lần thứ 15 do Phái đoàn Wallonie-Bruxelles (Vương quốc Bỉ) tại Việt Nam là đơn vị điều phối cùng với Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương tổ chức tại Hà Nội và Rạp DCINE Bến Thành, TP.HCM là đơn vị phối hợp tổ chức ở phía Nam. Đây là một trong những sự kiện giao lưu văn hóa thường niên giữa các nước thành viên EU và Việt Nam. LHP lần này quy tụ 18 phim tài liệu trong đó có 7 phim đến từ các nước châu Âu: Áo, Wallonie-Bruxelles (Bỉ), Italia, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Israel và Vương quốc Anh; 7 phim do Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương sản xuất, cùng 4 phim của các tác giả độc lập. Với nhiều bộ phim đã giành được giải thưởng tại các LHP trong nước và quốc tế, LHP năm nay mang đến nhiều góc nhìn về cuộc sống, văn hóa, xã hội của các quốc gia trong một thế giới đa chiều nhiều cảm xúc. Những bộ phim này không chỉ đưa người xem đến gần hơn với đời sống xã hội và văn hóa của từng quốc gia, mà còn khẳng định sức mạnh của điện ảnh tài liệu trong việc tạo ra đối thoại, kết nối cộng đồng và thúc đẩy sự thấu hiểu lẫn nhau.

Trưởng Đại diện Phái đoàn Wallonie-Bruxelles (Bỉ) tại Việt Nam Pierre Du Ville cho rằng: “LHP Tài liệu châu Âu-Việt Nam lần thứ 15 này cũng khẳng định cam kết của chúng tôi sẽ luôn đồng hành cùng các tác phẩm điện ảnh tài liệu Việt Nam, tạo điều kiện để những nhà làm phim trong nước có cơ hội giới thiệu tác phẩm và giao lưu với các khán giả cũng như đồng nghiệp nước ngoài”.

NSƯT Trịnh Quang Tùng, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương phát biểu khai mạc

Phát biểu khai mạc buổi họp báo, NSƯT Trịnh Quang Tùng - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương khẳng định, đây là dịp rất quan trọng để quảng bá những tác phẩm điện ảnh tài liệu đến với khán giả trong và ngoài nước. Đồng thời thông qua những tác phẩm phim tài liệu nghệ thuật, các nhà làm phim sẽ có dịp để trao đổi, giao lưu, học hỏi và hiểu biết lẫn nhau, từ đó xây đắp mối quan hệ thân tình ngày càng bền chặt, phát triển về mọi mặt thông qua văn hóa giữa Việt Nam với các nước châu Âu và ngược lại.

Lễ khai mạc LHP sẽ diễn ra vào 18 giờ ngày 12-9, tại Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương. Đêm khai mạc sẽ mở màn với phim Hành trình yêu thương (2024) của đạo diễn Lê Anh Tuấn và Giấy bồi: Lễ hội hóa trang Fano (2024) của đạo diễn Italy Andrea Lodovichetti. Nếu phim Hành trình yêu thương kể câu chuyện cảm động về những chuyến xe tình nghĩa - từng hoạt động mạnh từ dịch COVID-19, chuyên chở miễn phí người bệnh có hoàn cảnh khó khăn thì Giấy bồi: Lễ hội hóa trang Fano lại mang đến một lát cắt văn hóa khi khám phá lễ hội Carnival lâu đời nhất Italy, nơi truyền thống làm giấy bồi và sự sáng tạo của những người thợ làm xe diễu hành được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Phim từng đoạt Giải thưởng Phim Toàn cầu Accolade cho Phim Tài liệu Xuất sắc; Giải thưởng Phim Công chiếu Thế giới: Phim Tài liệu Văn hóa Xuất sắc nhất và Phim Tài liệu Giáo dục Xuất sắc nhất; giải Phim Tài liệu Xuất sắc nhất LHP East Village New York.

Bộ phim "Hành trình yêu thương" mở màn cho LHP năm nay

Tối 13-9, hai bộ phim Ước mơ của ai (đạo diễn Đỗ Thị Huyền Trang) và Những cánh chim khác lạ (đạo diễn Shakked Auerbach) sẽ ra mắt khán giả. Ước mơ của ai là hành trình chia sẻ, đồng hành trong cuộc sống giữa cha mẹ và con cái để cố gắng tìm được tiếng nói chung, còn Những cánh chim khác lạ tiết lộ một câu chuyện riêng tư khó nói về cách nuôi dạy con cái tự kỷ và những đứa trẻ lớn lên trong cái bóng của căn bệnh này. Phim đã giành giải Kim cương cho Đạo diễn xuất sắc nhất tại LHP Jerusalem 2024.

Tối 14-9, khán giả hai miền sẽ được xem các phim Không đầu hàng số phận (đạo diễn Hoàng Hà Lê) và Công nương (đạo diễn Ed Perkins). Không đầu hàng số phận khắc họa chân dung những con người có hoàn cảnh khó khăn nhưng đã trở thành những nhân vật truyền cảm hứng khi vượt qua số phận, đóng góp những giá trị tốt đẹp cho cuộc đời và xã hội. Còn Công nương là một tác phẩm tài liệu mạnh mẽ và chân thực về một trong những nhân vật biểu tượng nhất của thế kỷ XX. Xoay quanh cuộc đời và cái chết của Công nương Diana thông qua các tư liệu lưu trữ đương thời, phim kể câu chuyện sống động và chân thực về mối quan hệ giữa bà và truyền thông, cũng như thái độ của công chúng đối với chế độ quân chủ Anh. Phim được thực hiện bởi đội ngũ từng đoạt giải Oscar, Emmy và giành Giải thưởng Hiệp hội Tài liệu Quốc tế năm 2022; Giải thưởng Hiệp hội Chuyên gia Hollywood.

Cảnh phim "Nhà thầu khoán Năm USOM"

Trình chiếu vào tối 15-9 là hai bộ phim Nhà thầu khoán Năm USOM (đạo diễn Trịnh Quang Tùng) và Chàng trai đẹp nhất hành tinh (đạo diễn Kristina Lindström và Kristian Petri). Phim Nhà thầu khoán Năm USOM kể về Anh hùng lực lượng vũ trang Trần Văn Lai - một chiến sĩ biệt động can trường, mưu trí hoạt động trong lòng địch dưới danh nghĩa “nhà thầu khoán Dinh Độc lập Năm U.SOM”. Trần Văn Lai chính là nguyên mẫu của nhân vật Tư Chung trong bộ phim đình đám Biệt động Sài Gòn. Việc thực hiện một bộ phim về một nhân vật đã rất quen thuộc với công chúng là thách thức lớn, bởi khán giả vốn đã có sẵn hình dung về Tư Chung trên màn ảnh. Tuy nhiên, ê-kíp sản xuất đã lựa chọn khai thác những góc nhìn mới, dựa trên nhiều tư liệu và câu chuyện đời thường ít được biết đến, để khắc họa rõ nét hơn con người Trần Văn Lai phía sau những giai thoại.

Còn Chàng trai đẹp nhất hành tinh lại kể một câu chuyện đầy ám ảnh về cuộc đời của "chàng trai đẹp nhất hành tinh" Björn Andrésen sau vai diễn Tadzio đầy buồn bã, mất mát trong bộ phim Chết ở Venice của đạo diễn Luchino Visconti năm 1971. Khi ấy, anh mới 16 tuổi và không hề chuẩn bị cho việc trở thành người nổi tiếng trên thế giới. Giờ đây, Björn Andrésen ngoài 60 tuổi và “như một cái vỏ rỗng”, phim đã cho khán giả thấy điều gì đã "khoét rỗng" ông. Bộ phim đạt được nhiều giải thưởng danh giá: giải thưởng Guldbagge 2022 (Lễ trao giải Điện ảnh Thụy Điển) cho hạng mục giải Dựng phim xuất sắc nhất; giải Phim tài liệu truyền hình châu Âu xuất sắc nhất của năm tại Giải thưởng Europa 2022; Phim xuất sắc nhất tại LHP quốc tế vùng Balkan 2021…

Tối 16-9, hai bộ phim Kẻ Gỗ - kỳ tích của lòng dân (đạo diễn Nguyễn Đức Ngọc) và Thép chảy trong huyết quản (đạo diễn Thierry Michel) sẽ ra mắt khán giả. Kẻ Gỗ- kỳ tích của lòng dân xoay quanh công trình Đại thủy nông Kẻ Gỗ - một hồ nước nhân tạo được khởi công xây dựng năm 1976 ngay sau khi nhân dân ta giành độc lập thống nhất đất nước. Công trình thực hiện khát vọng ngàn đời của nhân dân Hà Tĩnh để phát triển nông nghiệp, phục vụ dân sinh và cho thấy ý nghĩa tiêu biểu của ý Đảng lòng dân, tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam. Thép chảy trong huyết quản kể câu chuyện về công nghiệp luyện gang thép ở tỉnh Liège của Vương quốc Bỉ, và sự suy tàn của đế chế này. Khán giả sẽ được khám phá công việc của công nhân luyện gang thép, những cuộc đấu tranh và sự kiên cường của họ khi phải đối mặt với quyết định đóng cửa các nhà máy. Được trình chiếu vào đầu năm 2025, bộ phim đã giành các giải thưởng: Phim Tài liệu xuất sắc nhất LHP Tournai Ramdam 2025 (Vương quốc Bỉ); Phim được tuyển chọn tại nhiều LHP trên thế giới.

Cảnh phim "Kẻ Gỗ- kỳ tích của lòng dân"

Tối 17-9, khán giả sẽ được xem hai bộ phim Nghê - linh vật của người Việt (đạo diễn Đào Đức Thanh) và Đại bảo tàng (đạo diễn Johannes Holzhausen). Phim Nghê - linh vật của người Việt gửi đến người xem thông điệp, hãy gìn giữ và phát huy những giá trị của di sản trong đời sống đương đại. Đại bảo tàng lại là một cái nhìn dí dỏm và hài hước phía sau hậu trường của một cơ quan văn hóa nổi tiếng thế giới: Bảo tàng Lịch sử Nghệ thuật Viên. Qua đó đề cập các vấn đề sâu xa hơn: Làm thế nào để dung hòa việc bảo tồn các tác phẩm nghệ thuật với việc đem trình diễn chúng và vai trò của nghệ thuật trong việc thể hiện bản sắc của một dân tộc đối với chính trị và du lịch như thế nào. Phim từng giành Giải thưởng điện ảnh Caligary.

Vào tối 18-9, hai bộ phim Ý chí nhà vô địch (đạo diễn Nguyễn Tiến Dũng) và La Roja - Hành trình đến ngôi vương thế giới (đạo diễn Eulogio Romero Lacalle sẽ ra mắt khán giả. Ý chí nhà vô địch tái hiện ý chí, tinh thần mạnh mẽ, nỗ lực không mệt mỏi của cá nhân các vận động viên Wushu Việt Nam trên hành trình chinh phục đỉnh cao trong các giải đấu khu vực và quốc tế. Còn La Roja - Hành trình đến ngôi vương thế giới kể lại hành trình đến với ngôi vô địch World Cup năm 2010 của đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha.  

Một điều thú vị, 4 bộ phim của 4 tác giả độc lập sẽ mang lại sự tươi mới, đầy màu sắc cho LHP lần này. Bộ phim Chân trời rực rỡ của đạo diễn Lan Nguyên là hành trình ca sĩ Hà Anh Tuấn trở về quê hương, gắn với nghệ thuật hát xẩm và câu chuyện cội nguồn. Phim Gió mùa về của đạo diễn Lê Thị Thắm lắng đọng trong không gian một trung tâm chăm sóc ở Ba Vì, nơi những bệnh nhân khát khao một cuộc sống bình thường. Phim Toàn ơi của đạo diễn Nguyễn Hồ Bảo Nghi lại mang sắc thái dí dỏm khi kể về một khu phố Hà Nội đầy nhộn nhịp qua nhân vật “đồng chí Toàn”. Và Thư gửi mẹ của đạo diễn Hà Lệ Diễm khiến khán giả xúc động khi theo chân bé gái người Mông 11 tuổi viết thư cho người mẹ xa vắng, mở ra nỗi niềm trẻ em vùng cao trong khoảng trống tình cảm và xã hội. Những tác phẩm này, bằng sự sáng tạo tự do và góc nhìn cá nhân, đã góp thêm nhiều màu sắc và chiều sâu cho liên hoan. Buổi chiếu phim  sẽ diễn ra từ 9 giờ đến 17 giờ ngày 14-9.  

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN