Ngày 10-10-2025, nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã tổ chức đón nhận tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” của Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội trao tặng cho Trung tâm. Bức tranh được trưng bày tại nhà Tiền đường, Thái Học. Đây là tác phẩm có quy mô độc bản, đạt hai kỷ lục Việt Nam: “Tác phẩm tranh gỗ điêu khắc thủ công chủ đề “Vinh quy bái tổ” trên gỗ liền khối lớn nhất Việt Nam” và “Tác phẩm có số lượng nhân vật điêu khắc nhiều nhất Việt Nam”, đánh dấu nỗ lực sáng tạo và khát vọng tôn vinh truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm bên bức tranh "Vinh quy bái tổ"

Tác phẩm “Vinh quy bái tổ” được chế tác từ gỗ Cẩm quý hiếm, với kích thước dài 8m33, rộng 1m70, dày 16cm. Bức tranh tái hiện sinh động hành trình khoa bảng – từ thuở nhỏ học với Thầy đồ, đến Lều chõng đi thi Hương rồi trẩy kinh thi Hội, thi Đình, đề tên Bảng vàng và được vua ban Ân Tứ trở về làng trong lễ Vinh quy.

Để hoàn thành tác phẩm tranh gỗ Vinh quy bái tổ có quy mô lớn nhất Việt Nam, xưởng tranh gỗ Bùi Gia, do Nghệ nhân Bùi Trọng Lăng chủ trì, đã nhận được sự cố vấn, hỗ trợ chuyên môn của nhiều nhà khoa học và chuyên gia uy tín về lịch sử, mỹ thuật và văn hóa. Tác phẩm được hoàn thiện trong 27 tháng đục chạm thủ công, chưa kể 9 tháng sưu tầm tư liệu, nghiên cứu mẫu và phác thảo. Toàn bộ bức tranh khắc họa 348 nhân vật, cùng 41 cờ quạt, võng lọng, giáo mác, 55 con vật và 35 công trình kiến trúc tạo nên một tổng thể nghệ thuật phong phú về hình tượng, tinh xảo về kỹ thuật và giàu giá trị biểu tượng văn hóa.

Tác phẩm tranh gỗ "Vinh quy bái tổ" được trưng bày tại nhà Tiền Đường, Thái Học

Bố cục bức tranh tuân thủ nguyên tắc mỹ thuật “Khí vận sinh động”, khiến đoàn rước như hình ảnh Rồng uốn lượn – biểu tượng gắn liền với tên gọi Thăng Long – Hà Nội. Cảnh sắc và nhân vật được khắc họa công phu dựa theo tiểu thuyết Lều Chõng của nhà văn Ngô Tất Tố, với sự xuất hiện đủ tầng lớp xã hội xưa: Sĩ, Nông, Công, Thương - Ngư, Tiều, Canh, Mục. Đặc biệt, hình ảnh Ngọ Môn, Điện Thái Hòa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Khuê Văn Các, cổng làng, cây đa, giếng nước, sân đình… hòa quyện trong không khí lễ hội rộn ràng, tạo nên một trường đoạn sử thi bằng gỗ sống động.

Bức tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mà còn là kết tinh của tình yêu, tâm huyết và khát vọng lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống tới các thế hệ hôm nay và mai sau. Chia sẻ về ý nghĩa tác phẩm, nghệ nhân Bùi Trọng Lăng cho biết: “Đây là tiếng nói rõ ràng và thiết tha nhất cho khát vọng cả cuộc đời làm nghề của chúng tôi: thông qua tranh gỗ truyền tải, tôn vinh văn hóa nước nhà, ghi dấu những giá trị tinh hoa bất diệt trong dòng chảy lịch sử dân tộc”.

Bức tranh là địa điểm lý tưởng để các em học sinh check-in mỗi khi đến với Khu di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Bức tranh là hình ảnh biểu trưng cho truyền thống hiếu học và sự vinh danh nhân tài – những giá trị cốt lõi mà Văn Miếu – Quốc Tử Giám đang bảo tồn và lan tỏa. Đây cũng là món quà văn hóa góp phần làm phong phú không gian trưng bày, trở thành điểm nhấn tại Tiền Đường nhà Thái Học, tăng thêm sức hấp dẫn của các hoạt động giáo dục di sản, các hoạt động phát huy giá trị di tích, giúp thế hệ trẻ cảm nhận rõ hơn tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo”.

THANH DANH - Ảnh: THÚY NGA