Tối 21-12, tại Quảng trường Golden Field, UBND thị xã Nghĩa Lộ đã tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ “Xên đông” (Cúng rừng) của người Thái thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái.

Đại biểu và nhân dân thị xã Nghĩa Lộ tham dự buổi lễ

Tham dự Lễ công bố, về phía Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có ông Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá;

Về phía tỉnh Yên Bái có các đồng chí: Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Tạ Văn Long; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Trưởng đoàn công tác của Tỉnh ủy phụ trách Đảng bộ thị xã Nghĩa Lộ Nguyễn Minh Toàn; Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hoàng Thị Thanh Bình; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vũ Thị Hiền Hạnh; Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nguyễn Quốc Luận; Giám đốc Sở VHTTDL Nông Việt Yên…

Về phía đại biểu thị xã Nghĩa Lộ: Bí thư Thị uỷ Nghĩa Lộ Đỗ Việt Bách; đại diện lãnh đạo Thường trực Thị ủy, Ban Thường vụ Thị uỷ; nguyên lãnh đạo thị xã qua các thời kỳ; Lãnh đạo các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể thị xã; các nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân dân gian cùng đông đảo nhân dân và du khách.

Tại buổi lễ, Phó giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Yên Bái Nguyễn Lâm Tới, thừa uỷ quyền của Bộ trưởng Bộ VHTTDL công bố Quyết định số 2319/QĐ-BVHTTDL, ngày 9-8-2024, về việc đưa tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ “Xên Đông” của người Thái thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Phó giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Yên Bái Nguyễn Lâm Tới thừa uỷ quyền của Bộ trưởng Bộ VHTTDL công bố Quyết định đưa tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ “Xên Đông” của người Thái thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Phó Chủ tịch Thường trực UBND thị xã Nghĩa Lộ Lương Mạnh Hà phát biểu cam kết tại Lễ công bố

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá (Bộ VHTTDL) trao Bằng Chứng nhận của Bộ trưởng Bộ VHTTDL cho lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Yên Bái

Phát biểu cam kết tại Lễ công bố, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thị xã Nghĩa Lộ Lương Mạnh Hà cho biết, thị xã Nghĩa Lộ – cửa ngõ phía Tây của tỉnh Yên Bái, không chỉ là mảnh đất giàu truyền thống cách mạng, mà còn là nơi hội tụ những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc. Trong đó, dân tộc Thái chiếm phần đông với những di sản văn hóa lâu đời, thấm đẫm giá trị nhân văn sâu sắc. Một trong những nét đẹp tiêu biểu, thể hiện tâm linh và tín ngưỡng độc đáo của đồng bào Thái chính là Lễ Xên Đông.

Nhận thức được tầm quan trọng của di sản văn hóa, trong những năm qua thị xã Nghĩa Lộ luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác gìn giữ, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội; coi đây là nhiệm vụ quan trọng, một trong những động lực tạo nên bản sắc và sức mạnh nội sinh trong quá trình phát triển của thị xã. Toàn thị xã hiện có 5 di tích được xếp hạng (2 di tích lực sử quốc gia đó là: Di tích lịch sử văn hoá quốc gia Căng và Đồn Nghĩa Lộ, Di tích lịch sử văn hoá quốc gia Khu uỷ Tây Bắc và 3 di tích cấp tỉnh: Di tích lịch sử văn hoá Đền Cầm Hánh, Di tích lịch sử văn hoá Thành Viềng Công, Di tích lịch sử văn hoá danh thắng Nậm Tốc Tát).

Đặc biệt có 3 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó, Nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và 2 di sản được đưa vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia đó là: Hội Hạn Khuống và Lễ “Xên Đông” của Người Thái, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái.

Ông Lương Mạnh Hà nhấn mạnh, lễ Xên Đông là lễ hội đặc biệt quan trọng của cộng đồng người Thái đen, được tổ chức hàng năm để tri ân các vị thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, bản mường bình yên và đời sống nhân dân no ấm, hạnh phúc. Đây không chỉ là hoạt động tâm linh, mà còn là dịp để bà con cộng đồng giao lưu, gắn kết tình cảm, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc mình.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt, Lễ Xên Đông đã được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Đây là niềm tự hào vô cùng to lớn không chỉ của đồng bào Thái Nghĩa Lộ mà còn của toàn thể nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái. “Việc đón nhận danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia hôm nay là kết quả của sự chung tay, nỗ lực gìn giữ và bảo tồn văn hóa của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã Nghĩa Lộ. Đồng thời, đây cũng là sự ghi nhận của Đảng, Nhà nước đối với những giá trị quý báu trong di sản văn hóa của cộng đồng người Thái” – ông Lương Mạnh Hà khẳng định.

Cùng với Lễ công bố Quyết định ghi danh “Lễ Xên Đông, của Người Thái thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, thị xã tổ chức chuỗi hoạt động văn hoá, du lịch để chào đón sự kiện đầy ý nghĩa này; nhân dân và du khách sẽ được tham quan, trải nghiệm không gian văn hóa rực rỡ sắc màu của các dân tộc thị xã với hoạt động trình diễn đường phố của 14 khối thể hiện các giá trị văn hoá 5 dân tộc (Thái, Mường, Mông, Kinh, Tày); tham quan quan và trải nghiệm Phố đi bộ; Trình diễn múa sạp của 16 đội sạp đến từ các xã, phường và ngành giáo dục; Hội thi mảng tại xã Sơn A; trình điễn Hội Hạn khuống tại xã Nghĩa An và tham quan trải nghiệm văn hoá tại các thôn, bản du lịch cộng đồng; tìm hiểu di tích, danh thắng của thị xã…

Phó Chủ tịch Thường trực UBND thị xã Nghĩa Lộ Lương Mạnh Hà cho biết, trong thời gian tới, để phát huy giá trị di sản mà thị xã Nghĩa Lộ vinh dự được đón nhận hôm nay, UBND thị xã Nghĩa Lộ cam kết sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động thiết thực phát huy và thực hành di sản với những hành động cụ thể:

Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá Lễ Xên Đông gắn với phát triển du lịch văn hóa cộng đồng, góp phần đưa Nghĩa Lộ trở thành điểm đến hấp dẫn.

Hai là, tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện để đồng bào Thái tổ chức, truyền dạy lễ hội, bảo tồn các nghi lễ truyền thống.

Ba là, phát huy vai trò của cộng đồng trong gìn giữ và bảo vệ di sản, đặc biệt là thế hệ trẻ, để nét đẹp văn hóa này được lưu truyền mãi mãi.

“Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia hôm nay không chỉ là sự kiện quan trọng của thị xã Nghĩa Lộ mà còn là dịp để chúng ta tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái nói riêng và các dân tộc tỉnh Yên Bái nói chung. Chúng tôi tin tưởng rằng, với niềm tự hào và trách nhiệm, mỗi chúng ta sẽ chung tay bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quý báu này, góp phần xây dựng thị xã Nghĩa Lộ ngày càng phát triển, văn minh và giàu bản sắc” – Phó Chủ tịch Thường trực UBND thị xã Nghĩa Lộ nhấn mạnh.

Tại buổi lễ, các đại biểu cùng đông đảo nhân dân đã được xem chương trình nghệ thuật mang đậm nét văn hóa đồng bào dân tộc Thái với chủ đề “Mường Lò – Miền di sản”; đặc biệt, đại biểu cùng toàn thể nhân dân, du khách đã cùng nhau nắm tay hòa nhịp và cảm nhận tình yêu trong điệu xòe đắm say lòng người.

Lễ “Xên đông” được tổ chức chính thức vào ngày 12 tháng Giêng hằng năm gồm có phần lễ và phần hội với các hình thức nghệ thuật trình diễn dân gian như: múa xòe, hát khắp, nhảy sạp, biểu diễn nhạc cụ, …) và các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào Thái vùng Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ.

Đối với tộc người Thái ở Nghĩa Lộ, việc bảo vệ rừng, đặc biệt là những khu rừng đầu nguồn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đã trở thành nét đẹp của bản mường, được coi là trách nhiệm của mỗi cư dân Thái bao đời nay. Lễ “Xên đông” là một di sản văn hóa phi vật thể có giá trị tinh thần to lớn, mang ý nghĩa tích cực trong việc bảo vệ rừng, bảo vệ thiên nhiên, Tập quán xã hội và tín ngưỡng này mang tính nhân văn sâu sắc, triết lý sâu xa, thể hiện nguyện vọng chân chính của cộng đồng tộc người luôn mong muốn vươn lên trong cuộc sống

Tin, ảnh: NGỌC BÍCH