Tại không gian trưng bày của thành phố Cần Thơ trong khuôn khổ Triển lãm Thành tựu đất nước, đông đảo khách tham quan đã có dịp trải nghiệm và thưởng thức những tiết mục đặc sắc của nghệ thuật đờn (đàn) ca tài tử do các nghệ nhân trình diễn. Những giai điệu ngân vang, khi da diết, lúc rộn ràng, đã đưa người nghe đến với văn hóa độc đáo của vùng đất phương Nam.

Đờn ca tài tử là loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo hình thành từ cuối thế kỷ XIX ở Nam Bộ, được sáng tạo dựa trên dòng nhạc lễ, nhạc nhã cung đình và những giai điệu dân ca ngọt ngào từ miền Trung nắng gió, đến sông nước miền Nam. Đây là loại hình nghệ thuật có sự kết hợp hòa quyện, đặc sắc giữa tiếng đờn, lời ca và điệu bộ.

Các nghệ nhân trình diễn Đờn ca tài tử tại Triển lãm

Nghệ thuật đờn ca tài tử là gạch nối hài hòa giữa văn hóa bác học và văn hóa dân gian, là sự tích hợp của nhiều loại hình diễn xướng dân gian đặc sắc, làm nên những giai điệu mượt mà, sâu lắng, mang cái tính, cái tình của người phương Nam.

Với những giá trị đặc sắc ấy, năm 2013, UNESCO đã ghi danh Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Tại không gian trưng bày của thành phố Cần Thơ, khán giả không chỉ được thưởng thức những tiết mục hòa đàn các bài: Ngũ đối Hạ, Xuân tình, Nam xuân, Duyên kỳ ngộ, Dạ cổ hoài lang… qua phần trình diễn của các nghệ nhân: Thanh Tiền (đàn Kìm), Trí Thành (đàn Cò), Huỳnh Long (đàn Tranh), Thành Thái (đàn ghi ta phím lõm) mà còn được trải nghiệm, tìm hiểu về các loại nhạc cụ dân tộc đắc sắc.

Nhạc cụ trong Đờn ca tài tử Nam Bộ rất phong phú, linh hoạt, gồm nhiều loại đàn như: đàn kìm, đàn tranh, đàn cò, đàn gáo, đàn bầu, đàn sến sáo, song lang, đàn tỳ bà, đàn ghita phím lõm… Trong đó, 4 loại đàn được gọi là tứ tuyệt trong đờn ca tài tử có Kìm – Cò – Tranh – Bầu. Riêng cây song lang giữ vai trò giữ nhịp, như chiếc đũa nhạc của người nhạc trưởng trong dàn nhạc phương Tây.

Bên cạnh đó, nền tảng của Đờn ca tài tử Nam Bộ là 20 bài bản Tổ, thường được gọi là 3 Nam, 6 Bắc, 4 Oán, 7 Bài. Trong đó, 6 bài Bắc gồm: Lưu thủy, Phú lục, Bình bán chấn, Xuân tình, Tây thi, Cổ bản; 3 bài Nam: Nam xuân, Nam ai, Đảo ngũ cung hay còn gọi là Nam đảo; 4 bài Oán: Tứ đại, Phụng cầu, Phụng hoàng, Giang nam; 7 bài Lễ: Xàng xê, Ngũ đối thượng, Ngũ đối hạ, Long đăng, Long ngâm, Vạn giá và Tiểu khúc.

Khi tiếng đàn nổi lên, bài Bắc là diễn tả sự vui tươi, phóng khoáng; bài Lễ trang nghiêm, tôn kính; bài Nam phảng phất sự an nhàn, thanh thoát; còn các bài Oán là những giai điệu gợi cảnh u sầu, chia ly.

Trình diễn Đàn ca tài tử tại không gian trưng bày Triển lãm

Chia sẻ về cảm nhận khi thưởng thức các bản Đờn ca tài tử tại không gian triển lãm, anh Hoàng Văn Tuấn (Bắc Ninh) cho biết: "Tôi cảm thấy rất thích thú khi được nghe nghệ thuật truyền thống của phương Nam tại không gian đặc biệt ý nghĩa này. Đến với Triển lãm hôm nay, rất nhiều người dân miền Bắc được thưởng thức nhiều loại hình nghệ thuật, trong đó có đàn ca tài tử do các nghệ nhân đến từ TP Cần Thơ biểu diễn. Cùng với việc được nghe các giai điệu truyền thống, tôi còn được nghe giới thiệu về các loại nhạc cụ cũng như được biết thêm về ý nghĩa, cấu trúc của các bài Đàn ca tài tử. Tôi thấy, việc biểu diễn âm nhạc truyền thống ở những nơi có đông đảo công chúng rất hữu ích, qua đó sẽ góp phần lan tỏa rộng rãi văn hóa dân tộc đến với người dân trong nước và bạn bè quốc tế”.

Đại diện Trung tâm Văn hóa, Nghệ thuật TP Cần Thơ cho biết, trong những năm gần đây, TP Cần Thơ rất tâm huyết trong bảo tồn và phát huy nghệ thuật Đờn ca tài tử. Nhiều lớp truyền dạy, nhiều mô hình quảng bá môn nghệ thuật này ngày càng được lan tỏa, nhân rộng trong cộng đồng và mang lại hiệu quả tích cực.

Tin, ảnh: THÁI AN