PGS, TS Nguyễn Văn Hiệu - Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội phát biểu tại hội thảo.

Ngày 26-12-2024, tại Hà Nội đã diễn ra hội thảo khoa học 100 năm nghệ thuật Việt Nam từ góc nhìn liên ngành và khai phóng do Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức.

Một trăm năm trước, sự ra đời của Trường Mỹ thuật Đông Dương trực thuộc Viện Đại học Đông Dương (tiền thân của Đại học Quốc gia Hà Nội) đã đánh dấu cột mốc quan trọng trong tiến trình phát triển hệ thống giáo dục về nghệ thuật ở Việt Nam.

Trong số các thành tựu và di sản to lớn mà Trường Mỹ thuật Đông Dương để lại thì tinh thần khai phóng và tiếp cận liên ngành đã mang tới những bài học kinh nghiệm có giá trị to lớn. Tinh thần đó đã trở thành một trong những định hướng then chốt đối với việc tạo dựng các triết lý giáo dục và thực hành nghệ thuật mới trong quá trình hình thành và phát triển nền nghệ thuật Việt Nam suốt một thế kỷ vừa qua.

TS Philippe Le Failler - Trưởng đại diện EFEO phát biểu về mối quan hệ giữa EBAI và EFEO

Trong khoảng hai thập kỷ trở lại đây, sự mở rộng của thực hành sáng tạo, nghệ thuật cùng với xu thế phát triển của nền kinh tế sáng tạo và các lĩnh vực công nghiệp văn hóa sáng tạo trong khu vực và trên thế giới, liên ngành và khai phóng - những giá trị được xác lập từ thời kỳ Mỹ thuật Đông Dương dần trở thành một trong những định hướng then chốt thúc đẩy các hoạt động giáo dục nghệ thuật theo xu hướng hiện đại và hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh đó việc làm rõ truyền thống và triết lý của các thực hành sáng tạo, giáo dục nghệ thuật liên ngành và khai phóng trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam cũng như khả năng ứng dụng cho hoạt động thực hành và đào tạo nghệ thuật hiện nay trở thành một trong những nhu cầu cấp thiết. Đây chính là những căn cứ quan trọng để tổ chức hội thảo khoa học 100 năm nghệ thuật Việt Nam từ góc nhìn liên ngành và khai phóng nhân kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Trường Mỹ thuật Đông Dương (1924-2024).

PGS, TS Nguyễn Văn Hiệu - Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật chia sẻ tại hội thảo: “Mặc dù nội dung của các tham luận tham gia hội thảo lần này chưa thể hoàn toàn bao quát được tất cả chủ đề hết sức phong phú của vấn đề khai phóng và liên ngành trong quá trình phát triển suốt một thế kỷ cũng như đời sống sinh động của nghệ thuật ở Việt Nam hiện nay nhưng chúng tôi kỳ vọng rằng, mỗi một tiểu ban sẽ đem đến những góc nhìn mới gắn với chủ đề của hội thảo. Đó cũng sẽ là điểm khởi đầu cho những nghiên cứu sâu rộng hơn, những dự án hợp tác mới và những bước tiến vững chắc trong việc tiếp nối di sản quý giá của Trường Mỹ thuật Đông Dương nói riêng, và nền nghệ thuật Đông Dương nói chung, hướng đến một tương lai nghệ thuật Việt Nam rực rỡ và bền vững. Thông qua cuộc hội thảo lần này, chúng tôi cũng kêu gọi sự tham gia tích cực từ các học giả, nhà nghiên cứu, nghệ sĩ và các bên liên quan để cùng đóng góp ý kiến, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất những sáng kiến thiết thực. Sự chung tay của cộng đồng nghiên cứu và nghệ thuật sẽ giúp đưa ra các giải pháp sáng tạo và toàn diện, để phát triển giáo dục nghệ thuật và mở ra những hướng đi mới cho nền văn hóa nghệ thuật Việt Nam trong thế kỷ XXI”.

Các đại biểu tham gia hội thảo

Hội thảo đã nhận được gần 40 tham luận được gửi đến từ các nhà khoa học, những người nghiên cứu giảng dạy nghệ thuật, những người thực hành sáng tạo nghệ thuật từ nhiều đơn vị trên cả nước. Các tham luận đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau của tính liên ngành và khai phóng trong giáo dục và sáng tạo nghệ thuật bao gồm lịch sử hình thành, di sản được trao truyền, đời sống trong xã hội hiện đại cho đến sự thể hiện trong từng lĩnh vực cụ thể như kiến trúc và mỹ thuật ứng dụng, nghệ thuật đương đại và giáo dục công nghiệp văn hóa - sáng tạo. Ngoài các báo cáo được trình bày trong phiên toàn thể, hội thảo tập trung trình bày và thảo luận xung quanh 6 nhóm chủ đề tương ứng với 6 tiểu ban chuyên môn: Mỹ thuật Đông Dương và những vấn đề giáo dục nghệ thuật; Nghệ thuật và di sản nghệ thuật trong đời sống xã hội hiện nay; Từ sáng tạo đến thương mại - Tiêu dùng văn hóa và thị trường nghệ thuật; Kiến trúc và mỹ thuật ứng dụng ở Việt Nam - Từ Trường Mỹ thuật Đông Dương nhìn về hôm nay; Thực hành nghệ thuật đương đại nhìn từ tiếp cận liên ngành; Giáo dục đào tạo về công nghiệp văn hóa - sáng tạo.

Ths, KTS Nguyễn Ngọc Sơn phát biểu bài tham luận với đề tài “Từ Ban Kiến trúc Trường Mỹ thuật Đông Dương đến Trường Kiến trúc Đà Lạt, Trường Kiến trúc Sài Gòn: Lược sử và thế hệ kiến trúc sư tiền phong người Việt”

Hội thảo không chỉ hướng tới mục tiêu tìm hiểu và tôn vinh những giá trị và đóng góp to lớn của Trường Mỹ thuật Đông Dương trong tiến trình phát triển lịch sử sáng tạo và và giáo dục nghệ thuật ở Việt Nam để từ đó nhận ra những giá trị có thể kế thừa, phát triển và mở rộng trong bối cảnh hiện đại; mà đồng thời cũng là cơ hội để chúng ta cùng nhìn nhận một cách toàn diện về di sản giáo dục nghệ thuật từ Trường Mỹ thuật Đông Dương, từ đó đề xuất những định hướng mới mẻ để phát triển giáo dục nghệ thuật tại Việt Nam phù hợp với sự thay đổi nhanh chóng của thời đại. Bên cạnh đó, hội thảo cũng là một diễn đàn để các nhà khoa học, các nghệ sĩ, những người thực hành nghê thuật đương đại cùng nhau chia sẻ các quan điểm, các tranh luận học thuật mang tính xây dựng về các vấn đề đương đại giữa một khung cảnh hết sức sinh động và đa dạng với nhiều loại hình của đời sống sáng tạo và giáo dục nghệ thuật hiện nay. Điều này không chỉ tạo ra một cuộc đối thoại thú vị giữa quá khứ và hiện tại với hàm nghĩa “ôn cố nhi tri tân” mà còn là những gợi mở cho những tầm nhìn xa hơn về tương lai và vai trò của sáng tạo nghệ thuật trong nền công nghiệp văn hóa sáng tạo trong bối cảnh phát triển của kỷ nguyên công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và hội nhập quốc tế.

Toàn cảnh hội thảo 100 năm nghệ thuật Việt Nam từ góc nhìn liên ngành và khai phóng

LIÊN HƯƠNG