Vở tuồng “Dấu thiêng Hà Nội” (hay “Cho những gì còn mãi”) chính thức ra mắt khán giả vào tối 25-9 tại Rạp Hồng Hà (Hà Nội). Vở diễn đã mang lại nhiều cảm xúc cho khán giả Thủ đô, truyền đi thông điệp sâu sắc về tinh thần phát huy sức mạnh truyền thống yêu nước để xây dựng tương lai.

Vở tuồng “Dấu thiêng Hà Nội” do Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam thực hiện, được dàn dựng dưới sự chỉ đạo của Bộ VHTTDL, Cục Nghệ thuật Biểu diễn. Vở diễn được dàn dựng từ kịch bản của tác giả Lê Công Phượng, do NSND Lê Tiến Thọ đạo diễn; Trợ lý đạo diễn: NSƯT Chu Quang Cường; Âm nhạc: NSƯT Lê Trần Vinh; Biên đạo múa: NSƯT Lê Khánh Toàn; Họa sĩ: NSƯT Nguyễn Hoàng Phong… cùng sự tham gia của các nghệ sĩ nghệ thuật tuồng biểu diễn.

“Dấu thiêng Hà Nội” là một tác phẩm nghệ thuật sân khấu Tuồng về đề tài chiến tranh cách mạng, lấy bối cảnh cuối năm 1946 đầu năm 1947, là thời điểm quân và dân Thủ đô anh hùng trong buổi đầu kháng chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta lần thứ hai.

Vở diễn với cấu trúc nhân vật đa tầng: sinh viên khoa văn Lê Dũng, Hoàng Lan đại diện cho tầng lớp trí thức trẻ; gia đình ông Hoàng An (tư sản yêu nước); bà Bình, ông Công, Lê Hải là những người lao động theo cách mạng; các vị sư nơi cửa thiền với biểu tượng từ bi, hỉ xả; và Sắn, Khoai - những phận người “thấp cổ bé họng”. Sự đa dạng của các nhân vật với xuất thân và cảnh ngộ khác nhau nhưng hội tụ chung phẩm chất của con Lạc cháu Hồng, đó là lòng tự tôn dân tộc, tình yêu quê hương, lối sống nghĩa tình, mộc mạc, chân phương.

Đặt trong bối cảnh Thủ đô, đất nước gặp hiểm nguy, nhưng vở diễn không mô tả sâu về các trận đánh. Thay vào đó, mạch truyện được dẫn dắt nhanh, dồn dập qua những lớp diễn cho thấy sự nỗ lực của quân dân Thủ đô khi tham gia phong trào quyên góp đồng đúc vũ khí, làm huy hiệu, xung phong vào Đội Cảm tử quân… Từ đội ngũ trí thức, đến gia đình tư sản, hay những phận người nhỏ bé… mọi tầng lớp cùng chung tay, góp sức, kết tụ thành sức mạnh tập thể để bảo vệ Thủ đô thân yêu với khẩu hiệu “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”.

Thông qua các tuyến nhân vật, khán giả chứng kiến mối tình đẹp của Lê Dũng – Hoàng Lan. Nhưng đó không chỉ là tình yêu đôi lứa, mà còn là tinh thần yêu nước của tuổi trẻ: nhiệt huyết dấn thân, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Cùng mạch ấy là tâm thế đạo pháp "hộ quốc an dân", hòa quyện giáo lý nhà Phật với sự nghiệp cứu nước qua việc các nhà sư nơi cửa thiền tích cực quyên góp đồng ủng hộ cách mạng; nhà tư sản Hoàng An cũng chung tay, góp sức cho cuộc đấu tranh giành hòa bình cho Thủ đô và đất nước…

Đối trọng với tuyến chính diện là Hoàng Phú – tay sai, chỉ điểm cho giặc và Beavis, hiện thân của đội quân Pháp tái chiếm. Chúng dùng đủ mánh khóe để đàn áp tinh thần yêu nước, cướp đoạt số đồng quý giá mà Việt Minh vận động cho kháng chiến, phơi bày bộ mặt hống hách, bạo lực… càng làm tôn lên tinh thần bất khuất, ý chí kiên cường của nhân dân Thủ đô chống lại quân xâm lược.

Lấy đề tài chiến tranh cách mạng, “Dấu thiêng Hà Nội” đã cuốn khán giả nhờ cách kể chuyện mạch lạc, có những cao trào cảm xúc rõ nét. Cùng với đó là sự khéo léo vận dụng ngôn ngữ của Tuồng với âm nhạc, vũ đạo, phục trang và lối diễn ước lệ, đã truyền tải trọn vẹn tâm trạng nhân vật, đẩy bật chất bi hùng - đặc trưng của Tuồng và đưa câu chuyện chạm đến trái tim người xem.

Tác giả Lê Công Phượng chia sẻ: Đất nước mình đã trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, vẻ vang, hào hùng mà cũng lắm đau thương! Tìm hiểu về lịch sử dân tộc trong những năm đầu đất nước mới giành được độc lập (1946–1947), tôi thấy rưng rưng với hình ảnh quân dân Thủ đô anh hùng đồng tâm quyết chí một lòng, chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh theo Đảng, Bác Hồ đứng lên giữ lấy Thủ đô - trái tim thiêng liêng của Tổ quốc trước hành động trở lại xâm lược của thực dân Pháp. Vậy nên tôi đã nảy ra ý định viết đề cương tác phẩm và tham gia Cuộc vận động sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật "Sống mãi với thời gian" giai đoạn 2022–2025 do Bộ VHTTDL phát động.

Kịch bản được hoàn thiện tại trại sáng tác Vũng Tàu năm 2023. Sau đó, được Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam chọn dàn dựng. "Những điều tôi gửi gắm trong tác phẩm không chỉ là: sự tri ân của chúng ta - thế hệ hôm nay với các vị anh hùng giữ Thủ đô năm xưa; để tôn vinh sự sáng suốt của Đảng và Nhà nước cũng như khẳng định sức mạnh của trí tuệ Việt Nam trước thời khắc lịch sử éo le, ngàn cân treo sợi tóc… mà còn là một thông điệp gửi tới khán giả của ngày hôm nay. Thông điệp ấy là: Chúng ta có được cuộc sống hòa bình, thịnh vượng hôm nay là nhờ các thế hệ cha anh xưa hy sinh xương máu mà đổi lấy. Yêu tổ quốc, tự hào về truyền thống dân tộc, chúng ta cần phải làm gì để giữ lấy thành quả độc lập, tự do, hạnh phúc đang có?” – Tác giả Lê Công Phượng nhấn mạnh.

Cùng với dấu ấn kịch bản của Lê Công Phượng và sự đạo diễn tài tình của NSND Lê Tiến Thọ, góp phần quan trọng làm nên thành công của vở diễn còn ở dàn diễn viên chuyên nghiệp. Với sự nhập vai thuyết phục của Mạnh Linh (Lê Dũng) và Thanh Phương (Hoàng Lan) đã truyền tải trọn vẹn tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ, sẵn sàng hy sinh khi Tổ quốc cần; Ngọc Cường (Hoàng An) khắc họa thành công hình ảnh người chủ gia đình tư sản công tâm, không dung túng khi phát hiện con trai là chỉ điểm cho giặc; Lộc Huyền (Bà Thi) ban đầu bao bọc con lầm lạc, nhưng khi thấu hiểu tội ác của quân xâm lược đã tỉnh ngộ, đứng về chính nghĩa. Tuấn Hiệp (Beavis) thể hiện rõ sự kiêu căng, hợm hĩnh của kẻ chiếm đóng giữa lòng Thủ đô; Đình Thuận (Hoàng Phú) phơi bày sự lưu manh, mưu mô, sẵn sàng lợi dụng cả người thân để phục vụ thực dân Pháp; hay sự tung hứng của Đình Nam (Khoai) trong các lớp diễn đã mang đến sự hứng thú, vui vẻ cho khán giả trong quá trình dõi theo vở diễn…

Đạo diễn, NSND Lê Tiến Thọ cho biết: Tôi muốn truyền tải tinh thần “quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” của nhân dân Hà Nội. “Hình ảnh những người cầm bom ba càng lao vào xe tăng địch là âm hưởng chúng tôi gửi vào tác phẩm. Những lớp trò ấy cũng là dụng ý dàn dựng để khắc họa tính cách, hành động và mục đích của nhân vật, gắn kết nghệ thuật với đề tài, qua đó thể hiện trọn vẹn tư tưởng, chủ đề của vở diễn” - ông chia sẻ.

“Dấu thiêng Hà Nội” không dừng ở dư âm xúc động của một đêm diễn. Tác phẩm dẫn người xem trở về những thời khắc bi hùng của Thủ đô, để những mạch ngầm yêu nước, tình đoàn kết, ý chí kiên cường và khát vọng hòa bình lặng lẽ tiếp nối, chuyển giao từ hôm nay sang mai sau. Vở diễn không chỉ là sự nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử dân tộc, mà còn khơi dậy niềm tự hào và lý tưởng sống cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Bài, ảnh: NGỌC BÍCH