Chiều ngày 3-6-2024, Đại sứ quán Pháp tại Hà Nội đã tổ chức buổi họp báo Tổng kết dự án FSPI “Chia sẻ và Gìn giữ Di sản Việt Nam”. Đây là dự án do Quỹ Đoàn kết các Dự án Đổi mới (FSPI) của Bộ Ngoại giao Pháp tài trợ, được Bộ phận Hợp tác và Hoạt động Văn hóa của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam thực hiện, nhằm tăng cường hợp tác và trao đổi văn hóa giữa Việt Nam và Pháp.

Toàn cảnh buổi họp báo

Phát biểu tại buổi họp báo, Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet đánh giá: “Đây là một dự án rất quan trọng, được hình thành sau chuyến thăm chính thức Pháp của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính vào tháng 11-2021. Dự án này tiếp nối những hợp tác giữa Pháp và Việt Nam, đồng thời tạo tiền đề mở ra những dự án hợp tác mới ngay trong năm 2025… Trong tính đa dạng của các dân tộc ở Việt Nam, các quốc gia như Việt Nam và Pháp luôn muốn triển khai các chính sách để khuyến khích việc phát huy giá trị của di sản. Việc phát huy giá trị của di sản còn tác động đến nền kinh tế, chúng tôi có thể chia sẻ với các đối tác Việt Nam kinh nghiệm của Pháp nhằm đáp ứng nhu cầu của đông đảo đối tác Việt Nam và tăng cường hợp tác với các bảo tàng Pháp”.

Đại sứ Pháp Olivier Brochet cũng cho biết, dự án “Chia sẻ và Gìn giữ Di sản Việt Nam” được triển khai trong vòng hai năm, từ 2022 đến 2024 và cho thấy kết quả tổng thể rất khả quan ở nhiều khía cạnh. Không chỉ đáp ứng mục tiêu phát huy giá trị chuyên môn của Pháp trong lĩnh vực bảo tàng, dự án còn tạo nên mối liên hệ sâu sắc giữa các cơ quan văn hóa, di sản Việt Nam cũng như với các đối tác Pháp. Trong số đó phải kể đến Trung tâm Khoa học Công nghệ Universcience, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Quốc gia Paris, hay bảo tàng Confluences và Viện Di sản Quốc gia Pháp. Đặc biệt còn chuyển giao những kinh nghiệm chuyên môn quý báu từ Pháp thông qua các dự án thí điểm.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet phát biểu tại buổi họp báo

Bà Sophie Maysonnave - Tham tán Hợp tác và Hoạt động Văn hóa (Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam) cho biết, dự án “Chia sẻ và Gìn giữ Di sản Việt Nam” gồm 3 hợp phần. Hợp phần 1 là phát triển các ngành nghề đào tạo thuộc lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại Việt Nam (bảo quản bộ sưu tập, xây dựng nội dung trưng bày, thiết kế không gian trưng bày, truyền đạt nội dung và đón tiếp công chúng).

Bên cạnh những buổi hội thảo chuyên đề nhằm giới thiệu các ngành nghề được tổ chức ở Việt Nam, 8 cán bộ giảng viên thuộc 4 trường đại học đã tham gia vào các chuyến thực địa ở Pháp để làm phong phú thêm kinh nghiệm giảng dạy các bộ môn liên quan đến lĩnh vực bảo tàng và di sản. Các hoạt động được triển khai trong hợp phần này đã phần nào giúp các bạn sinh viên, đại diện cho thế hệ trẻ, hiểu hơn về những ngành nghề di sản và có được định hướng cụ thể trong tương lai. Cuối năm 2024, cuốn sách Bảo tàng học - cẩm nang không thể thiếu của các chuyên gia bảo tàng Pháp, sẽ được hoàn thành chuyển ngữ và xuất bản tại Việt Nam, với mục tiêu trở thành tài liệu tham khảo cho việc phát triển giảng dạy ngành nghề về bảo tàng tại Việt Nam.

Hợp phần 2 là bồi dưỡng nâng cao năng lực các cán bộ bảo tàng Việt Nam bao gồm 12 khóa tập huấn, với sự tham gia của hơn 100 cán bộ bảo tàng. Nội dung của các khóa tập huấn được xây dựng dựa trên những chuyến làm việc, khảo sát của các đoàn chuyên gia Pháp tại Việt Nam, nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu thường nhật của các cán bộ trong việc thực hành chuyên môn. Hai chuyến thực địa tại Pháp, triển khai vào tháng 11-2022 và tháng 6-2023 đã tăng cường kết nối và chia sẻ kinh nghiệm giữa các cán bộ bảo tàng Việt Nam với các đồng nghiệp Pháp. Được chính quyền tại các địa phương đón nhận nhiệt tình, dự án này đã tăng cường hợp tác giữa Pháp và Việt Nam với hơn 20 đơn vị tham gia đến từ Hà Nội, TP.HCM, Ninh Bình, Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Quảng Nam, mở ra những bước tiến lớn trong hợp tác về di sản văn hóa cũng như di sản thiên nhiên.

Hợp phần 3 bao gồm 3 dự án thí điểm được thực hiện tại 3 địa điểm ở Việt Nam. Khu vực phía Bắc, tại Ninh Bình bao gồm việc cải tạo Trung tâm Du khách của Vườn Quốc gia Cúc Phương, Vườn Quốc gia đầu tiên của Việt Nam. Khu vực miền Trung, tại Quảng Nam là hỗ trợ biên soạn nội dung trưng bày của Trung tâm Giáo dục và Truyền thông Môi trường của Khu Bảo tồn Biển Cù Lao Chàm. Khu vực phía Nam, tại TP.HCM bao gồm việc thiết kế và sản xuất công cụ truyền đạt nội dung bằng âm thanh mang tên “Chiếc hộp kể chuyện”.

Ba dự án thí điểm trên đã giúp cho các đối tác Việt Nam trau dồi thêm về phương pháp thực hành và ứng dụng trực tiếp vào chính dự án của họ, dù là ở giai đoạn lên ý tưởng như khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, hay tới giai đoạn thi công như Trung tâm Du khách Vườn quốc gia Cúc Phương (khánh thành vào tháng 12-2023). Đối với dự án “Chiếc hộp kể chuyện”, quy trình lên ý tưởng đã giúp cho các cán bộ của 4 bảo tàng tham gia dự án, thay đổi cách tiếp cận khi xây dựng nội dung trưng bày và giáo dục truyền thông, tạo ra những định hướng mới và mở rộng các hoạt động nhằm tăng cường sức hút của bảo tàng, đặc biệt là với giới trẻ.

Dự án còn đóng góp vào việc tạo nên một mạng lưới các bảo tàng và làm giàu thêm các hoạt động hợp tác với Pháp, hỗ trợ một số bảo tàng Pháp, tạo thêm nhiều triển vọng hợp tác lâu dài. Các đối tác Việt Nam bày tỏ sự hài lòng với kết quả và chất lượng của dự án, đồng thời mong muốn triển khai thêm nhiều chương trình hợp tác trong tương lai.

Ông Đỗ Hồng Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ và Giáo dục Môi trường của Vườn Quốc gia Cúc Phương chia sẻ: “Sau 2 năm nỗ lực, trách nhiệm, phối hợp nhịp nhàng giữa các bên, đến nay Trung tâm du khách Cúc Phương đã hoàn thành và đã đưa vào vận hành phục vụ công chúng. Với hiệu ứng âm thanh, ánh sáng hiện đại kết hợp với các yếu tố văn hóa bản địa, thông tin lập địa; thông điệp nhân văn; nơi đây đã là địa chỉ lựa chọn hàng đầu của những công chúng yêu chuộng thiên nhiên, là điểm đến tin cậy của du khách có trách nhiệm môi trường. Tính từ đầu năm 2024 đến thời điểm hiện tại, có 77.500 lượt du khách đến tham quan, học tập, trải nghiệm và nghỉ lại tại Vườn quốc gia, trong đó có tới 80% lượng du khách đã tham quan và tìm hiểu tại Trung tâm Du khách và đều đưa ra những nhận xét, đánh giá cao về thiết kế, trưng bày, cung cấp thông tin và truyền tải thông điệp”.

Bà Nguyễn Thị Thắm - Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ chia sẻ: “Các bảo tàng tại TP.HCM chúng tôi rất vui mừng và phấn khởi khi có được 2 chiếc hộp kể chuyện sản xuất theo nguyên mẫu của bảo tàng Confluences, giúp cho chúng tôi đưa những câu chuyện hiện vật theo một cách hoàn toàn mới đến với công chúng. Được tham gia dự án, chúng tôi mong muốn hệ thống Bảo tàng Việt Nam sớm được như các bạn trong tương lai gần và hy vọng sẽ tiếp tục được sự quan tâm, phối hợp giữa Pháp và Việt Nam thực hiện các dự án khác về di sản từ công tác kiểm kê, bảo quản, trị liệu hiện vật theo từng chất liệu; công tác trưng bày với cách tôn vinh hiện vật, các ứng dụng ánh sáng, nhiệt độ, âm thanh (nếu có) cho từng chất liệu… cho đội ngũ cán bộ chuyên môn của bảo tàng Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng”.

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN