Công tác giáo dục chính trị cho lực lượng Dân quân tự vệ (DQTV) luôn giữ vị trí chủ đạo, trực tiếp xây dựng phẩm chất chính trị tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ; là một nội dung quan trọng của công tác tư tưởng, một mặt hoạt động của công tác đảng, công tác chính trị. Quan tâm, chăm lo đến công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV là một trong những nhân tố quyết định đến sức mạnh chiến đấu của lực lượng DQTV. Đồng thời, là cơ sở để lực lượng DQTV hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

Nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của công tác giáo dục chính trị, trong những năm vừa qua, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương các cấp và các đơn vị DQTV luôn coi trọng công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV, thực hiện giáo dục chính trị đúng, đủ nội dung, thời gian theo quy định. Trong tổ chức giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV, đã tiến hành biên soạn giáo án, bài giảng sát với tình hình thực tế từng địa phương. Lực lượng DQTV hoạt động tập trung, duy trì nghiêm chế độ thông báo chính trị, thời sự; đọc báo, nghe đài, xem truyền hình; ngày chính trị, văn hóa tinh thần ở cơ sở. Kịp thời cập nhật tình hình thế giới, khu vực, trong nước, các nội dung thiết thực liên quan tới nhiệm vụ của đơn vị, đồng thời định hướng nhận thức cụ thể đối với mọi đối tượng. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, bảo đảm nội dung cơ bản, có ý nghĩa thiết thực đối với việc xây dựng ý thức pháp luật của cán bộ, chiến sĩ DQTV.

Lực lượng dân quân tự vệ ở cơ sở - Ảnh minh họa

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, chất lượng công tác giáo dục chính trị có nội dung còn hạn chế như: Việc cập nhật các chủ trương, chính sách và các thông tin mới theo sự phát triển của thực tiễn nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của lực lượng DQTV để bổ sung vào bài giảng chưa kịp thời; các hình thức, phương pháp giáo dục chính trị tuy đã có đổi mới, nhưng chất lượng, hiệu quả chưa cao; việc đánh giá chất lượng giáo dục chính trị vẫn còn biểu hiện chạy theo thành tích; việc sử dụng các mô hình, học cụ, ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giáo dục chính trị còn chưa nhiều; cùng với đó, việc gắn giáo dục chính trị với phổ biến, giáo dục pháp luật và quản lý kỷ luật chưa chặt chẽ, thường xuyên.

Xuất phát từ thực trạng trên, để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV trong giai đoạn mới hiện nay, cần tập trung làm tốt một số biện pháp cơ bản sau đây:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, quản lý, điều hành của chính quyền địa phương các cấp đối với công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV.

Sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và sự quản lý, điều hành của chính quyền địa phương các cấp chính là nhân tố quyết định hàng đầu đến chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV; đồng thời, bảo đảm cho công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV được thực hiện đúng đường lối của Đảng, pháp luật Nhà nước. Vì vậy, trong xây dựng lực lượng DQTV nói chung, tiến hành giáo dục chính trị nói riêng, phải đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, sự chỉ đạo, quản lý, điều hành của chính quyền địa phương, tránh hiện tượng “khoán trắng” cho cơ quan quân sự. Do đó, hằng năm, trước mỗi giai đoạn huấn luyện, căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ được giao và tình hình thực tiễn của địa phương, cấp ủy đảng, chính quyền địa phương cần trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan quân sự địa phương căn cứ vào nội dung, kế hoạch huấn luyện cho các đối tượng DQTV đã được phê duyệt, phát huy tính năng động, sáng tạo, cập nhật nội dung mới và nghiên cứu, bổ sung, xây dựng chương trình huấn luyện nói chung, giáo dục chính trị nói riêng cho phù hợp với các đối tượng huấn luyện và chức năng, nhiệm vụ của DQTV ở địa phương mình.

Hai là, làm tốt công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đảm nhiệm giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV

Đội ngũ giáo viên có vị trí, vai trò rất quan trọng trong nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, là khâu then chốt có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV. Thực tiễn cho thấy, khi đội ngũ giáo viên có kiến thức, trình độ năng lực sư phạm tốt, phương pháp giảng bài hay, có tính thuyết phục, thì nhận thức của cán bộ chiến sĩ được nâng cao, chất lượng hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn. Vì vậy, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đảm nhiệm giáo dục chính trị phải được tiến hành thường xuyên, có kế hoạch cụ thể, đặc biệt chú trọng bồi dưỡng kiến thức, năng lực sư phạm, phương pháp soạn bài, giảng bài và định hướng tư tưởng trong từng vấn đề của bài giảng. Việc bồi dưỡng giáo viên có nhiều hình thức như: thông qua các lớp tập huấn và dự giảng để phát hiện những điểm mạnh, yếu, chỉ ra hướng khắc phục; cử đi học tại các trường trong và ngoài quân đội… Yêu cầu chung đối với giáo viên đảm nhiệm giáo dục chính trị là phải thực sự gương mẫu, có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực tư duy sáng tạo, có uy tín, say mê với công việc; thường xuyên cập nhật những thông tin mới, xử lý và kịp thời truyền đạt đến các đối tượng.

Ba là, đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV

Nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, phải bắt đầu từ việc đổi mới nội dung, phương pháp tổ chức học tập, phương pháp truyền thụ kiến thức cũng như chất lượng các bài giảng, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất.

Về nội dung: Đổi mới nội dung không có nghĩa là thay đổi hoàn toàn, mà phải kế thừa, phát triển những kết quả đã đạt được, những nội dung phù hợp với tình hình mới cần tiếp tục duy trì, những nội dung không còn phù hợp thì kiên quyết cắt bỏ; đồng thời, bổ sung những nội dung mới, bảo đảm sự cập nhật, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Vì vậy, trong quá trình giáo dục, cần tập trung giáo dục lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng và hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam hiện nay. Trong đó, cần đi sâu giáo dục, quán triệt vị trí, vai trò, trách nhiệm của lực lượng DQTV trong tình hình mới, âm mưu thủ đoạn chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; nhiệm vụ quân sự quốc phòng của địa phương, những nội dung cơ bản Luật Dân quân tự vệ... Qua đó, góp phần nâng cao trình độ mọi mặt, xây dựng tình cảm cách mạng, tình yêu quê hương đất nước, củng cố niềm tin, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc địa phương, cơ sở.

Về phương pháp: Nếu lựa chọn một cách đúng đắn, khoa học các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục sẽ tạo điều kiện để truyền thụ và lĩnh hội sâu sắc và có hiệu quả nội dung giáo dục. Việc lựa chọn phương pháp, hình thức và phương tiện giáo dục phải căn cứ vào nội dung giáo dục. Khi DQTV hoạt động tập trung thì có thể tiến hành toàn diện giáo dục chính trị theo nội dung, chương trình đã xác định, nhưng khi DQTV sinh hoạt ở gia đình, trong tổ chức sản xuất, đoàn thể và các cơ quan thì phải kết hợp chặt chẽ và thông qua các cuộc vận động, các đợt sinh hoạt chính trị của cơ quan, đoàn thể mà đưa nội dung, yêu cầu giáo dục chính trị vào đó để tiến hành giáo dục. Quá trình giáo dục triệt để tận dụng các phương tiện thông tin đại chúng ở địa phương để truyền tải các nội dung giáo dục chính trị, phương pháp này là chính và thường xuyên.

Bốn là, duy trì nghiêm túc chế độ, nền nếp công tác kiểm tra đánh giá nhận thức chính trị, thường xuyên đầu tư trang thiết bị và làm tốt công tác sơ, tổng kết rút kinh nghiệm kịp thời công tác giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV

Công tác kiểm tra đánh giá nhận thức chính trị của cán bộ chiến sĩ DQTV được tiến hành có nền nếp, thường xuyên sẽ có tác dụng trực tiếp nâng cao ý thức tích cực, tự giác học tập của mọi người. Kết quả giáo dục nếu được kiểm tra, đánh giá kịp thời, khách quan, chính xác và được đối chiếu thường xuyên với hệ thống mục tiêu sẽ trở thành nhân tố kích thích, điều chỉnh quá trình giáo dục phát triển đúng hướng và đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng cho lực lượng DQTV. Vì vậy, phải kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra định kỳ với kiểm tra đột xuất và kiểm tra thường xuyên.

Đánh giá đúng trình độ năng lực của đội ngũ giáo viên, của người học, coi đó là một tiêu chuẩn tốt khen thưởng, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ các cấp. Đồng thời, khắc phục khâu yếu, mặt yếu trong công tác giáo dục chính trị, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, chấn chỉnh những biểu hiện xem nhẹ, thiếu trách nhiệm trong thực hiện công tác giáo dục chính trị.

Thường xuyên quan tâm, bổ sung đầu tư trang thiết bị, đồ dùng dạy học, sử dụng có hiệu quả nguồn kinh phí và cơ sở vật chất, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác giáo dục chính trị ngày càng cao. Đồng thời, làm tốt công tác sơ, tổng kết rút kinh nghiệm, chỉ ra ưu, khuyết điểm, nguyên nhân trong lãnh đạo, chỉ đạo quá trình giáo dục chính trị, bảo đảm cho hoạt động giáo dục chính trị tiếp tục có sự phát triển cao về chất lượng, đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, rộng khắp.

Những biện pháp trên đây có quan hệ chặt chẽ với nhau, mỗi biện pháp có vị trí vai trò riêng nhưng đều nhằm mục đích góp phần nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV cũng như xây dựng bản lĩnh chính trị, niềm tin cho cán bộ, chiến sĩ DQTV với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới hiện nay.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.116-117.

2. Luật Dân quân tự vệ năm 2019.

3. Quân đội nhân dân Việt Nam, Dân quân tự vệ Việt Nam lực lượng vô địch của dân tộc anh hùng, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2015.

4. Thông tư số: 69/2020/TT-BQP ngày 15-6-2020 của Bộ quốc phòng Quy định chi tiết một số điều Luật Dân quân tự vệ về tập huấn, bồi dưỡng, huấn luyện, hội thi, hội thao, diễn tập dân quân tự vệ.

5. Bộ Quốc phòng, Đề án Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới.

Tác giả: Nguyễn Như Phương

Nguồn: Tạp chí VHNT số 449, tháng 1-2021