Ảnh minh họa: xaydungdang.org.vn

Trong thời đại số hóa mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của hàng triệu người Việt Nam. Không chỉ là công cụ giao tiếp, mạng xã hội còn định hình tư duy, lan tỏa thông tin và ảnh hưởng sâu sắc đến quan điểm chính trị, xã hội của mỗi cá nhân. Chính vì vậy, ngày 17/3/2025 tại Hội thảo quốc gia "Công tác lý luận của Đảng và những định hướng nghiên cứu quan trọng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã nhấn mạnh câu hỏi rất đáng suy ngẫm: "Mạng xã hội đang trở thành những thế lực quyền lực tiềm ẩn với hàng triệu người Việt Nam, công tác tư tưởng sẽ phải làm gì để bảo vệ tư tưởng của Đảng trong thế giới ảo do con người và trí tuệ nhân tạo tạo nên? Phải làm gì để tuyên truyền, giáo dục tư tưởng cho những công dân số?".

Lời phát biểu ấy đặt ra một vấn đề cấp bách, đồng thời khơi mở hướng đi mới cho công tác tư tưởng của Đảng trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ. Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thế giới ảo không thể chỉ dừng lại ở việc kiểm soát thông tin mà cần một chiến lược toàn diện, trong đó sự chủ động, linh hoạt và sáng tạo đóng vai trò then chốt.

Mạng xã hội đang trở thành một không gian đa chiều, nơi thông tin được lan truyền với tốc độ chóng mặt. Chỉ cần một bài viết hay một video, thông tin có thể tiếp cận hàng triệu người trong thời gian ngắn. Điều này tạo ra thách thức lớn trong việc kiểm soát thông tin sai lệch, chống lại những luận điệu xuyên tạc, đồng thời đòi hỏi sự nhanh nhạy trong việc cung cấp nội dung chính thống, hấp dẫn. Nếu thông tin chính thống không kịp thời xuất hiện, không có tính thuyết phục cao, thì những luồng thông tin sai lệch, tiêu cực sẽ dễ dàng chiếm lĩnh không gian mạng.

Không dừng lại ở tốc độ lan truyền, mạng xã hội còn ảnh hưởng đến cách con người tiếp nhận và suy nghĩ về thông tin. Các thuật toán trí tuệ nhân tạo ngày nay có khả năng cá nhân hóa nội dung, vô tình tạo ra những “vùng an toàn thông tin”, nơi mà người dùng chỉ tiếp xúc với những quan điểm trùng khớp với suy nghĩ của họ, hạn chế sự đa chiều trong nhận thức. Chính vì thế, công tác tư tưởng không chỉ đơn thuần là truyền tải thông tin, mà còn phải giúp người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, phát triển tư duy phản biện, khả năng đánh giá và chọn lọc thông tin một cách khách quan.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng các kênh truyền thông chính thống trên mạng xã hội trở nên vô cùng quan trọng. Các cơ quan chức năng cần chủ động tận dụng tối đa các nền tảng phổ biến như Facebook, YouTube, TikTok, Zalo, Instagram để cung cấp thông tin chính xác, phản bác luận điệu sai trái một cách kịp thời. Quan trọng hơn, nội dung phải được truyền tải một cách sinh động, hấp dẫn thông qua nhiều hình thức như video ngắn, infographic, podcast nhằm thu hút sự quan tâm của giới trẻ. Những phương thức tuyên truyền khô khan, mang nặng tính hàn lâm cần được thay thế bằng những cách tiếp cận gần gũi, phù hợp với xu hướng mới của truyền thông số.

Trí tuệ nhân tạo cũng có thể trở thành một công cụ đắc lực trong công tác tư tưởng. AI có khả năng phân tích xu hướng dư luận, từ đó đề xuất nội dung phù hợp với từng nhóm đối tượng, giúp công tác tuyên truyền trở nên hiệu quả hơn. Đồng thời, các hệ thống AI có thể được triển khai để phát hiện và xử lý nhanh chóng các tin giả, thông tin xấu độc, góp phần làm trong sạch môi trường mạng. Việc kết hợp công nghệ vào công tác tư tưởng sẽ giúp nâng cao khả năng tiếp cận, bảo vệ tư tưởng của Đảng trong môi trường số.

Bên cạnh đó, để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, đội ngũ cán bộ tư tưởng cần được trang bị đầy đủ kiến thức về công nghệ và mạng xã hội. Họ không chỉ cần vững vàng về tư tưởng mà còn phải am hiểu về cách thức vận hành của các nền tảng số, biết cách sử dụng các công cụ phân tích dư luận để đưa ra chiến lược tuyên truyền hợp lý. Công tác đào tạo, bồi dưỡng về truyền thông số, an ninh mạng cần được đẩy mạnh để cán bộ tư tưởng có thể thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ.

Môi trường mạng lành mạnh, an toàn cũng là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ tư tưởng của Đảng. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp công nghệ và cộng đồng người dùng. Việc thiết lập các quy định quản lý mạng xã hội, thúc đẩy các chiến dịch truyền thông tích cực, tạo ra một không gian mạng giàu tính nhân văn là những giải pháp cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực của thông tin độc hại.

Bên cạnh đó, mỗi công dân số cũng có vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng. Khi mỗi người đều có khả năng lan truyền thông tin, họ cũng có trách nhiệm chia sẻ những nội dung đúng đắn, góp phần vào việc định hướng dư luận. Khuyến khích sự tham gia của người dân trong công tác tuyên truyền sẽ tạo nên hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, giúp tư tưởng của Đảng đến gần hơn với quần chúng một cách tự nhiên và hiệu quả.

Giáo dục tư tưởng trong thời đại số không chỉ đơn thuần là việc truyền đạt thông tin, mà quan trọng hơn là trang bị cho công dân khả năng tự bảo vệ mình trước những thông tin sai lệch. Các chương trình giáo dục về tư duy phản biện, an toàn thông tin cần được lồng ghép vào hệ thống giáo dục, giúp thế hệ trẻ có nhận thức đúng đắn và biết cách tiếp cận thông tin một cách khoa học. Ngoài ra, những mô hình tuyên truyền sáng tạo như hợp tác với những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, phát triển các series phim tài liệu, ứng dụng giáo dục tương tác cũng là những phương án hữu hiệu giúp nâng cao nhận thức chính trị của người dân.

Trong bối cảnh mới của kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thế giới ảo không phải là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng cũng không phải là điều không thể thực hiện. Chỉ khi công tác tư tưởng được thực hiện một cách chủ động, sáng tạo và phù hợp với xu hướng phát triển của công nghệ, chúng ta mới có thể giữ vững bản sắc, tư tưởng chính trị và đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước trong thời đại số. Mạng xã hội có thể là thách thức, nhưng cũng có thể là cơ hội để Đảng tiếp cận, tuyên truyền và giáo dục tư tưởng một cách hiệu quả hơn. Khi chúng ta biết cách sử dụng công nghệ để phục vụ công tác tư tưởng, thì chính công nghệ sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ giúp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và định hướng dư luận theo hướng tích cực.

PGS, TS Bùi Hoài Sơn

Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội