Sáng 26-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi).

Quốc hội thảo luận tại Hội trường về các nội dung của Luật Di sản văn hóa (sửa đổi)

Các đại biểu đã tập trung thảo luận những nội dung: quyền sở hữu và các quyền liên quan tới di sản văn hóa; các chính sách phát triển di sản văn hóa; khu vực bảo vệ của di tích; phân cấp, phân quyền trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản; và Quỹ bảo tồn di sản văn hóa.

Tại phiên thảo luận, đa số các đại biểu cơ bản thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) nhằm thể chế các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về văn hóa, di sản văn hóa, phù hợp với tình hình mới và khắc phục một số hạn chế, khó khăn trong thực tiễn.

Bảo vệ và phát huy giá trị của loại hình công viên địa chất gắn với phát triển du lịch bền vững

Đóng góp ý kiến đối với Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), đại biểu Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung thêm quy định có liên quan đến việc quản lý, phát triển, bảo vệ và phát huy giá trị của loại hình công viên địa chất gắn với phát triển du lịch bền vững.

Đại biểu Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) đóng góp ý kiến

Theo đại biểu, hiện nay loại hình này đã và đang trong quá trình phát triển theo xu hướng chung của các nước trên thế giới, trong đó đều liên quan đến việc kết hợp phát huy giá trị của di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh và di sản địa chất. 

“Trước đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã trả lời tại phiên chất vấn ngày 6-6 vừa qua cũng đã nói là chúng ta phải phát huy các giá trị các công viên địa chất này thông qua việc xem xét các hình thức để phát triển du lịch, khám phá và nghiên cứu, đồng thời phải coi đây như một sản phẩm du lịch đặc biệt, hơn nữa là đề xuất những cơ chế để huy động sự tham gia của người dân, đào tạo cho người dân, đồng thời xây dựng, hình thành các sản phẩm du lịch mang tính chất độc đáo cho nhiều đối tượng tham gia” – đại biểu Lưu Bá Mạc nhấn mạnh.

Đại biểu cũng đề nghị cân nhắc đồng bộ quy định giữa dự thảo Luật Di sản văn hóa và dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản đối với trường hợp Công viên địa chất là sự kết hợp hài hòa, tích hợp giữa 2 yếu tố di sản địa chất và di sản văn hóa.

Ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư phát triển cho các thành phố đã được vinh danh là thành viên của mạng lưới học tập sáng tạo

Phát biểu thảo luận, đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) nêu: Điều 87 tuyên truyền, quảng bá hình ảnh di sản văn hóa về Giải thưởng mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu được UNESCO vinh danh là thành viên với 294 thành phố của các quốc gia trên thế giới. Trong đó, Việt Nam có 5 thành phố là thành viên gồm: TP.HCM; thành phố Cao Lãnh, thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp; thành phố Vinh, Nghệ An và thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La. 

Đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) kiến nghị Chính phủ ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư phát triển để khuyến khích cho những nỗ lực vượt bậc của các thành phố đã được vinh danh là thành viên của mạng lưới học tập sáng tạo, thành phố học tập toàn cầu

Về Giải thưởng Mạng lưới các thành phố sáng tạo được UNESCO vinh danh là thành viên với 350 thành phố từ hơn 100 quốc gia trên thế giới có sự phát triển trên sự sáng tạo ở 7 lĩnh vực, trong số 10 thành phố ở Đông Nam Á là thành viên thì Việt Nam có 3 thành phố. Đó là: thành phố Hà Nội - thành phố sáng tạo trong lĩnh vực thiết kế được công nhận vào năm 2019; thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam là thành phố sáng tạo trong lĩnh vực thủ công về nghệ thuật dân gian và  Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng - thành phố sáng tạo trong lĩnh vực âm nhạc được công nhận vào năm 2023. 

Chính phủ đã ban hành Chương trình bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025. Vì thế, đại biểu Tô Ái Vang có hai kiến nghị đến Chính phủ. Một là, ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư phát triển để khuyến khích cho những nỗ lực vượt bậc của các thành phố đã được vinh danh là thành viên của mạng lưới học tập sáng tạo, thành phố học tập toàn cầu; thực hiện Đề án xây dựng xã hội học tập và phong trào thi đua “Cả nước xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời” với mô hình trường học hạnh phúc. Đặc biệt, xây dựng và ban hành chính sách khuyến khích người học. Đây được xem là cơ sở rất quan trọng để xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời. Hai là, cần có cơ chế, chính sách quảng bá hình ảnh sáng tạo, qua đó lan tỏa tinh thần, bản sắc của thành phố sáng tạo trong tiến trình phát triển để tạo thêm động lực đến các thành phố khác trong cả nước. Phấn đấu đạt các tiêu chí của UNESCO tiếp tục được vinh danh, góp phần xây dựng hình ảnh địa phương, đất nước, con người và văn hóa Việt Nam, quảng bá đến bạn bè quốc tế. 

Ưu tiên bảo vệ các di sản văn hóa có nguy cơ bị mai một, thất truyền, di sản của cộng đồng các dân tộc

Tại phiên thảo luận, đại biểu Đào Chí Nghĩa (TP Cần Thơ) cho rằng, các quy định trong dự thảo luật Di sản văn hóa đã thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo tồn, phát triển văn hóa và bảo đảm các quyền thụ hưởng văn hóa của con người trong tình hình mới. Đại biểu tán thành với tên gọi và đối tượng áp dụng của dự thảo luật, dự thảo đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung di sản tư liệu và bổ sung đối tượng áp dụng rộng rãi trong cộng đồng. Dự thảo luật cũng đã bổ sung các quy định về đầu tư, xây dựng, cải tạo công trình trong và ngoài khu vực bảo vệ di tích, hoạt động kinh doanh dịch vụ về di sản văn hóa về các điều kiện đảm bảo trong hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (TP Cần Thơ) tán thành với tên gọi và đối tượng áp dụng của dự thảo luật

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đóng góp ý kiến: Về kỹ thuật soạn thảo văn bản và ủy quyền lập pháp, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát dự thảo luật để sử dụng và giải thích các khái niệm, thuật ngữ pháp lý đảm bảo tính cụ thể, chi tiết, áp dụng được ngay và có tính quy phạm cao.

Vấn đề thứ hai, về nguyên tắc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Điều 6, khoản 5 quy định ưu tiên bảo vệ các di sản văn hóa có nguy cơ bị mai một, thất truyền, di sản của cộng đồng các dân tộc sinh sống ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, các nhóm dân tộc thiểu số có khó khăn, nhóm dân tộc thiểu số đặc biệt ít người, đặc thù và những di sản có giá trị toàn cộng đồng xã hội. Về nội dung này, đại biểu đề nghị bên cạnh nội dung quy định ưu tiên bảo vệ di sản văn hóa, cần bổ sung nội dung quy định phát huy giá trị di sản văn hóa, vì đây cũng là tài sản văn hóa của các quốc gia, đồng thời nhằm thống nhất với định nghĩa tại khoản 1 của điều này. Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng dân tộc Việt Nam và cũng là một bộ phận của văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của Nhân dân…

Tiếp thu những ý kiến xác đáng của đại biểu Quốc hội  để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật 

Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng cho biết, với vai trò là cơ quan chủ trì soạn thảo Dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Bộ VHTTDL đã chủ động làm việc với các bộ, ngành, địa phương, nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành và chuẩn bị đầy đủ, công phu, tuân thủ đúng quy định của quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Cơ quan soạn thảo cũng ý thức đây là luật chuyên ngành, khó, liên quan đến di tích, di sản – một lĩnh vực văn hóa rất quan trọng.

Bộ trưởng nhấn mạnh: Qua rà soát, nội dung này liên quan đến 23 luật đang có hiệu lực. Vấn đề đặt ra là trong quá trình sửa luật để không chồng lấn, không giao thoa; đối với những vấn đề đã rõ, quy định ở các luật khác phải được tiếp tục thực hiện. Theo chỉ đạo của Quốc hội là những vấn đề nào đã "chín", đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm  thì đưa vào luật, những vấn đề chưa rõ thì cần phải tiếp tục nghiên cứu thêm. Xây dựng cái chung, bao quát nhưng không bỏ lọt những vấn đề trong thực tiễn. Cơ quan soạn thảo  sẽ tiếp thu những ý kiến xác đáng của đại biểu Quốc hội và sẽ phối hợp với các cơ quan của Quốc hội, nhất là cơ quan thẩm tra, để  hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8.

Giải trình về phạm vi điều chỉnh và các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, trong đó có ý kiến đề nghị bổ sung di sản địa chất, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu rõ, trong quá trình sửa đổi luật, cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét sửa đổi; Chính phủ cũng đang giao Bộ Tài nguyên và Môi trường sửa đổi Luật Địa chất khoáng sản, để đảm bảo sự thống nhất.

Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng cho biết, cũng sẽ tiếp thu ý kiến hợp lý của đại biểu Quốc hội góp ý về giải thích từ ngữ để biên tập theo hướng dễ hiểu, dễ tiếp cận và cô đọng nhất.

Về quy định liên quan đến bảo tàng, Bộ trưởng khẳng định, theo luật hiện hành quy định bảo tàng quốc gia, bảo tàng chuyên ngành, bảo tàng cấp tỉnh và bảo tàng tư nhân. Tuy nhiên, trong lần sửa đổi này, hướng tiếp cận mở rộng hơn, theo đó cho phép có bảo tàng công lập và bảo tàng ngoài công lập; đồng thời đa dạng hóa các mô hình bảo tàng để cung cấp dịch vụ và phục vụ tốt hơn việc hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Liên quan đến bảo tàng số, cơ quan soạn thảo đã bổ sung quy định trưng bày trên không gian mạng, khi có đủ “độ chín” sẽ có quy định về bảo tàng số.

Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu

Đối với ý kiến đại biểu liên quan đến chính sách đối với nghệ nhân, Bộ trưởng cho biết, nghệ nhân giữ vai trò rất quan trọng trong vấn đề bảo tồn, phát huy giá trị di tích và di sản. Vì vậy, khắc phục những bất cập của luật hiện hành, cơ quan soạn thảo đề nghị Quốc hội thông qua chính sách cụ thể cho nghệ nhân, không chỉ dừng lại nghệ nhân có hoàn cảnh khó khăn, mà tất cả các nghệ nhân khi được vinh danh, được công nhận đều được hưởng các chính sách Nhà nước đã ban hành, gồm cả sinh hoạt phí hằng tháng. Ngoài ra, tùy theo nguồn lực của địa phương, hội đồng nhân dân quyết định chính sách riêng để giúp nghệ nhân có điều kiện để truyền dạy tốt hơn.

Bộ trưởng  Nguyễn Văn Hùng cũng giải trình một số vấn đề đại biểu nêu liên quan đến Quỹ bảo tồn di sản văn hóa; phân cấp trong việc quản lý di tích; việc xây dựng, sửa chữa nhà ở riêng lẻ tại các khu vực dân cư tập trung tại vùng lõi và vùng đệm của di sản…

Hồ sơ dự án Luật công phu, kỹ lưỡng

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, trong phiên họp sáng nay đã có 24 ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu, còn 7 ý kiến đăng ký nhưng chưa được phát biểu, sẽ gửi lại cơ quan chủ trì thẩm tra để tiếp thu và hoàn thiện dự thảo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu kết luận phiên thảo luận

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, các ý kiến phát biểu của đại biểu rất sôi nổi, tâm huyết, chất lượng, thẳng thắn, ngắn gọn, sát thực tiễn, đi thẳng vào vấn đề và tiếp cận dự án với nhiều nội dung phong phú, sâu sắc với tinh thần xây dựng và trách nhiệm rất cao.

Đây là dự án luật sửa đổi cho ý kiến lần đầu, qua thảo luận sáng nay và thảo luận ở tổ, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đánh giá cao Chính phủ và cơ quan chủ trì thẩm tra đã chuẩn bị hồ sơ dự án luật công phu, kỹ lưỡng, lắng nghe ý kiến của các cơ quan liên quan, các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý, các đối tượng chịu sự tác động của luật; cơ bản thống nhất quan điểm sửa đổi luật này một cách toàn diện nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, giải quyết các vấn đề phát sinh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Nhiều đại biểu nhấn mạnh yêu cầu cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các nội dung để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của dự thảo luật với các luật có liên quan và các quy định ngay chính trong dự án luật này về 3 nội dung quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản; vấn đề phân cấp, phân quyền trong quản lý, bảo vệ và phát huy di sản; mối quan hệ giữa 3 nội dung này trong chính dự án luật.

“Nhiều ý kiến phát biểu với các nội dung như chính sách nhà nước về di sản văn hóa, sở hữu di sản văn hóa, khu vực bảo vệ của di tích, hợp tác công tư trong hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản, sự cần thiết Quỹ bảo tồn và phát huy di sản cũng như nhiều nội dung mà đồng chí Bộ trưởng vừa báo cáo, làm rõ thêm các đại biểu đã quan tâm” – Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Ngay sau kỳ họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan có liên quan tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến phát biểu tại hội trường hôm nay và các ý kiến thảo luận tại tổ để xây dựng báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến các vị đại biểu Quốc hội, hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) để xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 8 vào tháng 10 tới đây.

NGỌC BÍCH - Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội