Chiều 30-10, tiếp tục chương trình làm việc của kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại Hội trường về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã phát biểu làm rõ về lĩnh vực văn hóa trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia.

Toàn cảnh phiên họp

Cùng với các thành viên Chính phủ có liên quan tham gia giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng bày tỏ phấn khởi trong chương trình thảo luận của Quốc hội, đã được lắng nghe nhiều ý kiến của đại biểu đề cập đến nhiều vấn đề của lĩnh vực văn hóa, liên quan đến thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời, Bộ trưởng đã cung cấp thêm một số thông tin tới các đại biểu để có sự chia sẻ và cùng nhau phát triển văn hóa trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, trong tư tưởng chỉ đạo cũng như kết quả đầu ra của 3 chương trình, Đảng và Nhà nước ta đều mong muốn thực hiện được 3 chương trình này đúng với sự chỉ đạo chung và thông qua công tác giám sát để phát hiện các điểm nghẽn, từ đó sẽ đạt được một hiệu quả rất lớn, đó là nâng cao được đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đồng thời, sẽ rút ngắn đi khoảng cách giữa đô thị và nông thôn, quan trọng nhất là xây dựng được sự phát triển hài hòa mà ở đó người dân sẽ được thụ hưởng những chính sách ưu việt của chế độ và qua đó chúng ta nhìn thấy được những công việc đã làm, những điều đã đề ra. Ở góc độ này, không phải ở Việt Nam mà các quốc gia khác, người ta cũng có những chương trình tương tự và có những phần việc tương tự, họ gọi đó là chương trình hạnh phúc.

“Tôi cho rằng kết quả chúng ta đã làm thời gian qua đã có những thành công nhất định, không thể phủ nhận. Nếu như không có các chương trình về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững thì làm sao chúng ta tiếp cận và hoàn thành được chỉ tiêu của thiên niên kỷ theo cam kết với Liên hợp quốc?; làm sao chúng ta có được những miền quê đáng sống, để mọi người dân của chúng ta “đi xa cũng muốn về”?;  làm sao chúng ta thấy được đời sống của nhân dân cũng đang cải thiện?” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Nhưng bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng cũng đã cho rằng còn rất nhiều khó khăn. “Nếu tiếp cận ở góc độ văn hóa, chúng ta nhìn thấy tốc độ đô thị hóa nhanh ở nông thôn. Con người cảm giác rằng có cái gì đấy của hồn quê, của người Việt Nam đã bắt đầu bị đánh mất. Hình ảnh của cây đa, bến nước, sân đình, của lũy tre xanh của làng tôi sẽ không còn nữa và thay vào đó là bê tông hóa, cả một bức tường” – Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng phát biểu về các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng chia sẻ: Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhiều lần trao đổi với chúng tôi để cố gắng thiết kế, xây dựng, làm gì để thay thế và ai sẽ là người tổ chức thực hiện theo phân cấp quản lý. Chúng tôi cho rằng chính quyền địa phương là cơ quan quyết định về vấn đề quy hoạch, về vấn đề xây dựng và phải chịu trách nhiệm trước các vấn đề đó. Rất mừng trong quá trình này chúng ta đã kịp thời nhận ra đã thay thế nó, đang điều tiết nó, và bây giờ đường hoa đã xuất hiện bên cạnh đường bê tông hóa, đã bắt đầu có hàng trúc để làm đẹp hơn quang cảnh của nông thôn, cũng đã có những hàng cau tươi mát để làm đẹp hơn quang cảnh này và dần dần bắt đầu lấy lại hình ảnh hồn quê của người Việt.

Ở góc độ khác, Bộ trưởng cho biết, chúng ta cũng đang tiếp cận để xây dựng các thiết chế văn hóa. Nếu theo quy định hiện hành, chúng ta phải đảm bảo thiết chế cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã, cấp thôn. Theo đó, ở cấp tỉnh phải có 3 thiết chế văn hóa, đó là: trung tâm nghệ thuật, bảo tàng, thể thao nhưng rõ ràng đến giờ này, qua báo cáo của các tỉnh, thành chỉ có 80% số tỉnh có được thiết chế cơ bản này, cấp huyện chỉ đạt được 70%, cấp xã chỉ được 60-70% có thiết chế, còn cấp thôn, bản chỉ có 30-40% đạt chuẩn.

Theo Bộ trưởng, nếu không có thiết chế văn hóa thì làm sao để là nơi hình thành, nơi bồi dưỡng, nơi để tạo dựng các hoạt động văn hóa? Trong khi, thiết chế văn hóa thôn, bản, là một thiết chế đa chức năng, ở đấy sẽ có rất nhiều cách làm sáng tạo. Đó cũng là nơi hội họp, sinh hoạt chính trị, đó cũng là nơi để tổ chức giao lưu văn hóa, đó cũng có thể là phòng truyền thống của thôn, bản đó.

Lấy dẫn chứng từ tỉnh Yên Bái đã làm, Bộ trưởng cho biết, đó là nơi để tổ chức đám cưới theo nếp sống văn minh, bởi vì nếu như ở vùng đồng bào khác, địa bàn xa xôi, cách trở, nhà cửa hẹp, không có chỗ nào làm.  

Bộ trưởng đề nghị, nên tiếp tục đầu tư và nên đầu tư cho tốt thiết chế văn hóa. Còn vấn đề chọn địa điểm ở đâu, làm như thế nào, quản lý ra sao cho thiết chế này đi vào hoạt động, Bộ trưởng cho biết,  Bộ VHTTDL hướng dẫn về nghiệp vụ, còn cách vận hành là phải thuộc ở địa phương và đơn vị đó.

“Tại sao Bảo tàng Quảng Ninh trở thành một bảo tàng thu hút khách tốt nhất, mọi người đến với Quảng Ninh để biết được điểm đến này, nhưng bảo tàng nơi khác lại không làm được? Phải chăng là cách lựa chọn địa điểm, cách tiếp cận và không gian trưng bày?”  - Bộ trưởng lấy ví dụ.

Bộ trưởng nhấn mạnh, về chương trình mục tiêu quốc gia, có đề cập đến chương trình về văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, Bộ VHTTDL có trách nhiệm hướng dẫn để thực hiện Đề án 06, trong đó thực hiện bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Thời gian qua chúng ta đã làm được rất nhiều việc, ở cấp quốc gia, chúng ta đã có Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam, nơi có đại diện 22 dân tộc  đang sinh sống, và bảo tồn văn hóa ở tại đây. Ngoài ra, các địa bàn khác với tư cách là chủ thể  phát triển, người dân đang tập trung hướng vào những nội dung mà  chúng ta đang triển khai.

Về bảo tồn văn hóa của các đồng bào dân tộc thì phải dựa trên mấy tiêu chí: trước hết là ngôn ngữ, chữ viết. Ngôn ngữ, chữ viết thì Chính phủ đã có Nghị định số 82 và Bộ Giáo dục đang tập trung vào chỗ này. Bộ VHTTDL thấy rằng thời gian qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã làm rất tốt trong công tác chữ viết.

Về trang phục, Bộ trưởng cho biết, Bộ VHTTDL đang hướng đến trong việc hình thành các câu lạc bộ bảo tồn các giá trị văn hóa.

Về kiến trúc, “Bộ VHTTDL đang hướng đến mục tiêu làm sao để giữ cho được nhà sàn, nhà dài, nhà rông của các đồng bào dân tộc, chứ không phải bê tông hóa tất cả… Ở cấp quốc gia, Bộ VHTTDL đang tiếp tục bảo tồn, phát huy các lễ hội, các dân ca, dân vũ và sử thi. Theo đó, đã tổ chức các kỳ cuộc ngày hội theo định kỳ, vừa rồi đã được thực hiện rất thành công tại tỉnh Bình Định và vinh dự có các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến dự. Sắp tới, sẽ tiếp tục tổ chức tại Lai Châu, Tây Nguyên và sẽ tiếp cận theo hướng đó” – Bộ trưởng cho biết.

Cuối cùng là vấn đề về đạo đức xã hội xuống cấp mà đại biểu đã đề cập, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng đại biểu đặt vấn đề đó là đúng, điều này trong Nghị quyết của Đảng cũng đã nhận định. Theo Bộ trưởng, đó là một hình thái ý thức xã hội, nó tập hợp các bộ quy tắc để giúp cho con người định hướng đến giá trị tốt đẹp nhất, đó là: sự trung thực, lòng nhân ái, công bằng và tôn trọng lẫn nhau; tất cả những điều đi ngược lại điều này đều là phản văn hóa. Chính vì vậy Đảng, Nhà nước ta có nhiều chủ trương, đó là Nghị quyết 33 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Kết luận số 76/KL/TW ngày 4-6-2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; Chỉ thị số 06 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới… Cùng với đó, Quốc hội cũng ban hành rất nhiều luật và trong từng bộ luật đều có các yếu tố này, Chính phủ ban hành các nghị định, chiến lược về phát triển văn hóa.

Bộ trưởng mong muốn các đại biểu hãy lan tỏa thông điệp để cùng với Nhân dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Kiên quyết xử lý các vi phạm về mặt pháp luật và đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, gắn bó giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

“Khi nhiệm vụ xây dựng văn hóa trở thành thường trực của mỗi người dân, nền tảng văn hóa này được hình thành một cách tự nguyện trong mỗi cộng đồng và đặc biệt là trong từng cấp, từng ngành thì chắc chắn sẽ khắc phục được tình trạng đạo đức xã hội xuống cấp” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

NGỌC BÍCH - Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội