Sinh ra và lớn lên tại Ninh Bình, vùng “địa linh nhân kiệt” với bề dày truyền thống văn hóa lâu đời, diễn viên trẻ sinh năm 2000 sớm được nuôi dưỡng trong không gian đậm đặc hơi thở nghệ thuật dân gian. Nơi đây từng sản sinh nhiều nghệ sĩ tên tuổi của các loại hình nghệ thuật truyền thống, như cố nghệ nhân Hà Thị Cầu với Hát Xẩm hay Nghệ sĩ Nhân dân Thúy Ngần của sân khấu Chèo - người sau này trở thành cô giáo trực tiếp giảng dạy Ngát tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Tuổi thơ của cô còn gắn liền với những làn điệu dân gian vang lên từ chương trình “30 phút Dân ca và Nhạc cổ truyền” trên sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam. Chính những điều đó, đã khiến cho tình yêu với sân khấu truyền thống lặng lẽ thấm sâu, lớn dần theo năm tháng và trở thành mạch nguồn trong hành trình nghệ thuật của Trần Thị Ngát.
Mang trong mình tình yêu với nghệ thuật, nên ngay từ những năm còn ngồi trên ghế nhà trường, Trần Thị Ngát đã chủ động tìm đến các cuộc thi văn nghệ, hội diễn ở cấp tỉnh, thành phố như một cách để được sống trọn vẹn với đam mê. Nhớ lại quãng thời gian ấy, cô chia sẻ: “Từ khi bước vào cấp 3, mỗi lần được đứng trên sân khấu, tôi có cảm giác mình được sống đúng với bản ngã, được thỏa mãn cái “tôi” nghệ thuật đầy khát khao”. Chính cảm xúc mãnh liệt và bền bỉ ấy đã thôi thúc Ngát quyết tâm dự thi và trúng tuyển vào lớp Diễn viên Chèo K38, Khoa Kịch hát Dân tộc, Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, chính thức bước vào con đường nghệ thuật mà cô đã ấp ủ.
Dấu mốc đầu tiên trên chặng đường nghệ thuật khi Ngát giành Giải Nhất vai Đào Huế trong trích đoạn Tuần Ty - Đào Huế năm thứ ba Đại học. Bước lên sân khấu trong tâm thế háo hức, lo lắng và cả sự bỡ ngỡ, nhưng dưới sự hướng dẫn của giảng viên Hiền Thảo, Trần Thị Ngát đã thể hiện xuất sắc. Với cô, giá trị lớn nhất không nằm ở giải thưởng, mà ở cảm giác lần đầu được thử thách bản thân trên sân khấu lớn, được va chạm với nghề một cách thực sự.
Năm 2022 đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi Trần Thị Ngát chính thức đặt những bước chân đầu tiên trên con đường nghệ thuật chuyên nghiệp với vở Sau cánh cổng làng. Từ đó, cô bắt đầu hành trình đối diện thực sự với nghề, nơi mỗi vai diễn không chỉ là thử thách về kỹ thuật mà còn là phép thử của bản lĩnh. Một năm sau, Trần Thị Ngát tạo dấu ấn mạnh mẽ khi giành Giải Nhất Tài năng diễn viên Chèo toàn quốc 2023 với vai Súy Vân trong trích đoạn Súy Vân giả dại - vai diễn được xem là thử thách khó bậc nhất đối với diễn viên nữ bởi yêu cầu khắt khe về thanh nhạc, diễn xuất và chiều sâu nội tâm. Thành công của vai diễn đã tiếp thêm niềm tin và động lực để cô dấn thân sâu hơn trên con đường chinh phục sân khấu nghệ thuật truyền thống.
Diễn viên trẻ tài năng tiếp tục ghi dấu ấn khi năm 2025, cô giành Huy chương Vàng khi vào vai Công chúa Quỳnh Trân trong Chuyện công chúa triều Trần. Đây là vai diễn nặng về nội tâm, đòi hỏi người diễn viên phải thể hiện được sự giằng xé giữa tình yêu cá nhân và trách nhiệm với giang sơn xã tắc. Chính vì vậy, để hóa thân vào vai diễn, Trần Thị Ngát đã dành nhiều thời gian tìm hiểu tư liệu lịch sử, tỉ mỉ phân tích từng lớp kịch bản và chủ động trao đổi với các thầy cô, nghệ sĩ giàu kinh nghiệm. Cô rèn giũa từ những chi tiết nhỏ nhất: dáng đi phải toát lên phong thái, ánh mắt phải chứa đựng nội tâm, giọng hát vừa sang trọng vừa được tiết chế, sao cho đúng tinh thần nhân vật và vở diễn.
“Điều khó nhất đối với vai diễn này chính là cách xử lý tâm lý. Việc chuyển biến cảm xúc từ vui sang buồn, từ đau khổ, thất vọng sang hạnh phúc hay giận dữ đều phải nằm trong một “khuôn thước” nhất định của một nàng công chúa. Vai công chúa hoàn toàn khác với vai tiểu thư hay thôn nữ. Đòi hỏi người diễn viên vẫn phải xử lý thật khéo léo để toát lên được sự đài các, sang trọng và khí chất hoàng tộc. Đó là thử thách lớn nhất mà tôi phải đối mặt” - nữ diễn viên chia sẻ.
Cao trào của vai diễn nằm ở cảnh nhân vật Quỳnh Trân phải đối diện với những tiếng nói nội tâm dằng xé mãnh liệt. Đó là, tiếng lòng của chính mình, và hình bóng của ba nhân vật quan trọng khác là Trần Khánh Dư (người yêu), Trần Quốc Nghiễn (người chồng) và Vua Trần Nhân Tông (người em trai). Để thể hiện phân đoạn này, Trần Thị Ngát cho biết: “Tôi đã vận dụng tối đa những thủ pháp nghệ thuật đặc trưng của Chèo như tính ước lệ, cách điệu và tượng trưng, đồng thời lựa chọn lối diễn xuất nội tâm nhằm biểu đạt những cung bậc tâm lý của nhân vật. Trong quá trình hóa thân, tôi cố gắng đặt cái “tôi” cá nhân vào nhân vật, nhưng luôn giữ sự tỉnh táo cần thiết để kiểm soát mạch tâm lý một cách chặt chẽ, logic. Qua đó, để khán giả cảm nhận trọn vẹn nỗi đau cùng cực, sự bế tắc đến tận cùng của Quỳnh Trân khi bị giằng xé giữa những mối quan hệ chồng chéo, từ đó thấu hiểu vì sao cái chết trở thành lựa chọn cuối cùng, như một sự giải thoát duy nhất đối với số phận bi kịch ấy” - cô chia sẻ. Khi hoàn thành phân đoạn, Trần Thị Ngát cho biết, cô cảm thấy một sự thỏa mãn rất đặc biệt, đó là niềm hạnh phúc của người diễn viên khi được sống trọn vẹn và thăng hoa cùng nhân vật đến tận cùng cảm xúc.
Ba năm gắn bó với Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam, Trần Thị Ngát cũng cảm thấy có những lúc chông chênh, nhưng cô chưa bao giờ có ý định rời bỏ sân khấu. “Điều khiến tôi vững vàng trên sàn diễn chính là vì tình yêu mãnh liệt với nghề và ý thức trách nhiệm sâu sắc của một người trẻ đối với nghệ thuật dân tộc. Tôi luôn tự nhủ: nếu ai gặp khó khăn cũng nản chí, cũng buông xuôi, thì ai sẽ là người tiếp nối và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống quý báu này?” - cô bày tỏ.
Không dừng lại ở những thành công, Trần Thị Ngát đang ấp ủ những hướng đi mới nhằm đưa nghệ thuật Chèo đến gần hơn với công chúng trẻ, thông qua các dự án kết hợp ngôn ngữ truyền thống với hình ảnh, ánh sáng và nhịp điệu của thời đại. Cô tin rằng, khi nghệ thuật truyền thống được kể lại bằng một cách tiếp cận mới, chân thành, sáng tạo và giàu trách nhiệm với di sản, sẽ chạm được đến trái tim của khán giả trẻ hôm nay.
