Tóm tắt: Múa trong nghi lễ lên đồng (thuộc tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ) đóng vai trò then chốt trong cấu trúc nghi lễ và là một hiện tượng văn hóa, nghệ thuật có giá trị biểu đạt sâu sắc. Trên sân khấu múa chuyên nghiệp, múa đồng được các biên đạo kế thừa, chắt lọc ngôn ngữ động tác dân gian, kết hợp với âm nhạc (đương đại hoặc dân gian phối khí mới), cùng trang phục, đạo cụ và tổ chức sân khấu hiện đại. Các tác phẩm này vừa lưu giữ tinh thần văn hóa truyền thống vừa tạo nên hiệu ứng thẩm mỹ mới mẻ, đáp ứng công chúng đương đại. Bài viết phân tích ba tác phẩm tiêu biểu lấy cảm hứng trực tiếp từ tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - Tứ phủ, ghi dấu ấn trong múa chuyên nghiệp Việt Nam: Hầu văn Xá thượng (NSND Chu Thúy Quỳnh), Hóa vàng (NSND Trần Ly Ly), Nam Phương Mẫu tế (Tấn Lộc). Đây là những sáng tạo nghệ thuật tái tạo tinh hoa truyền thống trong ngôn ngữ múa và bối cảnh sân khấu đương đại.