Tư duy lý luận của Đảng về phát triển văn hóa, xét đến cùng, là dự báo, định hướng đường lối, chủ trương, giải pháp, chính sách… nhằm thúc đẩy, phát triển sự nghiệp văn hóa trong những bối cảnh, thời kỳ và giai đoạn khác nhau. Trong suốt chặng đường dài đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra nhiều quan điểm, đường lối, chủ trương, giải pháp đúng đắn, sinh động và cụ thể về phát triển văn hóa, tạo động lực to lớn cho cả dân tộc vừa kháng chiến kiến quốc, vừa xây dựng đời sống sinh hoạt, đời sống văn hóa phong phú, đa dạng. Trong hệ vấn đề vĩ mô và bao hàm nhiều phương diện đó, có thể nói, “những vấn đề văn hóa và con người là vấn đề trọng tâm phản ánh sự ưu việt của chế độ chính trị xã hội, phản ánh chất lượng và mục đích cuối cùng của sự tăng trưởng kinh tế trong chế độ xã hội chủ nghĩa. Những vấn đề này gắn bó, thống nhất hữu cơ với nhau đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nước” (1).

Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa, ngoài những vấn đề quan thiết khác, cặp phạm trù đồng hành văn hóa và phát triển đã, đang và sẽ trở thành một vấn đề quan trọng, thu hút sự quan tâm của nhiều khu vực, quốc gia cộng đồng, gia đình, cá nhân… Thông điệp xuyên suốt của UNESCO về vai trò ngày càng to lớn, quan trọng, mạnh mẽ của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở tầm quốc gia hay liên quốc gia; thực tiễn sinh động và khắc nghiệt của sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở phạm vi mỗi quốc gia hay toàn nhân loại những năm vừa qua đã minh chứng một sự thật hùng hồn rằng: không thể phát triển kinh tế - xã hội một cách lành mạnh, bền vững nếu sự phát triển ấy không dựa trên động lực văn hóa, không nhằm vào mục tiêu văn hóa và không dựa trên nền tảng tinh thần của xã hội - tức văn hóa.