Đàm Xá là quê hương của thiền sư Nguyễn Minh Không. Về mặt đời thực, ông sống qua TK XI và XII (1065-1144), nhưng về mặt văn hóa và tín ngưỡng, huyền tích, huyền thoại, danh tiếng của ông còn mãi với thời gian. Bài viết này góp một cách giải mã không gian văn hóa vùng Đàm Gia Loan, Đàm Xá, Điềm Giang xưa, nơi được biết đến với câu “Đại Hữu sinh vương, Điềm Giang sinh thánh” (1), nay nằm trên địa phận của hai xã Gia Tiến và Gia Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.