Tóm tắt: Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đang tiên phong đào tạo nhân lực du lịch xanh nhằm đáp ứng xu hướng phát triển bền vững toàn cầu và giải quyết thách thức môi trường tại Hải Phòng. Chiến lược then chốt là tích hợp các nguyên lý du lịch xanh vào mọi chương trình học, từ hướng dẫn viên, nhân viên khách sạn đến đầu bếp. Nhờ đó, sinh viên được trang bị kỹ năng thực hành bền vững như giảm rác thải, tiết kiệm năng lượng và phát triển ẩm thực xanh. Hiệu quả được thể hiện rõ qua các hoạt động ngoại khóa thực tiễn và việc cựu sinh viên trở thành “đại sứ xanh” tại các doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường về chứng nhận bền vững.

Từ khóa: nhân lực du lịch xanh, du lịch bền vững, Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng.

Abstract: Haiphong Tourism College is pioneering the training of green tourism human resources to meet the global trend of sustainable development and address environmental challenges in Haiphong. The key strategy is to integrate green tourism principles into all curricula, from tour guides and hotel staff to chefs. As a result, students are equipped with sustainable practical skills such as waste reduction, energy saving, and developing green cuisine. The effectiveness is clearly demonstrated through practical extracurricular activities and the fact that alumni are becoming “green ambassadors” at businesses, meeting the market’s stringent requirements for sustainability certifications.

Keywords: green tourism human resources, sustainable tourism, Haiphong Tourism College.

1. Du lịch bền vững, du lịch xanh

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nghiêm trọng và áp lực môi trường gia tăng trên toàn cầu, ngành Du lịch đã và đang trải qua một sự chuyển dịch mang tính chiến lược, hướng tới các mô hình phát triển bền vững. Khái niệm du lịch bền vững (sustainable tourism) không chỉ là một trào lưu nhất thời mà đã trở thành một nguyên tắc cốt lõi, một “hệ tư tưởng” được định hình từ các hội nghị quốc tế quan trọng. Lần đầu tiên, khái niệm này được định nghĩa tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về Môi trường và Phát triển ở Rio de Janeiro năm 1992 và được Hội đồng Du lịch và Lữ hành thế giới (WTTC) làm rõ hơn vào năm 1996. Du lịch bền vững được hiểu là việc phát triển các hoạt động du lịch sao cho đáp ứng nhu cầu hiện tại của du khách và người dân địa phương, đồng thời vẫn bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho các thế hệ tương lai. Nó dựa trên 3 trụ cột chính: kinh tế, xã hội và môi trường, đảm bảo sự hài hòa và toàn diện trong mọi hoạt động.

Du lịch xanh (green tourism) nổi lên như một cấu phần quan trọng của du lịch bền vững, đặc biệt tập trung vào yếu tố môi trường. Các đặc điểm nổi bật của du lịch xanh bao gồm việc tối ưu hóa tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và giáo dục du khách về ý thức bảo vệ thiên nhiên. Sự chuyển dịch này không chỉ đến từ áp lực bảo tồn, mà còn được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chính nhu cầu của thị trường. Một khảo sát của booking.com vào năm 2023 cho thấy, 97% du khách Việt Nam mong muốn lựa chọn các sản phẩm du lịch thân thiện với môi trường, một con số ấn tượng khẳng định đây là một xu hướng được thị trường nội địa đón nhận mạnh mẽ (1). Nhu cầu này tạo ra một động lực kinh tế rõ rệt, buộc các doanh nghiệp và tổ chức trong ngành phải thay đổi để tồn tại và cạnh tranh.

Để hiện thực hóa du lịch bền vững, việc đào tạo nguồn nhân lực có “tư duy xanh” là yếu tố then chốt, mang tính quyết định. Một nhân lực không chỉ giỏi chuyên môn mà còn có ý thức và kỹ năng bảo vệ môi trường, có khả năng giải quyết các thách thức phát sinh là nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của ngành. Đây là lúc các cơ sở giáo dục, đặc biệt là các trường nghề, đóng vai trò kiến tạo, chuyển dịch từ việc chỉ dạy nghề sang dạy trách nhiệm.

2. Du lịch Hải Phòng: tiềm năng, thách thức và nhu cầu cấp thiết về nhân lực xanh

Tiềm năng đặc thù và tăng trưởng ngoạn mục

Thành phố Hải Phòng, với vị thế là một thành phố biển giàu tiềm năng, sở hữu hệ sinh thái đa dạng và độc đáo. Từ quần đảo Cát Bà - Khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận, bãi biển Đồ Sơn cho đến các điểm đến văn hóa, lịch sử nổi tiếng như Tràng Kênh, Bạch Đằng Giang, Hải Phòng có đầy đủ lợi thế để phát triển đa dạng các loại hình du lịch.

Trước xu hướng lựa chọn các điểm đến du lịch an toàn, du lịch xanh, du lịch sinh thái của du khách, việc thực hiện Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 cũng được ngành Du lịch đẩy mạnh hơn, trong đó chú trọng sản phẩm du lịch Foodtour Hải Phòng. Cùng với đó, Hải Phòng sẽ có gần 600 cơ sở lưu trú, trong đó có 10 khách sạn 5 sao và tương đương, 8 khách sạn 4 sao và tương đương tại 2 khu du lịch trọng điểm Đồ Sơn, Cát Bà và khu trung tâm thành phố, cơ bản đáp ứng nhu cầu lưu trú của lượng khách du lịch ngày càng tăng cao.

Tiêu biểu của du lịch xanh Hải Phòng là đảo ngọc Cát Bà, nơi sở hữu cảnh quan thiên nhiên độc đáo cùng hệ sinh thái đa dạng là một mắt xích quan trọng trong chuỗi liên kết du lịch biển phía Bắc và thuộc khu vực động lực du lịch quốc gia Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh - Ninh Bình. Cát Bà sớm định hướng phát triển theo mô hình du lịch sinh thái, hướng tới mục tiêu trở thành đảo du lịch xanh, hiện đại, tạo động lực cho sự phát triển bền vững của đảo.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, tổng lượt khách đến với thành thành phố đạt 10,86 triệu lượt, tăng 29,18% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khách quốc tế ước đạt 763,37 nghìn lượt, tăng 8,71% so với cùng kỳ năm trước. Do đó đã góp phần tăng trưởng mạnh doanh thu ngành Du lịch bao gồm các lĩnh vực dịch vụ lưu trú, ăn uống và dịch vụ lữ hành trong 8 tháng đầu năm 2025 đạt 46.211,6 tỷ đồng (2). Những con số này không chỉ thể hiện sức hút mạnh mẽ của du lịch Hải Phòng mà còn cho thấy một tốc độ tăng trưởng “nóng” cần được quản lý một cách thận trọng.

Thách thức môi trường: lời cảnh báo từ sự tăng trưởng nóng

Mặt trái của sự tăng trưởng nhanh chóng là áp lực khổng lồ lên môi trường. Thực trạng ô nhiễm môi trường tại Hải Phòng đã đạt đến mức đáng báo động. Các nghiên cứu chỉ ra rằng hàm lượng bụi lơ lửng trong không khí tại nhiều khu vực giao thông và công nghiệp đã vượt ngưỡng giới hạn cho phép (3). Đặc biệt, tình trạng thiếu ý thức của một bộ phận người dân và du khách, việc xả rác bừa bãi dọc các bãi biển đã tạo nên những hình ảnh phản cảm và tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Nếu không hành động kịp thời, Hải Phòng có thể phải đối mặt với nguy cơ đánh mất những lợi thế tự nhiên vốn có, khi ô nhiễm làm giảm sức hấp dẫn của các điểm đến.

Mối quan hệ nhân quả giữa tăng trưởng du lịch và áp lực môi trường là một vấn đề không thể phủ nhận. Một bài báo của Báo Hải Phòng đã chỉ rõ: “Ô nhiễm môi trường kéo lùi du lịch” (4). Đây là một mâu thuẫn chiến lược cần được giải quyết triệt để.

 Tầm nhìn chiến lược của Hải Phòng: bối cảnh cho sự ra đời của nhân lực xanh

Nhận thức rõ những thách thức này, Hải Phòng đã xác định mục tiêu phát triển du lịch bền vững là kim chỉ nam cho các chiến lược tương lai. Thành phố đã đề ra mục tiêu đầy tham vọng là đón 14,4 triệu lượt khách du lịch vào năm 2025. Để đạt được mục tiêu đó một cách bền vững, các chính sách cụ thể đã được ban hành, bao gồm việc thúc đẩy du lịch cộng đồng. Điển hình là làng Việt Hải (Cát Hải) được công nhận là Điểm du lịch cộng đồng và có kế hoạch chuyển đổi xanh toàn diện giai đoạn 2025-2030.

Bối cảnh này tạo ra một nhu cầu không thể trì hoãn về một thế hệ nhân lực du lịch mới: những người không chỉ giỏi nghề mà còn có ý thức và kỹ năng để giải quyết các vấn đề môi trường đang hiện hữu. Như vậy, Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng không chỉ đang “đi theo xu hướng” mà còn đang đáp ứng một “nhu cầu sống còn” của địa phương, trở thành một mắt xích chiến lược trong kế hoạch phát triển du lịch bền vững của thành phố. Mô hình đào tạo nhân lực xanh của trường chính là lời giải cho bài toán nan giải này.

3. Chiến lược đào tạo đột phá của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng: tích hợp và chuyên sâu

Mô hình đào tạo: từ lý thuyết đến thực tiễn, từ nhận thức đến hành động

Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã lựa chọn một chiến lược đào tạo khác biệt và hiệu quả. Thay vì tạo ra một chuyên ngành “Du lịch xanh: riêng biệt, vốn có thể chỉ tiếp cận một nhóm nhỏ sinh viên, Trường đã quyết định tích hợp các nguyên lý của du lịch bền vững vào các chương trình đào tạo truyền thống. Mô hình này đảm bảo rằng mỗi sinh viên, bất kể chuyên ngành nào, đều được trang bị một nền tảng tư duy xanh vững chắc, biến du lịch bền vững thành một phần của văn hóa nghề nghiệp.

Việc tích hợp này được thực hiện một cách có hệ thống, từ các môn học lý thuyết đến các hoạt động thực hành và ngoại khóa. Điều này giúp sinh viên không chỉ hiểu lý thuyết mà còn biến nó thành thói quen và giá trị nghề nghiệp.

Lồng ghép nội dung “xanh” vào chương trình đào tạo chuyên ngành

Việc lồng ghép nội dung du lịch xanh được thực hiện một cách chuyên sâu trong từng ngành đào tạo của nhà trường, tạo ra những đóng góp cụ thể và thiết thực.

Nâng cao năng lực cho đội ngũ hướng dẫn viên du lịch: hướng dẫn viên du lịch được ví như “đại sứ của điểm đến” (Original article). Họ không chỉ là người truyền đạt kiến thức lịch sử, văn hóa mà còn là người lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường. Nhà trường đã tích hợp các kỹ năng xanh vào chương trình đào tạo, bao gồm việc lồng ghép thông tin về môi trường, bảo tồn thiên nhiên vào bài thuyết minh, khuyến khích du khách tuân thủ nguyên tắc du lịch bền vững, và thực hành “du lịch không rác thải”. Một trong những nguyên tắc của du lịch có trách nhiệm là tạo ra sự tôn trọng lẫn nhau giữa khách du lịch và người dân địa phương, điều này cũng được Nhà trường nhấn mạnh thông qua các hoạt động và bài giảng.

Đào tạo nhân viên khách sạn - nhà hàng: trong bối cảnh du lịch xanh đang trở thành xu hướng toàn cầu, các khách sạn và cơ sở lưu trú cần phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu thị trường. Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã đào tạo nhân viên khách sạn không chỉ về nghiệp vụ mà còn về cách thức vận hành bền vững. Sinh viên được học cách thay thế đồ nhựa một lần bằng vật liệu thân thiện môi trường, sử dụng đèn LED tiết kiệm điện và lắp đặt vòi nước có đầu tiết kiệm nước. Đây là những giải pháp thực tiễn mà nhiều cơ sở lớn đang áp dụng. Ví dụ, Hoiana Resort & Golf đã lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời và thực hiện phân loại rác tại nguồn, cho thấy những kỹ năng này là yêu cầu thực tiễn của thị trường lao động hiện đại (5).

Vai trò của người đầu bếp: phát triển ẩm thực xanh và văn hóa tuần hoàn

Đầu bếp được đào tạo tại Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng không chỉ là người tạo ra món ăn ngon mà còn là “người gìn giữ” và “người lan tỏa” tinh thần xanh. Họ được hướng dẫn ưu tiên sử dụng nguyên liệu địa phương để giảm quãng đường vận chuyển và phát thải carbon, tận dụng thực phẩm đúng mùa, và giảm rác thải thực phẩm thông qua việc lập kế hoạch chế biến hợp lý. Việc các doanh nghiệp có chứng nhận bền vững thường ưu tiên nguồn cung ứng địa phương đã tạo ra một mối liên kết chặt chẽ giữa đào tạo, sản xuất và thị trường. Đầu bếp cũng là người truyền cảm hứng kể cho thực khách nguồn gốc và câu chuyện về nguyên liệu trong thực đơn hoặc tổ chức lớp học nấu ăn “xanh”, dạy họ cách chế biến món ăn với nguyên liệu thân thiện môi trường và đầu bếp cũng là tấm gương trong việc hạn chế rác nhựa và thực hành phân loại rác trong bếp.

4. Các hoạt động ngoại khóa: từ nhận thức đến hành động và văn hóa

Điểm nổi bật trong chiến lược đào tạo của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng là việc chuyển đổi nhận thức thành hành động thông qua các hoạt động ngoại khóa mang tính thực tiễn cao. Những hoạt động này không phải là các sự kiện đơn lẻ, mà là một phần trong các chiến dịch lớn, có quy mô và sức lan tỏa rộng khắp do Thành đoàn Hải Phòng và các đơn vị khác phát động.

Một ví dụ điển hình là cuộc thi “Sáng tạo sản phẩm thời trang tái chế vì môi trường”. Đây là một hoạt động hưởng ứng phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo” và “Chống rác thải nhựa” của Thành đoàn Hải Phòng. Cuộc thi đã thu hút sự tham gia của 246 sản phẩm từ nhiều đơn vị khác nhau trên toàn thành phố và sản phẩm của sinh viên Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã đạt giải Ba chung cuộc. Thành tích này minh chứng cho sự tham gia tích cực và hiệu quả của nhà trường.

Tương tự, chiến dịch “Hãy làm sạch biển” tại Đồ Sơn mà sinh viên Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng tham gia là một hoạt động định kỳ, nằm trong chương trình lớn hơn do Thành đoàn và Bộ đội Biên phòng phát động từ năm 2016 trên phạm vi toàn quốc. Những hoạt động này không chỉ ảnh hưởng đến sinh viên mà còn lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường ra toàn cộng đồng.

Bên cạnh đó, việc tổ chức chiến dịch phân loại rác tại nguồn ngay trong khuôn viên trường là một hành động nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn. Nó giúp sinh viên chuyển hóa kiến thức lý thuyết thành thói quen hàng ngày, xây dựng một văn hóa “sống xanh” ngay từ những điều đơn giản nhất. Những hoạt động này đã biến Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng thành một đối tác tin cậy, góp phần trực tiếp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng.

5. Đánh giá hiệu quả và dấu ấn lan tỏa từ trường học đến thị trường lao động

Những nỗ lực bền bỉ trong việc truyền tải thông điệp du lịch xanh đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Qua các khảo sát nội bộ, hơn 80% sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa đã khẳng định họ thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng “xanh” hơn. Con số này cho thấy Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã thành công rực rỡ trong việc nâng cao nhận thức về du lịch bền vững, một yếu tố quan trọng mà các nghiên cứu chuyên sâu về “kỹ năng xanh” đã chỉ ra.

Tuy nhiên, các nghiên cứu này cũng gợi ý một lộ trình phát triển tiếp theo. Theo đó, sinh viên có năng lực nhận thức khá cao nhưng vẫn cần được trang bị thêm kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tiễn để giải quyết các vấn đề môi trường phức tạp. Điều này đặt ra nhiệm vụ cho Nhà trường là tiếp tục phát triển, lấp đầy khoảng trống giữa nhận thức và năng lực thực hành chuyên sâu.

Những dấu ấn lớn nhất của mô hình đào tạo tại Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng được thể hiện qua chính các cựu sinh viên của trường. Nhiều người trong số họ, khi làm việc tại các nhà hàng, khách sạn và khu nghỉ dưỡng, đã trở thành những “đại sứ xanh”. Họ chủ động đề xuất các giải pháp giảm rác thải nhựa, tổ chức phân loại rác tại đơn vị và giới thiệu cho du khách các sản phẩm du lịch sinh thái, văn hóa bản địa.

Những hành động này đáp ứng trực tiếp nhu cầu của thị trường lao động hiện đại. Các doanh nghiệp du lịch và khách sạn ngày càng ưu tiên tuyển dụng những ứng viên có ý thức và kỹ năng xanh, bởi đây là yêu cầu để cạnh tranh trên thị trường quốc tế và đạt các chứng nhận uy tín như Travelife. Việc Saigontourist đạt chứng nhận Travelife Partner sau khi thực hiện 147 tiêu chí về quản lý bền vững là một minh chứng rõ ràng cho thấy sự phù hợp giữa mô hình đào tạo của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng và nhu cầu thực tiễn của thị trường (6).

6. Kiến nghị và giải pháp phát triển trong tương lai

Để tiếp tục duy trì và phát triển vị thế tiên phong, Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng cần có những bước đi chiến lược, đặc biệt trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực.

Tăng cường hợp tác chiến lược: nhà trường - doanh nghiệp - cộng đồng: cần chính thức hóa và mở rộng các mối quan hệ hợp tác với doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị đã đạt hoặc đang theo đuổi các chứng nhận xanh như Travelife hay Bông Sen Xanh. Các hình thức hợp tác có thể bao gồm tổ chức các chương trình thực tập, thực hành nghề nghiệp chuyên sâu tại các cơ sở lưu trú xanh, mời chuyên gia từ doanh nghiệp về giảng dạy và đồng tổ chức các sự kiện, hội thảo chuyên đề.

Ứng dụng công nghệ thông minh trong đào tạo: công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) đóng vai trò ngày càng quan trọng trong du lịch bền vững, từ du lịch thông minh, giảm thiểu carbon đến quảng bá và quản lý. Kiến nghị Nhà trường tích hợp các mô-đun về công nghệ vào chương trình học, ví dụ: sử dụng phần mềm quản lý khách sạn xanh để tối ưu hóa năng lượng và tài nguyên, các ứng dụng theo dõi dấu chân carbon của du khách, và các nền tảng số để quảng bá du lịch cộng đồng một cách hiệu quả.

Phát triển chương trình đào tạo chuyên sâu và cấp chứng chỉ: để lấp đầy khoảng trống “kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tiễn” đã được chỉ ra, Nhà trường có thể phát triển các chương trình đào tạo ngắn hạn hoặc các chứng chỉ chuyên đề về các lĩnh vực cụ thể như “Quản lý Khách sạn xanh”, “Thiết kế tour Du lịch sinh thái”, hay “Phát triển Ẩm thực bền vững”. Điều này không chỉ nâng cao năng lực cho sinh viên mà còn đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho người lao động đang làm việc trong ngành.

Nâng cao vai trò tiên phong của Nhà trường: khẳng định lại vị thế của Nhà trường như một trung tâm đào tạo nhân lực du lịch xanh hàng đầu của khu vực duyên hải Bắc Bộ và cả nước. Nhà trường nên tổ chức các hội thảo, diễn đàn để chia sẻ kinh nghiệm, mô hình đào tạo với các trường đại học, cao đẳng khác trên toàn quốc. Bằng cách đó, Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng sẽ không chỉ đào tạo mà còn trở thành một ngọn hải đăng, dẫn đường cho sự phát triển của du lịch bền vững trong ngành giáo dục nghề nghiệp.

7. Kết luận

Tóm lại, trong bối cảnh du lịch toàn cầu đang hướng tới mục tiêu giảm phát thải carbon và phát triển bền vững, Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã chọn cho mình một hướng đi đúng đắn và táo bạo. Bằng việc tích hợp các nguyên lý du lịch xanh vào các chương trình đào tạo chuyên ngành, kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành, và tích cực tham gia vào các chiến dịch cộng đồng, nhà trường đã thành công trong việc kiến tạo một thế hệ nhân lực du lịch không chỉ giỏi chuyên môn, thành thạo kỹ năng nghề nghiệp mà còn mang trong mình tư duy xanh và trách nhiệm xã hội.

Mô hình đào tạo của Nhà trường không chỉ đơn thuần là việc dạy nghề, mà là một chiến lược toàn diện nhằm giải quyết các thách thức môi trường của địa phương và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường du lịch. Hiệu quả của mô hình này được minh chứng rõ ràng qua sự thay đổi trong nhận thức của sinh viên, thành tích cao tại các cuộc thi cấp thành phố, và sự đóng góp tích cực của cựu sinh viên khi trở thành những “đại sứ xanh” trong ngành. Những kết quả này khẳng định vai trò tiên phong của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng trong việc đào tạo nguồn nhân lực gắn liền với trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững. Đây chính là nền tảng vững chắc để xây dựng một thế hệ lao động du lịch tiên phong, có khả năng hội nhập quốc tế và góp phần định hình tương lai bền vững của ngành du lịch Việt Nam.

______________________

1. Xu hướng du lịch xanh - Giải pháp bền vững cho ngành khách sạn, bluejaypms.com.

2. Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng 8, 8 tháng năm 2025 TP Hải Phòng, thongkehaiphong.gov.vn, 8-9-2025.

3. Hải Phòng nhiều chỉ số ô nhiễm môi trường vượt ngưỡng cho phép -VnEconomy, vneconomy.vn, 4-6-2024.

4. Phùng Bản, Ô nhiễm môi trường kéo lùi du lịch - Hải Phòng, baohaiphong.vn, 17-2-2025.

5. Du lịch bền vững đang nhân rộng trong ngành khách sạn - Lotus Hospitality - Đơn vị vận hành, lotushospitality.vn, 24-4-2025.

6. Doanh nghiệp được trao danh hiệu bền vững toàn cầu nhờ phát triển du lịch xanh, thesaigontimes.vn, 1-8-2024.

Ngày Tòa soạn nhận bài: 10-9-2025; Ngày phản biện, đánh giá, sửa chữa: 20-9-2025; Ngày duyệt bài: 30-9-2025.

TRẦN TỐ NHƯ

Nguồn: Tạp chí VHNT số 621, tháng 10-2025