Từ 23 đến 25-3 (14, 15 và 16 tháng 2 âm lịch), tại Hà Nội, Lễ hội rước nước làng gốm Bát Tràng 2024 diễn ra nhiều hoạt động đặc sắc, hấp dẫn.

Làng gốm sứ Bát Tràng nằm ở ven sông Hồng, thuộc xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm ngoại thành Hà Nội, là làng gốm lâu đời và nổi tiếng nhất ở Việt Nam. Gốm Bát Tràng đã trở thành thương hiệu, là địa chỉ hàng hóa đã được khẳng định chất lượng trên thị trường trong nước và quốc tế với các loại hình sản phẩm phổ biến như gốm tâm linh thờ cúng, gốm mỹ thuật trang trí, gốm gia dụng và gốm xây dựng… Lễ hội truyền thống làng cổ Bát Tràng với nhiều dấu ấn văn hóa độc đáo, nơi người dân tưởng nhớ công lao đức tổ nghề, tự hào về nghề gốm truyền thống cha ông truyền lại, gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc. 

Lễ rước nước là nghi thức quan trọng nhất của lễ hội, nghi lễ được thực hiện trang nghiêm trên phà giữa sông Hồng

Không chỉ nổi tiếng với nghề gốm - di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Bát Tràng còn được biết đến như một ngôi làng mang những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc, ẩn chứa qua các công trình kiến trúc đồ sộ, hoành tráng, những lễ hội và nghệ thuật ẩm thực độc đáo… của một ngôi làng gần ngàn năm tuổi. Tất cả những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đó sẽ được tái hiện trong những ngày hội làng.

Lễ hội truyền thống làng cổ Bát Tràng là nơi lưu giữ những nét tinh hoa văn hóa dân tộc Việt Nam và trở thành dấu ấn văn hóa độc đáo, nơi người làng Bát Tràng tưởng nhớ công lao đức tổ nghề, tự hào về nghề gốm truyền thống cha ông truyền lại, gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Hội làng Bát Tràng xưa kéo dài 15 ngày trong tháng 2 âm lịch. Ngày nay, Hội làng chỉ tổ chức trong 3 ngày, từ ngày 14 đến 16 tháng 2 âm lịch. Nhiều hoạt động sẽ được tổ chức tại các di tích lịch sử đã được xếp hạng như: Kim Trúc Tự, Đền Mẫu Bản Hương, Văn Từ, mà trọng tâm là Đình làng Bát Tràng.

Tại Lễ hội rước nước làng gốm Bát tràng 2024, du khách được trải nghiệm không khí vui tươi của làng gốm Bát Tràng, tham gia vào nhiều hoạt động hấp dẫn như rước nước, cúng tế và lễ hội văn nghệ…

Mâm lễ dâng lên bề trên được gọi là Tam chính

Theo đó, Lễ rước nước, tắm bài vị, rước bài vị được diễn ra từ Miếu Bát Tràng và rước về Đình Bát Tràng, buổi lễ diễn ra trong không khí trang nghiêm với cờ phướn và kiệu đỏ rực rỡ. Sau khi tế lễ, các quan viên chức sắc đại diện các dòng họ trong làng chia nhau mâm hưởng lộc thánh như là phần thưởng mà Thánh ban cho người dân.

Trong sáng 14-2 âm lịch (tức 23-3), dân làng dâng lễ Tam sinh (trâu, dê, lợn) sau đó hai đoàn rước thực hiện chương trình cấp thủy, rước nước và rước bộ. Đoàn cấp thủy, thực hiện nghi thức lấy nước dòng Nhị Hà vào chóe cúng dâng vào đại đình, dùng để cúng tế cả năm. Đoàn rước bộ, dâng hương tại Kim Trúc Tự, nhà thờ Bác Hồ, đền Mẫu Bản Hương.

Lễ rước nước là nghi thức quan trọng nhất của lễ hội, nghi lễ được thực hiện trang nghiêm trên phà giữa sông Hồng. Chủ tế lễ sau khi dâng lên thần sông sẽ đại diện cho nhân dân xin nước thiêng từ giữa sông Hồng và lọc qua tấm vải đỏ để rước về Đình cổ Bát Tràng.

Phần hội được tổ chức với nhiều trò chơi đặc sắc khác nhau và tạo nên nét đặc trưng riêng, nhưng nổi bật và ấn tượng nhất là trò chơi cờ người và hát thờ.

Chủ tế lễ sau khi dâng lên thần sông sẽ đại diện cho nhân dân xin nước thiêng từ giữa sông Hồng và lọc qua tấm vải đỏ để rước về Đình cổ Bát Tràng

Trong 3 ngày tổ chức lễ hội, nhiều sự kiện diễn ra như: Giao hiếu với 4 làng; Thi đấu thể thao; Các trò chơi dân gian và 3 đêm liên hoan văn nghệ quần chúng. Thông qua Hội xuân truyền thống làng gốm, dân làng cầu mong “Mưa thuận gió hòa”, “Quốc thái dân an”, “Dân sinh an lành hạnh phúc", “Sản xuất tiêu thụ hanh thông”, “Tăng cường khối đại đoàn kết”…

Nói về ý nghĩa của Lễ hội làng năm nay, nghệ nhân Nguyễn Văn Hưng cho biết: Lễ rước nước có từ lâu đời, mỗi làng ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ đều có lễ rước này. Đây là nghi thức truyền thống biểu hiện tín ngưỡng cầu nước của người dân, mong muốn một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, con cái học hành tiến bộ. Mỗi một làng có một vị trí địa lý khác nhau, làng của tôi thì gần sông, cho nên sẽ ra sông lấy nước về để tế thánh. Còn những làng khác không có sông, thì dân làng sẽ lấy nước ở hồ trước cửa đình, mang về cúng thánh. “Làng tôi vừa là làng nghề gốm, vừa là làng khoa bảng, cho nên lễ rước nước càng phải cẩn thận, trang trọng, để mong sao mỗi năm trong làng đều có nhiều học sinh giỏi, nhiều học sinh đỗ đại học; về nghề thì ngày càng có nhiều nghệ nhân, có nhiều hàng hóa mới…” – nghệ nhân Hưng chia sẻ.

Hội làng cũng là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân công đức của các bậc thánh thần, Thành hoàng Làng và các bậc tiền nhân tiên tổ; giáo dục truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, thể hiện lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc; nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, góp phần xây dựng quê gốm Bát Tràng ngày càng giàu đẹp văn minh.

Đến với lễ hội làng nghề Bát Tràng, du khách không chỉ được tận hưởng những vẻ đẹp và sự sôi động của một làng gốm truyền thống mà còn là cơ hội để học hỏi và khám phá miền di sản độc đáo, nơi tinh hoa hội tụ. Từ những công trình kiến trúc độc đáo, lễ hội truyền thống giàu bản sắc văn hóa đến trải nghiệm tinh hoa ngàn năm gốm Việt… Đây còn là cơ hội để mua sắm những sản phẩm gốm tinh xảo, được chế tác tỉ mỉ dưới bàn tay của những nghệ nhân tài hoa.

AN NGỌC – Ảnh: TRUNG KIÊN