Sáng 7-8, tại Hà Nội, Tổ chức “Trái tim người lính” phối hợp với Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Trung tâm “Tác phẩm mới”, Hội đồng họ Dương TP Hà Nội và CLB “Mãi mãi tuổi 20” trao tặng một số di ảnh Anh hùng – Liệt sĩ do nhóm họa sĩ trẻ của “Trái tim người lính” phục dựng màu và trân trọng giới thiệu cuốn sách bút ký lịch sử “Ngôi nhà xưa yêu dấu” của tác giả Dương Việt Tiến.
Sự kiện được tổ chức hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2-9 và 80 năm Ngày truyền thống lực lượng Công an nhân dân.
Di ảnh các nữ Anh hùng Liệt sĩ đầu tiên của lực lượng Công an nhân dân đã hy sinh trong kháng chiến chống Pháp, do nhóm họa sĩ của Tổ chức Trái tim người lính phục dựng màu, trao tặng Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.
Thiếu tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang Phan Văn Lai trao di ảnh cho đại diện Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam
Chân dung 4 nữ Anh hùng Liệt sĩ lực lượng Công an nhân dân (CAND) được trao tặng gồm: Nguyễn Thị Lợi (1911-1950), tên thật là Trần Thị Lời, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1995; Cao Kỳ Vân (1925-1950), tên thật là Nguyễn Thị Được, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1998; Bùi Thị Cúc (1930-1951), tên thật là Trần Thị Lan, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1995; chị Võ Thị Sáu (1933-1952), tên thật là Nguyễn Thị Sáu, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1993.
Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng, đại diện Tổ chức Trái tim người lính cho biết, những tấm di ảnh nữ Anh hùng Liệt sĩ công an được trao tặng mang tính tượng trưng, nhắc nhớ truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta có từ thời Hai Bà Trưng: "Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh". Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ biên giới và chủ quyền biển đảo thiêng liêng, vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống nhân dân, hàng vạn cán bộ chiến sĩ công an đã ra trận, hàng ngàn người đã hy sinh.
Theo nhà văn Đặng Vương Hưng, đặc thù của ngành Công an là toàn bộ thông tin cá nhân đều được bảo mật, hầu như không để lại hình ảnh. “Do vậy, công tác phục dựng di ảnh rất khó khăn. Hiện nay, công việc việc này vẫn đang được Tổ chức Trái tim người lính phối hợp với Hội cựu Công an các đơn vị, địa phương tiếp tục thực hiện…” – nhà văn cho biết.
Ngoài di ảnh của 4 nữ Anh hùng Liệt sĩ CAND, Ban tổ chức sự kiện còn trao 4 di ảnh “Mãi mãi tuổi 20” vừa được phục dựng mầu (xếp thứ tự theo năm sinh): Lão thành cách mạng Dương Quang Trị (1914-1983), là người trực tiếp tham gia tổ chức chương trình phát thanh đặc biệt tại Đài phát sóng Bạch Mai, giới thiệu bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 9-1945, truyền đi mệnh lệnh “Toàn quốc kháng chiến” của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp, tháng 12-1946; Liệt sĩ Nguyễn Văn Giang, sinh năm 1930, nhập ngũ trong kháng chiến chống Pháp, chức vụ Trung đội trưởng, hy sinh ngày 3-12-1953; Liệt sĩ Nguyễn Chí Cường, sinh 1947, nhập ngũ ngày 19-9-1965, tham gia kháng chiến chống Mỹ, chức vụ Tiểu đội trưởng, hy sinh ngày 6-6-1969; Liệt sĩ Dương Văn Cam sinh 1951, nhập ngũ ngày 23-12-1969, chiến đấu dũng cảm trong đội hình đơn vị Đại đội 1, Trung đoàn Ba Gia, Sư đoàn 2, Quân khu 5 (đơn vị 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân). Anh hy sinh ngày 15-5-1974 tại Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Di ảnh phục dựng màu của 4 nữ anh hùng liệt sĩ Công an nhân dân đầu tiên
Trong khuôn khổ sự kiện, Ban Tổ chức giới thiệu cuốn sách bút ký lịch sử Ngôi nhà xưa yêu dấu của tác giả Dương Việt Tiến. Cuốn sách do Trung tâm Tác phẩm mới phối hợp với Trái tim người lính tổ chức bản thảo; Nhà xuất bản Hội Nhà văn cấp phép ấn hành. Tác phẩm có dung lượng 160 trang in, khổ 16cm x 24cm, chứa đựng nhiều tư liệu quý, lần đầu công bố.
Có lẽ ít người biết, phía bờ Nam của cầu Vĩnh Tuy, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nơi đây từng có ngôi nhà ngói 5 gian là cơ sở hoạt động của nhóm Văn hóa Cứu quốc gồm các ông: Trần Quốc Hương (Mười Hương), Nguyễn Huy Tưởng, Lưu Văn Lợi, Nguyễn Đình Thi, Thôi Hữu, Hoàng Đạo Thúy, Nguyễn Hữu Đang… Ngôi nhà này còn là nơi in số báo Tiên Phong đầu tiên để trình Đại hội Quốc dân Tân Trào, Tuyên Quang, diễn ra ngày 16 và 17-8-1945.
Chủ ngôi nhà này là ông Dương Quang Trị, một thợ điện từ thời Pháp thuộc và vợ là bà Lưu Thị Hương (em gái của Nhà ngoại giao nổi tiếng Lưu Văn Lợi, 1913–2016) người con của làng Gia Thụy, Gia Lâm, Hà Nội. Ngôi nhà nằm gần các đồn của giặc Pháp nhưng ông bà vẫn bất chấp nguy hiểm, nuôi giấu các chiến sĩ văn hóa và những chiến sĩ cộng sản vượt ngục.
Những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám, ông Dương Quang Trị làm việc ở Đài phát sóng Bạch Mai. Đó cũng là nơi phát sóng đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam, sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Tại đây, với vai trò là Trưởng phiên (trưởng ca trực), ông đã cùng anh chị em kỹ thuật yêu nước, phục vụ thành công buổi phát sóng giới thiệu bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra cả thế giới. Tháng 12-1946, cũng chính ông Dương Quang Trị đã cùng anh em kỹ thuật của Đài phát sóng Bạch Mai, thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt, truyền đi mệnh lệnh “Toàn quốc kháng chiến” của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp.
Năm 1947, ông Dương Quang Trị được chuyển sang Tổ điện đài thuộc Văn phòng Trung ương Đảng, hoạt động ở chiến khu Việt Bắc. Được phép của trên, ông đưa cả gia đình cùng lên sống ở Việt Bắc, bên cạnh những gia đình các đồng chí lãnh đạo Đảng và Chính phủ, đến năm 1954. Sau ngày hòa bình lập lại, ông cùng gia đình mới chuyển về Hà Nội và làm công chức hậu cần tại Bộ Ngoại giao cho tới khi nghỉ hưu.
Cuốn sách "Ngôi nhà xưa yêu dấu"
Một đời thầm lặng cống hiến cho Cách mạng, tuy ông Dương Quang Trị không giữ chức vụ cao trong cơ quan Đảng và Nhà nước; nhưng từng đảm nhiệm công việc quan trọng, phục vụ sự lãnh đạo của Đảng trong kháng chiến chống Pháp. Đó là truyền dẫn những bức điện mật, tối mật, những công văn hỏa tốc của Trung ương. Cả đời ông sống khiêm nhường, lặng lẽ, tận tụy với công việc của Đảng giao cho đến khi về hưu với tiêu chuẩn tem phiếu loại C. Đây là chế độ lương thực, thực phẩm dành cho cấp trưởng các cục, vụ, viện, chuyên viên cấp cao thời bao cấp.
Với tư cách là tác giả, ông Dương Việt Tiến – con trai của vợ chồng cụ Dương Quang Trị – Lưu Thị Hương, đã tái hiện “câu chuyện trăm năm” của gia đình mình, qua cuốn sách “Ngôi nhà xưa yêu dấu”, chuyển tải nhiều thông tin đời sống thú vị, không chỉ là chuyện của một cá nhân, một gia đình, mà là lịch sử tự hào của một dòng họ, đã góp phần tích cực vào kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc ta.
THÁI AN - Ảnh: BTC