Ngày 29-1-2023, tại xã Mường Cang, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu đã diễn ra Lễ hội Lùng Tùng, còn có nghĩa là Lễ hội xuống đồng. Từ xa xưa, đồng bào dân tộc Thái sinh sống gắn bó với thiên nhiên, bản làng, sông núi, ruộng đồng và nương rẫy nên các phong tục, tập quán của họ luôn mang đậm nét văn hóa truyền thống. Đây được coi là lễ hội quan trọng, gắn liền với nông nghiệp trồng trọt, nhằm gửi gắm những mong ước của con người cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, bản làng yên ấm, gia đình ấm no hạnh phúc...

Đồng bào miền núi phía Bắc, nhất là người Thái - Nùng đã gắn bó thân thiết với tự nhiên, làng bản, núi đồi, ruộng đồng, nương rẫy. Cho đến nay, nhiều phong tục, tập quán, ứng xử với thế giới xung quanh vẫn còn đậm nét truyền thống. Lễ hội Lùng Tùng của dân tộc Thái ở Than Uyên đã có từ rất lâu đời, được truyền từ đời này sang đời khác trong cộng đồng người dân tộc Thái. Lễ hội thường được tổ chức sau dịp Tết, vào khoảng thời gian từ ngày 4 đến 25 tháng Giêng, tùy theo từng địa phương mà tổ chức khác ngày nhau và thời gian thường kéo dài trong 3 ngày.

Để chuẩn bị cho Lễ hội Lùng Tùng, từ ngày hôm trước, người dân trong bản đã làm các đồ tế lễ

Sau khi các thầy cúng chuẩn bị những đồ tế lễ, chủ lễ sẽ mang ra cánh đồng nơi diễn ra lễ hội, xin thần linh, thổ địa để buổi lễ ngày hôm sau được thuận lợi

Ngay từ sáng sớm của buổi lễ, các thầy cúng cùng đoàn rước trống chiêng, cờ mở rộn ràng cả bản, báo hiệu cho 1 năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi

Lễ hội Lùng Tùng của người Thái gồm hai phần: Lễ và hội. Trong phần lễ diễn ra nhiều nghi thức như cúng nàng Han (một người nhà trời, được cử xuống đất Thái giúp dân đánh giặc giữ nước); cúng Thành hoàng, thần linh trên trời dưới đất, cúng thần núi, thần rừng...

Các thầy cúng thực hiện nghi lễ cúng trong ngày hội

Phần hội được bắt đầu bằng nghi thức người già làng có uy tín trong bản, trong xã đánh trống và chiêng khai hội. Nhân dân và khách thập phương được tham gia các trò chơi dân gian như: tó má lẹ, bắn nỏ, kéo co, tung còn và giao lưu văn nghệ với những tiết mục hát dân ca, múa xòe, nhảy sạp.

Người có uy tín trong bản, trong xã đánh trống khai hội

Ngay sau đó, đại diện chính quyền cùng người dân bản xuống đồng thực hiện nghi thức cày bừa, gieo hạt, mở đầu một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, người dân được khỏe mạnh. Nhân dân và du khách sẽ tham gia các trò chơi dân gian, giao lưu văn nghệ với những tiết mục mang đậm bản sắc dân tộc Thái như tung còn, đánh yến, bắn nỏ, tó má lẹ, kéo co, đẩy gậy, vòng xòe, thưởng thức ẩm thực…

Lãnh đạo chính quyền cùng nhân dân làm nghi thức cày bừa mở đầu cho một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, người dân được khỏe mạnh

Nghi thức gieo hạt mở đầu cho một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi

Lễ hội này được tổ chức lần cuối cùng vào năm 1960 và dần bị mai một. Đến năm 2018, lễ hội đã được phục dựng và tổ chức, góp phần bảo tồn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc của huyện Than Uyên cũng như tỉnh Lai Châu nói chung. Đây còn là dịp để nhân dân các dân tộc tụ hội, giao lưu văn hóa, tăng thêm sự hiểu biết, tình đoàn kết gắn bó, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Chương trình văn nghệ với những tiết mục mang đậm bản sắc dân tộc Thái

Người dân và du khách hào hứng tham gia trò chơi dân gian bịt mắt bắt vịt

Người dân tham gia trò chơi tó má lẹ tại ngày hội

Phần thi bắn nỏ tại Lễ hội Lùng Tùng

Được thiên nhiên ban tặng, huyện Than Uyên có những cánh đồng lúa trù phú đẹp như tranh vẽ tại Mường Than, Mường Cang… Nơi đây cũng có nhiều sản vật địa phương, hệ thống cảnh quan thiên nhiên như sông hồ, rừng xanh, núi cao, gắn liền với những bản làng mang đậm nét văn hóa đặc trưng của đồng bào các dân tộc Mông, Thái, Khơ Mú… Đây là lợi thế lớn để phát triển du lịch Than Uyên, thu hút du khách tham quan, trải nghiệm, nghỉ dưỡng.

ĐĂNG NGUYÊN - Ảnh: TUẤN MINH