Tạ Quỳnh Tư: Dấu ấn qua mỗi bộ phim

Nổi lên với một loạt phim tài liệu gây ấn tượng mạnh như Hai đứa trẻ, Chông chênh, Đường về, Ranh giới… Tạ Quỳnh Tư đã khiến đồng nghiệp và khán giả phải thổn thức cùng nhân vật và các câu chuyện trong phim mình.

Đạo diễn Tạ Quỳnh Tư là gương mặt quen thuộc tại các lễ trao giải

Sau thành công của Hai đứa trẻ, một bộ phim lấy đi nhiều nước mắt của khán giả bởi câu chuyện trao nhầm con ở bệnh viện, đạo diễn Tạ Quỳnh Tư đã được khán giả biết đến nhiều hơn khi mỗi bộ phim là một câu chuyện, một vấn đề đang nổi cộm. Công tác tại Ban Truyền hình đối ngoại - Đài Truyền hình Việt Nam, Tạ Quỳnh Tư có cơ hội đi nhiều, nắm bắt các thông tin nhanh. Đó vừa là một lợi thế, vừa là một bất lợi nếu người đạo diễn không đủ tinh nhậy để lọc ra giữa bộn bề thông tin những câu chuyện đắt giá, những chất liệu có thể làm nên một bộ phim tài liệu hấp dẫn.

Xuất thân là quay phim nên khi làm đạo diễn Tạ Quỳnh Tư có thế mạnh với những câu chuyện kể bằng hình ảnh. Trong hàng loạt bộ phim của anh từ Hai đứa trẻ, Chông chênh, Đường về, Ranh giới… rất nhiều khung hình có sức nặng, chuyên chở tốt thông điệp, nội dung của bộ phim. Đây cũng có thể xem là thế mạnh của anh với các cảnh cận là đôi mắt, gương mặt đầy ưu tư, lo lắng hay trăn trở của nhân vật. Cảnh trung, cảnh toàn là những đối nghịch giữa nhân vật với hoàn cảnh, môi trường khiến họ bận tâm, day dứt. Lọc thông tin nhanh, tập trung vào những nhân vật, câu chuyện với số phận điển hình, đặc biệt, lại có ngôn ngữ hình ảnh bổ trợ, phim của Tạ Quỳnh Tư hội đủ các yếu tố để làm nên một bộ phim hấp dẫn.

Là người giàu tình cảm, với quan sát nhạy bén về thời cuộc, với mỗi bộ phim, tuy muốn truy đến cùng câu chuyện nhưng đôi khi sự trắc ẩn khiến anh không thể đi đến cùng. Ví như khi làm phim Hai đứa trẻ, anh rất muốn phỏng vấn cô y tá - người đã trao nhầm trẻ - nhưng lại không nỡ khi cô đang mang bầu 8 tháng và những ngày sống gần đứa trẻ, cô dường như đã biết việc làm nhầm lẫn năm xưa của mình.

Ở nhiều bộ phim, để bắt kịp sức nóng của câu chuyện anh đã bắt tay vào làm phim trước khi kịp hình dung ra kịch bản. Việc đi quay cho “kịp người, kịp việc” tuy có cái được là sự nóng hổi của tin tức, sự kiện, chi tiết nhưng không phải không có lúc làm êkip bị rối khi không biết tập trung vào đâu, hướng tiếp theo câu chuyện sẽ phát triển tiếp như thế nào? Nhưng trên tất cả, chính sự lăn xả vào công việc, vừa làm vừa học, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, ngày quay đêm dựng đã cho anh nhiều thước phim quý, bám sát, phả được sức nóng của câu chuyện, sự việc như hai bộ phim Ranh giới, Ngày con ra đời được quay và hoàn thiện trong đợt dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ tại TP. HCM.

Nhìn lại các giải thưởng của anh Cây đời và Kè chắn sóng (hai Giải bạc tại Liên hoan Truyền hình Toàn quốc năm 2011), Lời nhắn (Giải Vàng, Liên hoan Truyền hình Toàn quốc năm 2013), Nếu đi hết biển (giải B báo chí quốc gia cho phim 2013), Hai đứa trẻ (Giải Phim tài liệu xuất sắc nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất tại lễ trao giải Cánh diều 2016, giải A báo chí quốc gia 2017 và giải của ban giám khảo dành cho phim ngắn tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội năm 2018…), Ranh giới (giải Bông sen vàng cho hạng mục phim tài liệu cùng giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại LHP Việt Nam lần thứ XXII)… có thể thấy hầu hết các đề tài trong phim của anh đều bám sát hơi thở cuộc sống. Cảm giác cuộc sống luôn cựa quậy, quẫy đạp trong phim của anh càng lúc càng mạnh mẽ, năm 2018, bộ phim Miền đất hứa nói về cuộc sống của những người lao động xuất khẩu Việt Nam tại Đài Loan (TQ). Sự khác biệt giữa khát vọng và thực tế, mơ ước và hiện thực qua chính trải nghiệm của những người trong cuộc. Phim cũng lý giải vì sao nhiều người lại chọn con đường lao động bất hợp pháp khi mọi thứ không may có thể ập đến với họ bất cứ lúc nào. Bộ phim đã nhận giải Cánh diều bạc cho phim tài liệu xuất sắc nhất và giải bạc cho hạng mục “Phim tài liệu nhân văn” của Giải thưởng Truyền hình thế giới. Cùng mạch đi về số phận những người Việt Nam trên đất khách, cụ thể là tại Đài Loan, năm 2019, anh thực hiện tiếp bộ phim Chông chênh. Đúng như tên gọi, phim là những câu chuyện về các cô dâu Việt trên đất Đài Loan. Mỗi người một hoàn cảnh, một lý do, một mưu cầu riêng khi đến với các cuộc hôn nhân xa xứ. Nhưng bên cạnh một vài trường hợp may mắn khi tìm được sự hòa hợp của cả đôi bên, đa số các cuộc hôn nhân đều có cái kết buồn khi mỗi người là một toan tính và cuộc sống lại không thuận chiều theo suy nghĩ của từng cá nhân cũng như thiếu đi sự vun đắp từ cả hai phía khiến mọi thứ đều chông chênh theo. Bộ phim đã đoạt giải Bông sen vàng cho hạng mục phim tài liệu tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 21.

Cùng năm, bộ phim Đường về, lựa chọn đề tài tìm kiếm hài cốt liệt sĩ quân đội nhân dân Việt Nam cũng giành giải Phim tài liệu ấn tượng tại Lễ trao giải Ấn tượng VTV 2019 mang đến một năm thành công cho Tạ Quỳnh Tư.

Đạo diễn cùng nhân vật người mẹ trong phim Đường về

Với những sáng tạo trong tìm kiếm đề tài, cách thể hiện, Tạ Quỳnh Tư không chỉ liên tiếp thành công khi khai thác những đề tài nóng, những vấn đề đang nổi cộm trong cuộc sống mà anh còn là người luôn bắt kịp nhịp đi của thời đại để cho ra đời những bộ phim đồng hành cùng cuộc sống. Năm 2021, trong giai đoạn đại dịch COVID-19 bùng phát dữ dội ở TP. HCM, Tạ Quỳnh Tư đã cùng êkip trực tiếp đi vào điểm nóng. Êkip của anh đã lựa chọn bệnh viện Hùng Vương - một điểm nóng trong tâm dịch để ghi hình bộ phim tài liệu Ranh giới. Bộ phim với những chi tiết, con người thực trong tâm dịch từ y bác sĩ đến bệnh nhân trong những ngày đấu tranh giành giật với tử thần đã gây sốt cộng đồng mạng khi công chiếu. Chưa bao giờ, khán giả được chứng kiến, được hiểu về đại dịch một cách trực tiếp đến thế từ chính tâm dịch, từ bệnh viện tuyến cuối nơi các y bác sĩ chạy đua giành giật từng mạng sống với thần chết. Chuyến công tác ấy, anh còn làm tiếp bộ phim tài liệu Ngày con chào đời, cũng bàn về chủ đề đại dịch COVID-19. Đặt hai bộ phim Ranh giới và Ngày con chào đời gần nhau không khó để thấy ý đồ của tác giả khi một bên là ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết tính từng giờ, từng phút một bên là sự sống vẫn tiếp diễn bất chấp khổ đau, đại dịch. Tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 22, phim Ranh giới đã được trao giải Bông sen vàng cho hạng mục phim tài liệu cùng giải Đạo diễn xuất sắc nhất.

Chia sẻ về quan niệm làm nghề, đạo diễn Tạ Quỳnh Tư cho rằng anh thích làm phim về những sự kiện, vấn đề đang hoặc sắp diễn ra trong cuộc sống hơn là làm phim về những chuyện đã qua. Trong các phim của mình, anh cũng chuộng phim ít hoặc không lời bình bởi theo anh chính hình ảnh, đối thoại của nhân vật trong nhiều câu chuyện, nhiều bộ phim đã đủ truyền tải đi thông điệp mà đạo diễn muốn gửi gắm.

Yêu nghề, luôn lăn xả với công việc và không ngừng học hỏi, với Tạ Quỳnh Tư mỗi giải thưởng chỉ là thứ khích lệ anh trên con đường đã chọn bởi như anh chia sẻ anh vẫn còn phải học nhiều từ cuộc sống, từ những bậc đàn anh đi trước trong nghề. Với một trái tim nóng, sự ham học hỏi và không ngừng tiến bộ, khán giả hy vọng sẽ được gặp lại Tạ Quỳnh Tư ở những bộ phim với những con người, sự kiện đang diễn ra đâu đó quanh mình.

HÀ PHƯƠNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 499, tháng 5-2022