Để đưa ra được mục tiêu trên là kết quả đạt được của nhiều nội dung trong Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế giai đoạn 2017 – 2022 đã được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức tại Hội nghị tổng kết, đánh giá nhằm đưa ra những chính sách phù hợp trong thời gian tới. Đây cũng chính là tiền đề tiếp tục xây dựng bộ hồ sơ Nghệ thuật Ca Huế đệ trình UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế phát biểu tại Hội nghị Tổng kết Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật ca Huế giai đoạn 2017 -2022

Những kết quả đạt được

Theo báo cáo tại Hội nghị tổng kết Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế giai đoạn 2017 – 2022”, thời gian qua công tác tuyên truyền, quảng bá về giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế đã được các đơn vị triển khai có hiệu quả. Thông qua các chương trình tuyên truyền, quảng bá đã góp phần nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm, nâng cao năng lực, nhận thức của cán bộ làm công tác văn hóa, cán bộ ở các cấp chính quyền nói chung và cộng đồng xã hội về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế ngày càng đi vào chiều sâu, nề nếp.

 Sở VHTT đã chủ trì, phối hợp với Học viện Âm nhạc Huế tiến hành nghiên cứu, sưu tầm, khôi phục các bài bản Ca Huế cổ có nguy cơ mai một, thất truyền, theo hướng phục hồi nguyên bản, đảm bảo chất lượng để khẳng định giá trị độc đáo, tính đặc trưng, bản sắc của Ca Huế. Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế cũng đã tập trung sưu tầm các bài bản Ca Huế, hệ thống hóa các làn điệu thu âm, ghi hình, ký âm, lập tổng phổ âm nhạc các làn điệu, đưa vào lưu trữ 10 làn điệu Ca Huế và hơn 15 làn điệu dân ca Huế. Từ năm 2019 đến năm 2022, Sở VHTT cũng phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức 3 lớp tập huấn và cấp giấy chứng nhận hát Ca Huế cho 113 giáo viên bộ môn Âm nhạc của 100 trường THCS trên địa bàn toàn tỉnh. Các giáo viên sau khi hoàn thành khóa tập huấn đã đưa Ca Huế vào dạy lồng ghép trong chương trình môn Âm nhạc để giới thiệu, truyền dạy cho các em học sinh. Qua đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản Ca Huế.

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế giai đoạn 2017 – 2022”, Phó Chủ tịch Thường trực Nguyễn Thanh Bình yêu cầu các cấp, các ngành tăng cường tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu giá trị nghệ thuật Ca Huế đến với quần chúng nhân dân, du khách trong và ngoài nước; tiếp tục thực hiện công tác lưu giữ tư liệu và sắp xếp bài bản ca Huế trên các hệ thống. Đặc biệt, xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, góp phần phát triển kinh tế của địa phương.

Để tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, Sở VHTT đã chủ trì phối hợp với UBND thành phố Huế và các ngành liên quan tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động biểu diễn Ca Huế trên sông Hương. Chính vì thế, hoạt động Ca Huế trong thời gian qua cơ bản đảm bảo về chất lượng, đáp ứng được nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của du khách trong và ngoài nước. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 12 doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh Ca Huế với tổng số 519 nhạc công và diễn viên, trong đó, có 287 diễn viên và 232 nhạc công. Tiếp tục duy trì, củng cố hoạt động các CLB Ca Huế trên địa bàn tỉnh với nhiều hình thức và nội dung sinh hoạt phong phú, phù hợp với yêu cầu hiện nay về việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản Ca Huế. Trong đó, chú trọng nâng cao chất lượng hát Ca Huế tại các cuộc giao lưu, liên hoan, lễ hội… trong và ngoài tỉnh.

Nhằm quảng bá, giới thiệu, nghiên cứu, khẳng định và phát huy giá trị sâu sắc về văn hóa, lịch sử của nghệ thuật Ca Huế gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân - Thừa Thiên Huế, Sở VHTT đã tổ chức biên soạn, xuất bản các ấn phẩm: Ca Huế - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (Nxb Thuận Hóa, 2019), Nghệ thuật Ca Huế trong xã hội đương đại (Nxb Thuận Hóa, 2022), Khúc Hương Bình (Nxb Thuận Hóa, 2022), Miền Hương Ngự (Nxb Thuận Hóa, 2022). Đặc biệt, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã quyết định chọn ấn phẩm Ca Huế - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia để tái bản có bổ sung, đưa vào Tủ sách Huế.

Cần có những chính sách phù hợp để đưa di sản đi vào cuộc sống

Ca Huế là thể loại âm nhạc cận cung đình, biểu hiện những nét đẹp tinh tế của vùng đất cố đô và có một vị trí quan trọng trong quá trình phát triển của nền âm nhạc cổ truyền của người Việt. Trong những năm gần đây, công tác phát huy giá trị và xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa du lịch đặc sắc cũng được địa phương đặc biệt quan tâm. Cụ thể, năm 2021, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành Quyết định về việc phê duyệt Đề án phát huy giá trị và xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa du lịch đặc sắc giai đoạn 2021-2025.

Để xây dựng Ca Huế trở thành một sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo của địa phương theo mục tiêu của Đề án, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế ghi nhận và đánh giá cao sự chung tay của các sở, ban, ngành và các nghệ sĩ trong chặng đường bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuật ca Huế thời gian qua. Đồng thời, đề nghị ngành Văn hóa và Thể thao cần có những giải pháp, chủ trương định hướng cho việc phát huy các giá trị của ca Huế trong giai đoạn tiếp theo. Đặc biệt, chú trọng công tác phát huy giá trị và xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa du lịch đặc sắc.

Trên cơ sở Đề án được phê duyệt, Sở VHTT đã phối hợp với UBND thành phố Huế và các ngành, đơn vị liên quan tích cực triển khai và bước đầu đã đạt được những kết quả nhất định như: triển khai xây dựng App Ca Huế nhằm mục đích tăng cường các biện pháp quản lý và quảng bá, giới thiệu về nghệ thuật Ca Huế, tăng cường công tác quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ diễn viên, nhạc công Ca Huế phục vụ khách du lịch. Hằng năm, Sở VHTT tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo lại, bồi dưỡng kỹ năng biểu diễn cho các cho các diễn viên, nhạc công của các doanh nghiệp, tổ chức biểu diễn Ca Huế trên địa bàn. Xây dựng các chương trình Ca Huế mẫu làm cơ sở để các doanh nghiệp tham khảo tổ chức biểu diễn Ca Huế xây dựng các chương trình biểu diễn phục vụ khách du lịch trên sông Hương, các tụ điểm văn hóa…

Các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý, các đơn vị, doanh nghiệp cho rằng, cần phải đánh giá một cách thực chất và khoa học, đi vào những chính sách và giải pháp cụ thể trong việc triển khai đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế, như: phối hợp với các địa phương, đơn vị hình thành sự kết nối trong việc phát triển nghệ thuật Ca Huế; quan tâm chế độ, chính sách đối với các nghệ nhân, nghệ sĩ nhằm khuyến khích tài năng, nâng cao chất lượng hoạt động Ca Huế; phát triển Ca Huế thính phòng tại các cơ sở dịch vụ du lịch và các show biểu diễn nghệ thuật để thu hút du khách…Trong thời gian tới, ngành Văn hóa và Thể thao cần tăng cường đẩy mạnh công tác truyền dạy và quảng bá di sản nghệ thuật Ca Huế. Tiếp tục kiểm kê, sưu tầm, nhận diện giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế để chuẩn bị hồ sơ khoa học "Nghệ thuật Ca Huế" đệ trình UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại khi có sự đồng ý chủ trương xây dựng hồ sơ của Thủ tướng Chính phủ.

Qua 5 năm triển khai, Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế” đã nhận được sự đồng hành ủng hộ của cả hệ thống chính trị và quần chúng nhân dân, đảm bảo được các nội dung công việc đề ra theo lộ trình. Mặc dù còn tồn tại những hạn chế như nguồn lực đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy di sản Ca Huế còn ít; các hoạt động bảo tồn chưa thực sự có định hướng dài hơi và chưa có chiều sâu; còn nhiều lúng túng trong giải quyết vấn đề giữa bảo tồn và phát huy... Nhưng nhìn chung, thông qua các hoạt động trên, nghệ thuật Ca Huế đang ngày càng gắn bó trực tiếp với cuộc sống sinh hoạt thường ngày của người xứ Huế và đang “định hình” trở thành một sản phẩm văn hóa du lịch đặc sắc, tạo nên sức sống và sự lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, xứng tầm là di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

HẰNG NGUYỄN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 540, tháng 7-2023