Diễn Châu là huyện thực hiện sớm chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới (NTM) của tỉnh Nghệ An. Ngay từ năm 2010, huyện đã lập quy hoạch tổng thể để xây dựng NTM và đô thị văn minh cho 38 xã, thị trấn, cử đoàn cán bộ đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm xây dựng NTM ở xã Thanh Tân, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Tiếp đó, huyện chọn 4 xã Diễn Hồng, Diễn Phong, Diễn Xuân, Diễn Lâm, đại diện cho 4 vùng kinh tế là điểm chỉ đạo NTM để rút ra kinh nghiệm, nhân ra cho cả huyện cùng làm. Các xã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng NTM, do  Chủ tịch UBND xã làm trưởng ban, tiến hành khảo sát, nắm chắc quỹ đất, nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, mở nhiều cuộc họp ở khu dân cư để nhân dân đóng góp ý kiến, hiến kế cách làm sao cho có hiệu quả. Huyện xác định chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM với một yêu cầu phát triển tổng thể về kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh vùng nông thôn. Nông dân là chủ thể xây dựng NTM và Mặt trận Tổ quốc đã phát huy vai trò trong tuyên truyền vận động nhân dân phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

Để chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đạt kết quả cao, đảm bảo tiến độ, huyện chỉ đạo các xã bám sát 19 tiêu chí xây dựng NTM của Chính phủ vận dụng vào thực tế ở địa phương, chọn những khâu, những việc trọng tâm, trọng điểm để làm, nhất là xây dựng cơ sở hạ tầng, mở rộng diện tích cánh đồng cho thu nhập cao, phát triển đánh bắt chế biến hải sản, trồng rừng, làm kinh tế trang trại ở 7 xã gò đồi và 9 xã ven biển. Huyện đã đầu tư nâng cấp xây dựng mới 4 khu công nghiệp nhỏ, 36 chợ nông thôn, 20 trung tâm thương mại, chuyển 50% số lao động thuần nông sang làm thương mại dịch vụ, sản xuất tiểu thủ công nghiệp và làng nghề; hổ trợ mỗi xã 50 triệu đồng để khảo sát, lập quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng mô hình cho thu nhập cao; hỗ trợ 100 triệu đồng để xây dựng nhà lưới trồng rau sạch với diện tích 10.000 m²  trở lên. Huyện còn chỉ đạo mỗi xã dành từ 4 - 6 ha đất để xây dựng trung tâm thương mại, chợ nông thôn, ưu tiên mặt bằng dọc trục quốc lộ, tỉnh lộ để những hộ có vốn đầu tư mở cơ sở sản xuất, kinh doanh, mua phương tiện vận chuyển hàng hóa phục vụ cho bà con các bộ tộc Lào thông qua 2 con đường quốc lộ 7A, 48A. Cả 63 HTX nông nghiệp được kiện toàn, củng cố theo hướng tinh gọn hiệu quả, cung ứng đầy đủ vật tư, phân bón, thóc giống, nước tưới theo yêu cầu thâm canh của bà con nông dân. Từ 18 làng nghề hiện có, huyện phấn đấu đến hết năm 2021 nâng lên 40 làng nghề và làng có nghề, nâng cấp xây dựng 60 trạm bơm điện dọc Sông Bùng, Kênh Nhà Lê tạo thêm nguồn nước tưới thâm canh 9.200 ha lúa đạt năng suất bình quân 70 tạ/ha/vụ. Các xã vùng màu kéo điện ra đồng, đào 2.700 giếng khoan tại ruộng để trồng mỗi năm 2.500 ha lạc, 4.000ha rau sạch, 300ha dưa hấu đỏ, dưa lê. Trên cơ sở 1.200 phương tiện tàu thuyền hiện có, huyện và 9 xã ven biển đã hỗ trợ tiền vốn, đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng, thuyền viên có tay nghề cao để có 1.500 phương tiện đánh bắt hải sản, trong đó 286 tàu đánh cá xa bờ có công suất mỗi tàu từ 90w đến 560w. Huyện còn chỉ đạo 36 chi nhánh Ngân hàng và Quỹ Tín dụng nhân dân giải ngân cho hộ nghèo, gia đình chính sách vay vốn đầu tư vào sản xuất, chăn nuôi, làm thương mại dịch vụ. Trung tâm dạy nghề huyện được đầu tư 15 tỷ đồng để mua sắm đầy đủ thiết bị dạy và học, có nhiệm vụ đào tạo nghề cho nông dân, thu hút mỗi năm từ 600 - 700 người theo học các lớp may công nghiệp, thú y thôn, tin học văn phòng, điện dân dụng, chế biến nông sản, hải sản, đào tạo thợ bậc 3 cho các làng nghề.

Ông Phan Xuân Vinh - Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu, Phó ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện cho biết: “Nhờ phát huy nội lực trong dân, hỗ trợ của trung ương và tỉnh, toàn huyện đạt kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Cả 37 xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa, giao đất, giao rừng và quy hoạch tổng thể xây dựng NTM, xã nào cũng huy động được nhân tài, vật liệu xây dựng, xe cơ giới để xây dựng cơ sở hạ tầng. Nơi nhiều như các xã Diễn Yên, Diễn Hồng, Diễn Tháp, Diễn Kỷ, Diễn Liên, Diễn Thành, Diễn Cát, Diễn Lâm, Diễn Trường, Diễn Mỹ, Diễn Phúc, Diễn Phong, mỗi nơi đầu tư từ 260 tỷ đồng đến 300 tỷ đồng để xây dựng NTM, trong đó nhân dân đóng góp 40 - 50% kinh phí. Bà con nông dân mua hơn 1.600 phương tiện máy nông nghiệp, trong đó có 1000 xe ô tô, máy cày đa chức năng để giải phóng sức lao động, sản xuất kịp thời vụ. Ngoài khu công nghiệp nhỏ Diễn Hồng rộng hơn 10ha, huyện xây dựng hơn 4 khu công nghiệp ở các xã Diễn Tháp, Diễn Kỷ, Diễn Ngọc, Diễn Lâm. Với tinh thần “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, mỗi năm huyện đầu tư 550 - 600 tỷ đồng để xây dựng đường, trường, trạm, đê sông, đê biển, cầu cống, hồ đập. Đã có hơn 40 doanh nghiệp vào đầu tư xây dựng nhà máy, khu công nghiệp, trường học, bệnh viện, trung tâm thương mại, khu du lịch sinh thái, tạo không gian kinh doanh, làm dịch vụ thương mại, phục vụ  học tập, khám chữa bệnh và nhu cầu nghỉ dưỡng cho dân. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM đã trở thành phong trào sâu rộng, thu hút đông đảo cán bộ nhân dân ở 38 xã, thị trấn, 280 xóm trong huyện tham gia. Trong số 74.300 hộ dân toàn huyện thì đã có 80% số hộ đóng góp từ 80 - 100 ngày công, từ 4 - 6 triệu đồng/hộ để làm giao thông thủy lợi, xây dựng Nhà văn hóa, bãi tập thể thao, khu vui chơi giải trí, 100% số xã xây dựng được trụ sở làm việc cao tầng, từ 4 - 8 km đường nhựa, 34/37 xã làm được trường học cao tầng cho cả cấp 1 và cấp 2, hằng năm thu hút 76.400 học sinh các cấp theo học, 38 trạm y tế và 280 Nhà văn hóa được nâng cấp hoặc làm mới, trong đó có 20 Trạm y tế làm nhà cao tầng, 280 xóm có cổng làng cao to, ngõ đẹp, đường đẹp được trồng hoa hai bên đường làng. 98% số hộ được dùng nước sạch, 96% số hộ xây dựng hố tiêu hợp vệ sinh.

Nhờ chuyển dịch kinh tế đúng hướng, gắn với sản xuất nông lâm, ngư nghiệp với phát triển thủ công nghiệp, làng nghề, chuyển được 50% số lao động thuần nông sang làm thương mại, dịch vụ, đi xuất khẩu lao động, làm việc ở khu công nghiệp trong và ngoài nước, huyện Diễn Châu có tốc độ tăng trưởng kinh tế mỗi năm từ 9 - 10%. Năm 2020, tuy thời tiết không thuận lợi, đại dịch COVID-19 bùng phát trên phạm vi cả nước, huyện thực tốt “mục tiêu kép” vừa đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, vừa nỗ lực phòng chống dịch. Cho nên Diễn Châu vẫn được mùa lớn, sản lượng lương thực và nông sản đạt mỗi năm 136.000 tấn, nuôi hơn 120.000 con gia súc, 1, 7 triệu con gia cầm. Đến nay, toàn huyện khoanh nuôi trồng mới 7.200 ha rừng, xây dựng 450 trang trại, cho thu nhập từ 100 triệu đồng đến hơn 450 triệu đồng hộ/trại/năm, xây dựng hơn 6.500ha cánh đồng cho thu nhập cao từ 100 triệu đồng đến 150 triệu đồng/ha. Đánh bắt, thu mua mỗi năm 46.000 tấn hải sản, chế biến tiêu thụ hơn 10 triệu lít nước mắm. Tổng giá trị sản xuất trên địa bàn mỗi năm từ 10.000 tỷ đồng đến 12.500 tỷ đồng, thu ngân sách năm 2020 đạt 536 tỷ đồng, thu nhập bình quân 53 triệu đồng người/năm (với hơn 30 vạn người dân toàn huyện), trong đó có 10 xã thu nhập từ 60 triệu đồng đến 63 triệu đồng người/năm. Số hộ giàu và khá, thu nhập từ 100 triệu đồng đến hơn 400 triệu đồng hộ/năm, chiếm 70%. Bình quân mỗi năm huyện tạo thêm công ăn việc làm cho 3.200 lao động, trong đó có 1.300 người đi xuất khẩu lao động, đưa số xã đạt tiêu chí xã văn hóa NTM lên 83%, 37 xã đạt chuẩn về y tế, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 96%. Hơn 86% cơ quan đơn vị, trường học, gia đình đạt danh hiệu văn hóa.

Thành quả 10 năm xây dựng NTM (từ năm 2011 -2020) ở Diễn Châu là rất lớn, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. Huyện đã tập trung mọi nguồn lực để phát triển nông công nghiệp, thương mại, dịch vụ, thành lập hơn 600 doanh nghiệp vừa và nhỏ, 20 làng nghề, 18 làng có nghề. Doanh nghiệp và các làng nghề không những giải quyết việc làm cho hơn 8.600 lao động mà mỗi năm còn làm nghĩa vụ ngân sách cho Nhà nước hơn 100 tỷ đồng. Ngoài ra, mỗi doanh nghiệp còn góp cho địa phương từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng để xây dựng các công trình phúc lợi. Mười năm qua, toàn huyện đã huy động được 5.830 tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, trong đó nhân dân hiến nhượng hơn 400 ha đất, góp hơn 1.500 tỷ đồng để xây dựng NTM. Từ nguồn vốn trên, huyện đã xây dựng, nâng cấp 650 km đường giao thông nông thôn, 300km kênh lưới. Diễn Châu là huyện hoàn thành sớm chương trình  Kiên cố hóa trường học, Ngói hóa nhà ở cho dân. Toàn huyện có 90% nhà ở dân cư đạt tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng. Đến tháng 10/2021, toàn huyện đã có 34/37 xã đạt 19/19 tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM. Tổng kết 10 năm xây dựng NTM, Diễn Châu đề ra 22 chỉ tiêu, 5 giải pháp thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, phấn đấu đến năm 2023 đạt huyện NTM và đến năm 2028 trở thành huyện NTM nâng cao, trong đó có 10 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Hình ảnh NTM, ấm no, trù phú, bình yên đã hiện hữu trong mỗi xóm làng, gia đình trên quê hương Diễn Châu giàu truyền thống cách mạng, đơn vị anh hùng LLVT nhân dân.

LÊ HOÀI THUNG

Nguồn: Tạp chí VHNT số 486, tháng 1-2022