Ngày 6-12-2024, tại Hà Nội, Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) đã tổ chức Hội nghị - Hội thảo “Tuyên truyền, phổ biến các nội dung cơ bản của Hiệp ước về Quyền tác giả của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WCT), Hiệp ước về Cuộc biểu diễn và Bản ghi âm của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WPPT) và thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian, doanh nghiệp khai thác, sử dụng”.

Các đại biểu tham dự Hội nghị - Hội thảo

Tham dự Hội nghị - Hội thảo có đại diện Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công Thương, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đại diện một số cơ quan quản lý có liên quan thuộc Bộ VHTTDL; các Hiệp hội, Hội và Tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan; các đơn vị quản lý thị trường tại Hà Nội, các doanh nghiệp, đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian trên không gian mạng, đơn vị khai thác về quyền tác giả, quyền liên quan và công nghiệp văn hóa...

Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu đề dẫn Hội nghị - Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh cho biết: Thương mại điện tử là một lĩnh vực đang bùng nổ trên toàn cầu, mở ra cơ hội lớn cho việc kinh doanh và phát triển các mô hình kinh tế mới. Việc mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ trên các nền tảng trực tuyến đã tạo ra một cuộc cách mạng trong cách thức giao thương và tương tác kinh tế. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng kéo theo không ít thách thức, đặc biệt là đối với quyền sở hữu trí tuệ, trong đó bản quyền là một trong những lĩnh vực được quan tâm rất nhiều.

“Trong môi trường thương mại điện tử, việc bảo vệ bản quyền trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Các tác phẩm nghệ thuật, phần mềm, bài viết, hình ảnh, video và các sản phẩm trí tuệ khác dễ dàng bị sao chép, phân phối mà không có sự kiểm soát đầy đủ. Những hành vi xâm phạm bản quyền, như việc tải lên, sao chép và phát tán trái phép các sản phẩm trí tuệ, đang gây thiệt hại lớn cho các chủ sở hữu bản quyền và làm suy yếu nền kinh tế sáng tạo. Ngoài ra, một vấn đề không thể bỏ qua là các nền tảng thương mại điện tử, vốn đóng vai trò trung gian trong các giao dịch, cũng phải đối mặt với yêu cầu bảo vệ bản quyền. Các nền tảng này cần có trách nhiệm trong việc phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, với các chủ thể quyền để xử lý các vi phạm bản quyền, tạo ra một môi trường trực tuyến minh bạch và công bằng”- Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả nhấn mạnh.

Trong thời gian qua, các quốc gia, trong đó có Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp lý liên quan đến bảo vệ bản quyền trong thương mại điện tử. Một trong những bước tiến quan trọng là việc áp dụng các điều khoản trong các hiệp định quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan.

Toàn cảnh Hội nghị - Hội thảo

Bà Phạm Thị Kim Oanh cho biết, Việt Nam đã và đang chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, trong đó có lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan. Đến nay, Việt Nam đã tham gia 8 trên 9 Điều ước quốc tế đa phương về quyền tác giả, quyền liên quan; đàm phán, ký kết 2 Hiệp định song phương và 14 Hiệp định kinh tế, thương mại tự do song phương, đa phương với các quốc gia, khu vực kinh tế khác nhau trên thế giới có nội dung về quyền tác giả, quyền liên quan, trong đó phải kể đến 2 Hiệp ước của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO về bản quyền trên internet, đó là việc tham gia WCT, WPPT, CPTPP, EVFTA, RCEP… Các thỏa thuận này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các tác giả và nhà sáng tạo mà còn tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để xử lý các vi phạm.

Khi các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào thương mại điện tử xuyên biên giới, họ không chỉ phải đối mặt với các quy định pháp luật của quốc gia mình mà còn phải tuân thủ các tiêu chuẩn và cam kết quốc tế. Việc thúc đẩy hợp tác quốc tế trong giải quyết các tranh chấp về quyền tác giả, quyền liên quan và xử lý các vi phạm xuyên biên giới cũng là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các tác giả và nhà sáng tạo.

Những hành vi xâm phạm bản quyền trên các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, cũng như việc xử lý các vi phạm trên không gian mạng, đòi hỏi sự phối hợp và hợp tác mạnh mẽ giữa các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các nền tảng trực tuyến. Theo bà Phạm Phạm Thị Kim Oanh, để giải quyết vấn đề này, cần có một hệ thống quản lý bản quyền toàn diện, kết hợp giữa các chính sách pháp lý, công nghệ, và sự hợp tác quốc tế. Cơ quan có thẩm quyền cần tăng cường các biện pháp giám sát và xử lý vi phạm, đồng thời các nền tảng thương mại điện tử cũng cần phải áp dụng các công cụ và công nghệ hiện đại để giám sát và ngăn chặn hành vi xâm phạm. Các hệ thống nhận dạng nội dung, theo dõi bản quyền tự động và công cụ nhận diện hình ảnh là những giải pháp công nghệ hữu ích giúp phát hiện và ngừng các hành vi xâm phạm ngay từ khi chúng xuất hiện. Việc xây dựng các chính sách bảo vệ bản quyền rõ ràng và công khai trên các nền tảng thương mại điện tử cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin của người dùng và các tác giả.

Bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử (Bộ Công Thương) trình bày tham luận

Cũng tại Hội nghị, bà Phạm Thị Kim Oanh cũng đã trình bày chuyên đề Tổng quan pháp luật Việt Nam, các Điều ước quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số, nội dung cơ bản của Hiệp ước WCT, Hiệp ước WPPT. Trong đó nêu bật các vấn đề như: Hệ thống pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan; Hệ thống quản lý và thực thi về quyền tác giả, quyền liên quan; Hệ thống thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số.

Bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử (TMĐT), Cục Thương mại điện tử (Bộ Công Thương) trình bày chuyên đề Tổng quan về sàn thương mại điện tử và hàng hóa bản quyền, trong đó giới thiệu nhiều vấn đề liên quan đến hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động TMĐT tại Việt Nam, quy mô thị trường TMĐT bán lẻ, quản lý các mô hình hoạt động TMĐT, quản lý website TMĐT bán hàng, trách nhiệm chủ sở hữu website TMĐT bán hàng, quản lý TMĐT có yếu tố nước ngoài...

Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông Nguyễn Quang Đồng trình bày tham luận

Chia sẻ trong chuyên đề Thực trạng thực thi và ý kiến đề xuất bảo vệ quyền tác giả và quyền liên quan trên môi trường số, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông đưa ra một số ý kiến đề xuất nhằm nâng cao nhận thức và xây dựng văn hóa ứng xử văn minh về bản quyền như tuyên truyền pháp luật bản quyền, hướng dẫn sử dụng công cụ bảo vệ, khuyến khích hòa giải, minh bạch hóa quy trình xử lý tranh chấp từ nền tảng trung gian. Ngoài ra, cần ứng dụng công nghệ AI và blockchain trong quản lý bản quyền như phát triển và cải tiến các hệ thống tự động nhận diện nội dung vi phạm, xây dựng hệ thống lưu trữ và xác thực quyền sở hữu trí tuệ bằng blockchain.

Luật sư Dương Việt Đức, Công ty Luật TNHH IPMAX trình bày tham luận

Trình bày chuyên đề Xử lý hàng hóa xâm phạm bản quyền trên các sàn TMĐT, Luật sư Dương Việt Đức, Công ty Luật TNHH IPMAX đã chỉ ra một số hành vi xâm phạm bản quyền thường gặp trên sàn TMĐT như kinh doanh hàng hóa sao chép lậu, dùng trái phép ảnh có bản quyền để chào bán sản phẩm, sao chép trái phép hình ảnh có bản quyền lên sản phẩm. Bên cạnh đó, Luật sư Đức cũng đưa ra một số đề xuất, kiến nghị: Hoàn thiện pháp luật, quy định cụ thể hơn về trách nhiệm của sàn TMĐT trong ngăn chặn, xử lý hành vi xâm phạm nhãn hiệu trên Sàn TMĐT; Nâng cao chế tài xử phạt; Sàn TMĐT cần áp dụng biện pháp sàng lọc đối tượng, nội dung vi phạm; Ứng dụng công nghệ hiện đại để nhận diện và sàng lọc hàng giả, đối tượng xâm phạm; Các sàn TMĐT nên xây dựng quy trình hợp lý và hiệu quả hơn để phản hồi kịp thời các khiếu nại vi phạm, đặt ra các mốc thời gian xử lý rõ ràng, và cập nhật thường xuyên cho chủ thể quyền về tình trạng xử lý khiếu nại; Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Sàn TMĐT – Cơ quan thực thi – Chủ thể quyền; Nâng cao ý thức người tiêu dùng khi mua sắm trên Sàn TMĐT, chủ động phát hiện, báo cáo việc kinh doanh hàng giả, hàng xâm phạm.

Các chuyên gia trao đổi tại Tọa đàm về cơ chế phối hợp và giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xử lý xâm phạm bản quyền trên môi trường số

Trong khuôn khổ Hội nghị còn diễn ra Tọa đàm về cơ chế phối hợp và giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xử lý xâm phạm bản quyền trên môi trường số; trao đổi kinh nghiệm của một số quốc gia về áp dụng các biện pháp công nghệ trong bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số qua đó đưa ra các đề xuất, giải pháp tại Việt Nam từ đó đưa ra các kiến nghị, giải pháp về khai thác và thực thi quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số.

Phát biểu tổng kết Hội nghị - Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh nhấn mạnh, với những hiện trạng ngày nay, chúng ta cần có những giải pháp một cách tổng thể trong việc thực thi bảo vệ bản quyền và đặc biệt là các giao dịch bản quyền trên môi trường số, trên TMĐT. Trong quá trình hội nhập thì hành lang pháp lý tiếp tục được nghiên cứu, rà soát để hoàn thiện, cho phù hợp hơn nữa với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ cũng như hội nhập quốc tế mạnh mẽ. Trong quá trình Bộ Công Thương xây dựng luật Thương mại điện tử hay các văn bản quy phạm pháp luật khác, chúng tôi sẽ có ý kiến để đưa các nội dung liên quan đến bản quyền trong môi trường số vào luật/văn bản cho phù hợp, đồng bộ với các quy định pháp luật.

Bài, ảnh: THANH DANH