Di sản văn hóa được coi là nguồn tài nguyên vô giá tạo nên sức hút du lịch riêng cho mỗi địa phương; di sản văn hóa là tài sản vô giá của các thế hệ cha ông ta để lại cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau, là phần hồn của nền văn hóa dân tộc; có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử văn hóa của dân tộc.

Để khai thác và phát huy tối đa giá trị của các di sản văn hóa phục vụ phát triển du lịch bền vững, đồng thời vẫn bảo tồn và gìn giữ di sản cho thế hệ tương lai là một trong những nhiệm vụ quan trọng đã và đang được thị xã Phong Điền triển khai hiệu quả, góp phần tăng trưởng kinh tế - xã hội của thị xã.  Thị xã Phong Điền đã có những giải pháp tích cực giữ gìn và phát huy các giá trị, di tích lịch sử văn hoá theo tinh thần Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Ngày 1/1/2025, Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương thứ 6 của Việt Nam trên nền tảng bảo tồn các giá trị văn hóa, di sản. Cùng với thành phố Huế, thị xã Phong Điền xác định xây dựng văn hóa là nền tảng quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, Phong Điền là mảnh đất với bề dày nghìn năm văn hiến cùng với truyền thống văn hóa lâu đời đã sản sinh và giữ gìn nhiều di tích lịch sử văn hóa quý báu của nhân loại. Đó chính là tài sản vô cùng quý báu của Phong Điền nói riêng và của thành phố Huế nói chung. Hệ thống di tích lịch sử văn hóa của thị xã Phong Điền  gắn liền với lịch sử hình thành, phát triển của một vùng đất có chiều dài về văn hóa lịch sử, lại có bề dày về truyền thống đấu tranh giải phóng dân tộc. Nơi đây đã sản sinh ra nhiều bậc danh nhân nổi tiếng trong lịch sử của dân tộc như: Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Lộ Trạch, Trần Văn Kỷ,…. Ngoài những yếu tố trên, Phong Điền còn là nơi mang nhiều nét đặc trưng của văn hóa Huế, nằm trên đường Thiên lý Bắc Nam, những lễ hội văn hóa dân gian, phi vật thể được lưu truyền cho đến ngày nay như: múa Náp, múa Thiên Hạ Thái Bình, Lễ tế Kỳ Phước, Lễ hội Cầu ngư, Lễ hội “Hương xưa làng cổ”,… và cũng là nơi có nền văn hóa Chăm pa nổi tiếng. Mỗi địa danh đều mang dấu ấn của lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Đến nay, trên địa bàn thị xã Phong Điền có 23 di tích lịch sử văn hóa được công nhận, trong đó có 7 di tích cấp quốc gia, 16 di tích cấp tỉnh (nay là thành phố).

Tiết mục múa Thiên Hạ Thái Bình, xã Phong Bình tham gia Lễ hội đường phố - Festival Huế 2022

Thời gian qua, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch được huyện chú trọng và cụ thể hóa qua việc ban hành các văn bản như Nghị quyết số 06-NQ/HU ngày 14 / 10 / 2022 tại Hội nghị lần thứ 10, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện (nay là Thị ủy) khóa XIV về Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử cách mạng, văn hóa trên địa bàn huyện Phong Điền, giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030” và Nghị quyết số 05/NQ-HĐND, ngày 19 / 11 / 2022 của HĐND huyện (nay là thị xã) về việc thông qua Đề án bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử cách mạng, văn hóa trên địa bàn huyện Phong Điền, giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Đến nay, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản từng bước đi vào nền nếp, không chỉ góp phần lưu giữ, quảng bá những giá trị văn hóa mà còn là tài nguyên du lịch dồi dào, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các điểm đến văn hóa từng bước trở thành điểm đến thu hút khách du lịch khi du khách có sự quan tâm tìm hiểu trong lịch trình tham quan, nghiên cứu, học tập, điển hình như: làng cổ Phước Tích (phường Phong Hòa), Đền thờ Tam công Nguyễn Tri Phương (xã Phong Chương),...

Hằng năm, UBND thị xã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan tổ chức các hoạt động điểm nhấn du lịch, dựa trên khai thác các giá trị di sản văn hóa, làng nghề của từng địa phương, điển hình như Ngày hội “Hương xưa làng cổ” tại phường Phong Hòa với các hoạt động đặc sắc, không chỉ thu hút du khách mà còn là dịp để quảng bá văn hóa địa phương như di sản, ẩm thực, phong tục tập quán,... Hiện nay, thị xã cũng đã xây dựng các tour, tuyến du lịch gắn kết với tham quan, tìm hiểu, giới thiệu di sản văn hóa như Thanh Tân - Làng cổ Phước Tích, Thượng nguồn Ô Lâu, Hầm Heo - Thanh Tân, đệm bàng Phò Trạch – Đền thờ Tam công Nguyễn Tri Phương, ... và các điểm di sản văn hóa khác. 

Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử cách mạng, văn hóa trên địa bàn huyện Phong Điền, giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030” xác định, “Chăm lo phát triển văn hóa - xã hội, giữ gìn và phát huy giá trị di sản, văn hóa truyền thống”.  Đó vừa là mục tiêu, vừa là nhiệm vụ quan trọng trong việc giữ gìn di sản văn hóa. Ông Hoàng Văn Thái, Phó Chủ tịch UBND thị xã Phong Điền cho biết: “Thời gian qua, chúng tôi đã có những cách tiếp cận mới để đưa di tích, văn hóa truyền thống với người dân. Các loại hình múa hát “Thiên hạ thái bình”, múa hát “Sắc bùa” đặc trưng của Phong Điền được giới thiệu. Đặc biệt, nghi lễ “Cầu mùa bội thu” của người Pa Hy, xã Phong Mỹ lần đầu được đưa vào ngày hội và giới thiệu đến đông đảo công chúng; rất nhiều du khách tỏ ra thích  thú, bất ngờ. Trong thời gian tới, thị xã sẽ triển khai nhiều hình thức tương tự, để người dân thành chủ thể phát triển du lịch của địa phương”.

Ông Thái cho biết thêm, lãnh đạo thị xã cũng yêu cầu các phòng, cơ quan, địa phương rà soát, bổ sung các công trình có giá trị lịch sử, văn hóa vào danh mục kiểm kê, tham mưu đề xuất UBND thị xã trình cấp có thẩm quyền phê duyệt đưa vào danh mục kiểm kê. Rà soát các danh mục hư hỏng, xuống cấp ở các di tích đã được công nhận, xếp hạng trên địa bàn; đề xuất, tham mưu UBND thị xã kinh phí sửa chữa, trùng tu, tôn tạo các di tích theo quy định; huy động xã hội hóa trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích; đặc biệt là các di tích lịch sử cách mạng, tạo “địa chỉ đỏ” để huy động cán bộ, đảng viên và nhân dân chăm sóc, bảo vệ, thu hút khách du lịch đến tham quan, nghiên cứu. Ngoài ra, tăng cường cập nhật, bổ sung các hình ảnh, tin, bài địa điểm các di tích lịch sử văn hóa lên trang thông tin điện tử của thị xã, xã, phường, trường học; thường xuyên quảng bá hình hảnh di tích lên các trang mạng xã hội để mọi người dân và du khách được biết. Đồng thời, đề xuất, phối hợp, tổ chức tập huấn kỹ năng hướng dẫn du lịch tại các điểm di tích lịch sử, văn hóa  cho nhân dân địa phương nơi có các di tích lịch sử, văn hóa; tăng cường xây dựng các chuyên trang, chuyên mục về di tích lịch sử văn hóa để tuyên truyền trên hệ thống thông tin truyền thông để cho mọi người dân trong và ngoài địa phương biết, đến tham quan, tìm hiểu,…

Có thể nói, phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc, có sự tham gia của cộng đồng là điều quan trọng để thúc đẩy phát triển bền vững. Điều này mang lại lợi ích to lớn trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng quê hương ngày càng phát triển và bền vững.

Bài và ảnh: VĂN KHÁNH TRÌNH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 606, tháng 5-2025