Ngày 3-12-2025, buổi giới thiệu chính thức “Các hành trình du lịch di sản trong thành phố Hà Nội” đã diễn ra tại đền Quán Thánh, phường Ba Đình, Hà Nội. Đây là một hoạt động thuộc khuôn khổ dự án FEF-R Patrimoine, do Bộ Châu Âu và Ngoại giao Pháp tài trợ (thông qua Đại sứ quán Pháp và Viện Pháp tại Việt Nam), phối hợp cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội (USSH – VNU), Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) và Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF) cùng thực hiện.

Toàn cảnh buổi lễ diễn ra tại không gian linh thiêng của đền Quán Thánh

Sáng kiến này nhằm giới thiệu và phát huy giá trị của di sản vật thể, phi vật thể và di sản số của Thủ đô thông qua bốn hành trình du lịch di sản thử nghiệm, hệ thống bản đồ tương tác, ứng dụng H-Heritage và hệ thống mã QR tại nhiều điểm di tích của trung tâm Hà Nội. Các công cụ số hóa và bản đồ hóa này gồm ba chức năng: Chức năng du lịch- giúp du khách trong và ngoài nước khám phá trực tiếp di sản tại từng điểm đến; Chức năng khoa học- cung cấp dữ liệu cho giới nghiên cứu, giảng viên, các chuyên gia, nghiên cứu sinh; Chức năng giáo dục- hỗ trợ đưa kiến thức di sản vào chương trình học, hoạt động ngoại khóa ở bậc phổ thông và đại học, góp phần nâng cao nhận thức của học sinh, sinh viên về di sản văn hóa.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Ba Đình Phạm Thị Diễm khẳng định, việc triển khai dự án này là dấu mốc quan trọng, đánh dấu bước phát triển mới trong việc kết nối các di sản trên địa bàn, tạo thành những tuyến tham quan liên hoàn, khoa học, hấp dẫn. Những hành trình này không chỉ góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn di sản, mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương thông qua du lịch bền vững, thúc đẩy giao lưu, tăng cường hội nhập, quảng bá văn hóa, nét đẹp truyền thống của con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet phát biểu

Phát biểu tại buổi lễ, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet cho biết, dự án này là minh chứng cụ thể cho sự gắn bó bền vững của mối quan hệ hợp tác Pháp - Việt trong các lĩnh vực văn hóa, di sản và đổi mới sáng tạo. Ngay từ những ngày đầu, dự án đã có sự tham gia của Bộ Ngoại giao và châu Âu Pháp, thông qua cơ chế hỗ trợ hợp tác chuyên môn từ Cơ quan Chuyên môn Pháp (Expertise France), cùng với các đối tác xuất sắc của Việt Nam: Trường Đại học KHXH&NV, các cấp chính quyền thành phố Hà Nội, và Trường Viễn Đông Bác Cổ – nơi lưu trữ các công trình và tài liệu nghiên cứu tạo thành một nguồn di sản vô giá. Ngoài ra còn có sự góp sức của Cơ quan Đại học Pháp ngữ trong việc hỗ trợ khía cạnh học thuật và đào tạo các thế hệ trẻ. Bốn tuyến du lịch di sản theo chủ đề đã được xây dựng với hồ sơ chi tiết cho từng di tích, sau đó được số hóa và đưa lên một bản đồ trực tuyến dựa trên định vị địa lý của các di tích. Tất cả được tích hợp vào một hệ thống kỹ thuật số tương tác, có thể truy cập bằng mã QR và thông qua ứng dụng di sản “H-Heritage”. Nhờ sự đổi mới này, di sản trở nên dễ tiếp cận với tất cả mọi người, trực tiếp từ điện thoại của du khách.

Ông cho rằng, đây cũng sẽ là một phương tiện truyền thông văn hóa cho các hướng dẫn viên, bảo tàng và cộng đồng địa phương cũng như các nhà nghiên cứu và sinh viên. Ngoài các tuyến tham quan kỹ thuật số, dự án này đã góp phần đào tạo các nhà nghiên cứu trẻ và đội ngũ kỹ thuật, tạo ra các nội dung dễ tiếp cận cho công chúng, huy động các đối tác địa phương cùng hướng tới một mục tiêu chung và mở ra một hướng suy nghĩ mới mẻ về thành phố, di sản và du lịch bền vững.

GS, TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV phát biểu tại buổi lễ

Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV Hoàng Anh Tuấn chia sẻ, Hà Nội là thành phố của nghìn lớp trầm tích văn hóa, nơi từng di tích, từng phố phường đều lưu giữ những câu chuyện, ký ức và truyền thống lâu đời. Tuy nhiên, để những giá trị ấy thực sự đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ và du khách quốc tế cần những phương thức mới, hiện đại và dễ tiếp cận hơn. Chính từ nhu cầu thiết thực đó mà Dự án “Hành trình Du lịch Di sản Hà Nội” được hình thành. Trong hơn một năm triển khai, nhóm dự án đã khảo sát thực địa, thu thập tư liệu, xây dựng hồ sơ di sản, bản đồ số, ứng dụng QR-code và nền tảng H-Heritage dành cho công chúng. Ông bày tỏ kỳ vọng, sau giai đoạn thực nghiệm, mô hình sẽ được hoàn thiện và nhân rộng tại các xã, phường khác của Thủ đô; và xa hơn nữa là các địa bàn ở khắp Việt Nam. Ông cũng tin tưởng rằng, các hành trình di sản được giới thiệu sẽ mở ra một phương thức mới trong việc bảo tồn, giáo dục và quảng bá di sản của Thăng Long - Hà Nội.

Bà Phạm Thị Bích Liên, Phó Giám đốc phụ trách dự án – AUF Châu Á – Thái Bình Dương đánh giá, sáng kiến này ra đời từ một nhận định đơn giản: Tại Hà Nội, sự giàu có của di sản không chỉ giới hạn ở những di tích nổi tiếng. Trong các con hẻm, phía sau những ngôi nhà, hay gần các khu chợ, ẩn chứa những đền thờ, những nhà thờ họ, những ngôi chùa, những đình làng, tuy kín đáo nhưng mang đậm sức sống. Những di sản đời thường này thường ít được lập hồ sơ, hiếm khi được bảo vệ và hầu như chưa bao giờ được giới thiệu đến công chúng một cách có hệ thống. Nhờ những công trình nghiên cứu đã được thực hiện, hai mươi tám di tích đã được lựa chọn và nhóm lại thành bốn tuyến du lịch. Mỗi tuyến đều hé lộ một khía cạnh thiết yếu của lịch sử và tín ngưỡng Việt Nam, tái tạo một sợi dây biểu tượng. Bà cho rằng, dự án này cũng đặt nền móng cho một giai đoạn mới: giai đoạn mà thành phố mong muốn biến tri thức về di sản thành động lực phát triển bền vững, thành đòn bẩy thu hút văn hóa và du lịch, và thành công cụ đào tạo cho các thế hệ trẻ.

Giới thiệu về dự án, bà Nguyễn Thị Hiệp - Chuyên gia kỹ thuật quốc tế (Phát huy di sản và phát triển du lịch) - Expertise France cho biết, mục tiêu của dự án là nhận diện, kết nối và đưa những di sản quý giá của Hà Nội đến gần hơn với công chúng bằng tư duy mới: kết hợp giữa khảo cứu học thuật và công nghệ số hiện đại. Từ kết quả nghiên cứu công phu đó, nhóm dự án đã chắt lọc ra 28 di tích tiêu biểu nhất, xâu chuỗi thành 4 hành trình di sản gắn liền với 4 dòng tín ngưỡng cổ truyền của người Việt. Mỗi hành trình là một câu chuyện, phản ánh cấu trúc tinh thần và ký ức của người Hà Nội xưa và nay. Hệ thống mã QR cho phép truy cập trực tiếp vào dữ liệu di sản tại từng điểm; tích hợp nội dung lịch sử, hình ảnh và bản đồ vào ứng dụng H-Heritage. Dự án được thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ của 40 chuyên gia từ nhiều lĩnh vực và khoảng 100 sinh viên tham gia khảo sát thực địa. Với phương pháp kết hợp giữa khảo sát điền dã, phân tích tư liệu, đào tạo và ứng dụng công nghệ bản đồ hóa cho thấy một cách tiếp cận liên ngành, vừa có chiều sâu học thuật, vừa có khả năng lan tỏa vào thực tiễn. Mặc dù là một dự án thử nghiệm ngắn hạn, chương trình này mang ý nghĩa mở đường: không chỉ tạo ra những kết quả nghiên cứu và cơ sở dữ liệu về di sản, mà còn xác lập một mô hình hợp tác lâu dài giữa các tổ chức nghiên cứu, trường đại học và cộng đồng địa phương, đồng thời tăng cường đối thoại giữa các cơ quan, nhà nghiên cứu, giới văn hóa và cộng đồng. Đây cũng là đóng góp thiết thực cho sự lan tỏa quốc tế của Thủ đô. 

Bài, ảnh: NGÔ HỒNG VÂN