Làng Kon Brắp Ju, xã Kon Braih, tỉnh Quảng Ngãi có trên 90% người Ba Na nhánh Jơ Lâng sinh sống. Hàng năm cứ vào những ngày đầu tháng mười dương lịch, khi cây lúa ngậm đòng, chuẩn bị trổ bông cũng là lúc người dân làng Kon Brắp Ju tất bật chuẩn bị cho lễ hội Ét Đông hay còn gọi là Tết ăn Dúi, lễ hội lớn nhất trong năm.

Quang cảnh toàn làng Kon Brắp Ju

Làng Kon Kon Brắp Ju có gần 100 hộ với hơn 500 nhân khẩu. Mỗi năm tổ chức Lễ hội Ét Đông, anh A Kha – Phó trưởng thôn thường được giao trách nhiệm tập hợp, vận động bà con Nhân dân về đầy đủ theo quy định. Đồng thời anh phải kiểm tra, đôn đốc đầy đủ các vật tế như rượu ghè, con dúi và một số vật dụng khác của từng hộ gia đình.

Anh Kha chia sẻ: Chúng tôi phối các ban ngành trong thôn tổ chức họp thôn để thống nhất tổ chức vào ngày 11-12/10, vì hai ngày này trùng vào thứ 7 và chủ nhật, bà con mới tham giự đầy đủ. Mỗi già làng và cán bộ trong thôn được giao nhiệm vụ cụ thể để ngày hội diễn ra vui vẻ và thành công. Mỗi gia đình thường bắt 2 con dúi, 1 con để làm lễ tại gia đình để thờ tổ tiên ông bà, con còn lại làm lễ tại nhà rông và 1 ghè rượu cần. Theo quan niệm của người Ba Na nhánh Jơ Lâng, dúi là một con vật hiền lành không phá hoại mùa màng của người dân. Dúi thường ăn rễ tre, rễ cỏ… Người Ba Na nhánh Jơ Lâng xem dúi là con vật thiêng, biểu tượng của sự cần cù, siêng năng nên cả năm sẽ không bị đói. Tết ăn dúi là lễ hội để cầu mong một năm thu hoạch mùa màng thuận lợi, mọi gia đình trong cộng đồng làng được ấm no, hạnh phúc;  là ngày hội đoàn viên, người làng đi làm ăn xa, những người con đi lập gia đình ở làng khác đều trở về, quần tụ tại nhà rông.

Anh A Kha – đang kiểm tra con dúi cho bà con

“Tết ăn con dúi là Tết truyền thống của người dân ở đây. Ngày Tết, gia đình và người thân họ hàng tụ họp đầy đủ, bà con trong làng cũng tập trung về để cầu mong mùa màng bội thu, lúa thóc đầy kho, mọi gia đình đều ấm no, hạnh phúc. Mọi người cùng quây quần uống rượu, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, từ đó tình đoàn kết giữa các thành viên trong cộng đồng làng càng thêm keo sơn, gắn bó”- ông A Jring Đen chia sẻ.

Đặc biệt, chỉ sau khi ăn Tết, người dân trong làng mới triển khai những việc lớn của gia đình, như làm nhà mới, sửa nhà cũ, cưới hỏi, mua trâu. Lễ hội Ét Đông được người dân làng Kon Brắp Ju tổ chức vào những ngày đầu tháng mười dương lịch hằng năm. Thông qua lễ hội, người Ba Na nhánh Jơ Lâng muốn giáo dục cho con cháu mình phải biết giữ gìn truyền thống, nhớ ơn tổ tiên ông bà, đoàn kết yêu thương nhau và chăm chỉ làm ăn để có được cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Người dân đưa con dúi và rượu ghè lên nhà rông

Già làng A Lát cho biết: “Lễ Ét Đông năm nay có hơn 1.000 người tụ tập về nhà rông, trong đó có khoảng 200 khách thập phương đến chung vui. Tất cả đều được ăn một miếng thịt dúi nhằm thể hiện tình thần đoàn kết. Bà con được giao lưu, trao đổi học hỏi các kinh nghiệm trong sản xuất cũng như trong cuộc sống. Bà con cũng cầu mong cho nhau qua một năm vất vả lao động thì mùa màng được bội thu, gọi là mỗi năm càng ngày càng phát triển.

Cảnh toàn người dân đang lễ nhà rông

Lễ hội Ét Đông được Bộ VHTTDL đưa vào danh mục  Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2021. Ét Đông hay còn gọi là Tết ăn Dúi tại làng Kon Brắp Ju, xã Kon Braih, tỉnh Quảng Ngãi vẫn được người dân Ba Na nhánh Jơ Lâng bảo tồn, gìn giữ và phát huy cho đến tận ngày nay. Nó như là sợi dây đoàn kết, biểu tượng của sự gắn bó, sẻ chia giữa các gia đình trong cộng đồng làng với nhau.

Bài và ảnh: LÂM HIỀN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 625, tháng 11-2025