1. Bàn về quản lý hoạt động văn hóa

   Tuyến phố đi bộ hồ Gươm - một địa chỉ hoạt động văn hóa mới của Thủ đô Hà Nội được triển khai hoạt động từ năm 2016, cho đến nay đã có những đóng góp không nhỏ trong việc tạo dựng thêm một hình ảnh thương hiệu văn hóa của Thủ đô, qua đó thúc đẩy hoạt động du lịch văn hóa phát triển.

   Hoạt động văn hóa bao gồm: lễ hội, thờ cúng, biểu diễn văn hóa nghệ thuật, trò chơi giải trí, các cuộc thi tài liên hoan biểu diễn nghệ thuật, các loại hình dịch vụ văn hóa… là hoạt động có tính sáng tạo, có chủ đích, tác động rất lớn đến quá trình phát triển của xã hội, được cộng đồng quan tâm và quản lý. Là một trong những hoạt động đang phát triển mạnh, có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo ra môi trường hưởng thụ văn hóa, góp phần phát triển mạnh mẽ cho nhiều cộng đồng văn hóa, nhất là trong thời kỳ hội nhập toàn cầu hiện nay, ở Việt Nam, du lịch văn hóa đang ngày càng khẳng định được vị thế. Vấn đề quản lý các hoạt động văn hóa gắn với phát triển du lịch trở thành vấn đề của khoa học quản lý có ý nghĩa lớn.

   Quản lý các hoạt động văn hóa gắn với phát triển du lịch được hiểu là hoạt động tác động có chủ đích vào các hoạt động văn hóa gắn với du lịch để định hướng, điều hành các hoạt động văn hóa, nhằm phát huy tối đa hiệu quả của những giá trị văn hóa trong việc tạo ra thương hiệu du lịch văn hóa của cộng đồng. Bởi văn hóa định vị thương hiệu du lịch và ngược lại, du lịch góp phần quảng bá văn hóa, nên việc quản lý các hoạt động văn hóa gắn với phát triển du lịch được xác lập trên nguyên tắc của quan hệ hữu cơ này.

   2. Vai trò quản lý hoạt động văn hóa gắn với phát triển du lịch ở tuyến phố đi bộ hồ Gươm

   Tạo dựng thương hiệu và quảng bá hình ảnh Thủ đô

   Thương hiệu văn hóa vốn có của Hà Nội xưa gắn liền với những chứng tích văn hóa, lịch sử, tâm hồn Thăng Long vẫn đang hiện hữu, lan tỏa trong đời sống hiện nay. Được tổ chức trong không gian gắn với hồ Gươm, phố cổ, nơi được biết đến là trái tim của Thủ đô Hà Nội, nơi hội tụ và kết tinh nét văn hóa truyền thống của Tràng An, Thăng Long - Hà Nội, tuyến phố đi bộ hồ Gươm đã khoác cho mình một diện mạo văn hóa du lịch thật độc đáo, đan xen giữa quá khứ và hiện tại, vừa trầm mặc cổ kính, vừa lộng lẫy, tráng lệ trong sự phát triển của Thủ đô thời hiện đại. Tất cả những giá trị văn hóa ấy là điểm nhấn độc đáo với du khách khi đến với Hà Nội.

   Bên cạnh giá trị lịch sử, giá trị nổi trội nhất của tuyến phố đi bộ hồ Gươm là giá trị văn hóa. Nơi đây diễn ra các hoạt động xã hội, hội tụ những kết tinh văn hóa, thể hiện chất sâu thẳm của một nền văn hiến Thăng Long đã ngàn năm tuổi. Sự ngự trị về tinh thần của hồ Gươm vẫn không ngừng được khắc sâu vào tâm thức của người Hà Nội… vừa có ý nghĩa vật chất, vừa có ý nghĩa tinh thần, không ngừng góp phần tạo ra một không gian văn hóa vô cùng đặc biệt. Hồ Gươm với những phố cổ, nhà cổ, những chứng tích cổ là nơi mà người ta vừa sống một cuộc sống hiện tại, vừa có thể nhìn về quá khứ và hướng tới tương lai. Muôn đời hồ Gươm, phố cổ Hà Nội vẫn là trung tâm lịch sử, văn hóa, một không gian tĩnh, chứa đựng những miền ký ức không thể nào quên. Nơi đây đã diễn ra các hoạt động văn hóa cộng đồng vừa để gìn giữ vừa phát huy những giá trị lịch sử, thu hút khách du lịch gần xa.

Du khách tham gia nhảy sạp tại khu tượng đài Cảm Tử - Ảnh: Hồng Nhung

   Đến với không gian đi bộ này, du khách còn được tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, hoạt động nghệ thuật dân gian truyền thống như: ca trù, xẩm, chầu văn, hát chèo, nhạc cụ dân tộc, âm nhạc đương đại, triển lãm tranh ảnh, trưng bày các tác phẩm nghệ thuật, phố sách, tổ chức các trò chơi dân gian và nhiều loại hình văn hóa nghệ thuật khác… tạo nên một không gian văn hóa đặc trưng của Thủ đô, hài hòa thân thiện giữa con người với thiên nhiên. Các trò chơi dân gian như: kéo co, chơi ô ăn quan, nhảy sạp... được tổ chức trong không gian văn hóa đậm chất Thăng Long xưa, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo, góp phần làm nên một đặc sản du lịch của mảnh đất Hà thành ngày nay.

   Tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh

   Là một không gian mở, có tính cộng đồng, với những hoạt động văn hóa phong phú, đa dạng, hấp dẫn du khách, chứa nhiều giá trị giáo dục, giải trí, tuyến phố đi bộ hồ Gươm đã trở thành một không gian văn hóa không chỉ đẹp mà còn là biểu hiện của một không gian văn hóa lành mạnh, tạo nên sức hấp dẫn đối với du khách gần xa.

   Không gian đi bộ quanh hồ Gươm được mở rộng ở khu vực phố cổ với 9 tuyến phố: gồm 7 phố và 2 ngõ, cụ thể: phố Hàng Chiếu, ngõ Gạch, Nguyễn Siêu, Đào Duy Từ (đoạn từ Hàng Buồm đến Hàng Chiếu), ngõ Cầu Gỗ, phố Hàng Bạc, Đinh Liệt, Gia Ngư, ngõ Trung Yên. Vốn là nơi có không gian trong lành, thoáng đãng, tuyến phố đi bộ hồ Gươm là nơi để tản bộ, thưởng ngoạn khuôn mặt cổ kính mà hiện đại của Thủ đô ngàn năm văn hiến. Không chỉ vậy, nơi đây còn giúp du khách được hòa mình vào những hoạt động nhiều màu sắc để khám phá, hưởng thụ các giá trị văn hóa, thỏa mãn nhu cầu giải trí, thẩm mỹ lành mạnh.

   Cuối tuần, vào buổi sáng tại phố đi bộ hồ Gươm, ta thấy một không gian mang đậm nét văn hóa có phần yên tĩnh, sâu lắng của Hà Nội xưa. Buổi tối đây là một không gian hoàn toàn náo nhiệt và sôi động với các hoạt động văn hóa, văn nghệ mang những sắc thái khác nhau; không chỉ giai điệu âm nhạc sôi động của giới trẻ mà còn có những chương trình nghệ thuật truyền thống như ca trù, chầu văn… Ngoài ra, những gian hàng chợ đêm được bày bán với rất nhiều sản phẩm thủ công để lưu giữ lại văn hóa truyền thống của dân tộc, những gian hàng với ánh đèn rực rỡ thu hút rất nhiều du khách ghé mua và tham quan.

   Đáp ứng nhu cầu văn hóa, du lịch đa dạng

   Thương hiệu du lịch của tuyến phố đi bộ hồ Gươm được tạo dựng từ những giá trị vật chất, tinh thần gắn với không gian, thời gian và các hoạt động văn hóa đặc sắc tại đây. Giữa một Hà Nội hiện đại, sôi động, phố đi bộ bên hồ Hoàn Kiếm đan xen với những con đường, trong từng góc phố vẫn có nhiều không gian tĩnh để nghỉ ngơi, trải hồn và suy tư quả là điều thú vị. Với các hoạt động văn hóa đa dạng từ dân gian truyền thống đến hiện đại, du khách có thể tha hồ lựa chọn cho mình những hoạt động giải trí, văn hóa trong hành trình du lịch tại đây. Không gian phố đi bộ hồ Gươm là nơi tái hiện lại không gian văn hóa sống động nhất trong lòng Thủ đô, bởi sự hiện diện của rất nhiều hoạt động mang đậm giá trị văn hóa truyền thống riêng của Hà Nội cũng như những đặc sắc văn hóa của các vùng miền mang hồn cốt dân tộc. Các hoạt động văn hóa nhiều sắc màu diễn ra tại đây đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ, tác động không nhỏ đến việc xây dựng một hình ảnh văn hóa đẹp trong đời sống cư dân và để lại ấn tượng sâu sắc cho du khách trong nước cũng như nước ngoài.

   Vốn là nơi có không gian trong lành, thoáng đãng, tuyến phố đi bộ hồ Gươm là nơi để tản bộ, thưởng ngoạn khuôn mặt cổ kính mà hiện đại của Thủ đô ngàn năm văn hiến, góp phần tạo ra không gian sinh hoạt cộng đồng. Đây còn là nơi thu hút giới trẻ tổ chức các hoạt động giải trí lành mạnh vào mỗi dịp cuối tuần và tái hiện các trò chơi dân giúp trẻ em có những ký ức về tuổi thơ. Không những vậy, đây còn là một trong những địa điểm lý tưởng để tổ chức các chương trình văn hóa lớn mang tầm quốc gia, quốc tế, giúp tuyến phố đi bộ hồ Gươm có cơ hội khẳng định và quảng bá vị thế của mình trong một “sân chơi văn hóa” lớn, từ đó có ý thức hoàn thiện mình trong công tác tổ chức và quản lý.

   Góp phần tăng trưởng kinh tế

   Không chỉ tạo ra một không gian văn hóa sống động vào mỗi dịp cuối tuần, góp phần thúc đẩy du lịch phát triển, phố đi bộ hồ Gươm đã mang lại những giá trị kinh tế đáng kể. Theo thống kê của UBND thành phố Hà Nội, năm 2017 lượng khách đến với phố đi bộ hồ Gươm là 20.000 - 25.000 người trong một ngày và cho đến nay, lượng khách vẫn ngày một tăng. Không chỉ có người dân thủ đô đến với phố đi bộ ngày càng đông mà lượng du khách trong, ngoài nước đến tham quan và tham gia các hoạt động trên phố đi bộ vào các ngày cuối tuần cũng tăng dần, nhất là vào buổi tối, dịp lễ, Tết (trung bình ban ngày có 3.000 - 5.000 người, buổi tối 1,5 - 2 vạn người). Nguồn thu từ du khách tới đây cũng rất đa dạng, giúp cho người dân giải quyết được vấn đề việc làm và tăng thu nhập. Rất nhiều cửa hàng kinh doanh mở ra để đáp ứng nhu cầu của du khách và đem lại nguồn thu lớn cho địa phương. Kết quả tăng trưởng kinh tế của quận Hoàn Kiếm thể hiện qua số liệu tổng thu ngân sách 2018 là hơn 7.700 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng về doanh thu ngành dịch vụ, thương mại, du lịch năm 2018 ước tính tăng 18,05%, trong đó, ngành du lịch ước tăng 20,28% so với cùng kỳ 2017. Phố đi bộ hồ Gươm dưới sự quản lý của UBND Hoàn Kiếm ngày càng được quan tâm và mở rộng thêm nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc của Thủ đô, sẽ thu hút nhiều khách du lịch tới Hà Nội.

   Không chỉ giúp tăng trưởng kinh tế mà tuyến phố đi bộ hồ Gươm gắn với phát triển du lịch đã tạo ra một môi trường văn hóa lành mạnh, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, du lịch đa dạng của nhân dân và du khách. Đây cũng chính là những giá trị hướng đến và cần phát huy hơn nữa để tuyến phố đi bộ hồ Gươm trở thành một trong những không gian văn hóa tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội, là địa chỉ du lịch hấp dẫn, mang lại nhiều giá trị và lợi ích, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Tác giả: Võ Hồng Nhung

Nguồn: Tạp chí VHNT số 422, tháng 8-2019