Một cuộc thử nghiệm trên chất liệu gốm đã được bốn nghệ sĩ Ngô Anh Cơ, Nguyễn Quốc Huy, Hồ Nam và Trần Nam Tước trưng bày tại Nhà triểm lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền, Hà Nội nhân dịp đầu Xuân Qúy Mão 2023. Trải qua chặng đường cùng nhau làm gốm tại Bát Tràng gần 10 năm, các nghệ sĩ kỳ vọng chuyển tải một số phương thức biểu đạt của hội họa đến với nghệ thuật gốm và đặc biệt là đến với gốm truyền thống Việt.

Hồ Nam, Giấc mơ ban ngày, 38,5x80cm

CoHuNaTu được các giả lấy từ 2 chữ cái đầu của tên mình. Miếng gốm được đập bẹt một cách ngẫu hứng, phân định bốn phần đồng thời khắc chìm CoHuNaTu như một cái tên riêng, một tuyên ngôn riêng cho quan điểm sáng tạo của nhóm. 

Nghệ sĩ Hồ Nam, là người đã đưa gốm đến gần với hội họa, với miếng đất đập bẹt, trở thành “toan” và trên đó nghệ sĩ thả sức phóng tác như cách một họa sĩ vẽ sơn dầu trên toan hay bột màu trên giấy. Điều đó khiến chúng ta phải suy nghĩ về khả năng phát triển của chất liệu “men” trên đất.

Nghệ sĩ Ngô Anh Cơ, chỉ mới bén duyên với gốm nhưng với một bản lĩnh nghề nghiệp vững vàng đã nhanh chóng cho thấy sự lợi hại khi những bố cục, hình hài đầy biểu cảm đươc thể hiện dễ dàng trên gốm - một chất liệu đầy biến ảo khi qua lửa. Dường như, bằng sự thấu cảm nghệ sĩ đã hình dung ra việc lửa lò nung sẽ đóng góp những gì vào tác phẩm của mình.

Hồ Nam, Mùa cá 6, cao 35cm

Nghệ sĩ Trần Nam Tước, một tài năng thực sự khi tự học, tự tìm tòi và đã đạt được những thành công đáng ngưỡng mộ. Đôi bàn tay của Tước khi làm gốm khiến ta hiểu thế nào là tài hoa. Từ một nghệ nhân chuyên sản xuất những sản phẩm cổ truyền Tước đi vào lĩnh vực sáng tác dần định hình một phong cách, và khẳng định: cứ đi đến tận cùng truyền thống ta sẽ tới đương đại.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Huy yêu thích và thử nghiệm sáng tác trên chất liệu gốm đã nhiều năm. Những sáng tác của nghệ sĩ đầy ngẫu hứng, không có dấu hiệu của tham vọng hay một nỗ lực khẳng định, đơn giản là một cuộc phưu lưu, một cuộc chơi sang trọng và kết quả đôi khi vượt xa kỳ vọng.

Ngô Anh Cơ, Nhạc công, 60x60cm

Nghệ sĩ Ngô Anh Cơ và Nguyễn Quốc Huy tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội chuyên ngành Thiết kế Đồ họa. Nghệ sĩ Hồ Nam tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Stroganov - LB Nga chuyên ngành Thiết kế Nội Ngoại thất Kiến trúc. Nghệ sĩ Trần Nam Tước từ nhỏ đã thẩm thấu và nắm vững các mô-típ trang trí kiến trúc cổ khu vực Đồng bằng Bắc Bộ. Các nghệ sĩ đã mang đến cho gốm nghệ thuật những góc nhìn mới từ phương diện tạo hình, tạo không gian… đến màu sắc, đường nét, nhịp điệu. Màu men đặc trưng riêng của Trần Nam Tước được chế tác từ các vật liệu truyền thống: tro, trấu, Hồng sa… từ men tro kết hợp với các nguyên liệu khác nhau mang đến cho các tác phẩm của bốn nghệ sĩ một sự mộc mạc, giản dị nhưng rất đằm thắm tinh thần Việt. Hơn 40 tác phẩm được lựa chọn trưng bày bao gồm tranh gốm, phù điêu, bát gốm, bình gốm, điêu khắc gốm… được thể hiện trên chất liệu gốm và men truyền thống Bát Tràng dưới sự giám sát của Trần Nam Tước - vừa là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, đồng thời cũng là Nghệ nhân Ưu tú làng nghề Bát Tràng. Có thể thấy bốn nghệ sĩ sử dụng đồng thời 3 loại men chủ đạo của cơ sở sản xuất gốm Trần Nam Tước tại Bát Tràng - Hà Nội, nhưng mỗi nghệ sĩ có cách biểu đạt riêng, sắc thái riêng trong từng nhóm tác phẩm trưng bày. Các nghệ sĩ vì say đắm chất “men” này mà đã dành nhiều thời gian, công sức khám phá và sáng tạo. 

Nguyễn Quốc Huy, Trừu tượng 3, 38,5x80cm

Nghệ thuật vừa là chủ động, vừa là ngẫu hứng, vừa là tình cờ… vừa là phù du, các nghệ sĩ gốm đương đại đã vượt qua ranh giới của một nghệ thuật cổ xưa với những kết quả ngoạn mục. Trong quá trình sáng tác của mình họ đã có cuộc đối thọaị giữa công năng và nghệ thuật. Sử dụng đất sét và men tạo ra những đồ vật giống một cái bình vừa hiện đại vừa cổ kính hoặc một bức tranh trừu tượng chỉ đơn thuần là sáng tạo nghệ thuật. Không cần thiết phải đặt ra những giới hạn, qui chuẩn… chỉ sáng tạo không ngừng nghỉ là con đường duy nhất cho mọi hình thức nghệ thuật và mọi nghệ sĩ.

Trần Nam Tước, Mơ trưa, 21x27cm

LÊ THANH HƯƠNG - HỒ BẢO 

Nguồn: Tạp chí VHNT số 520, tháng 12-2022